سرعت در کار خیر و نیک، از تکالیف الهی بر انسان است؛ اما مهم‌تر از آن این است که انسان در کارهای نیک از همگان سبقت گیرد تا جزو اولین‌ها در هر کار نیکی باشد. از همین رو خدا مقربان درگاه خویش را «السابقون الاولون» دانسته است که در کارهای نیک برای رضای الهی با سرعت حرکت کرده و از دیگران سبقت گرفته‌اند تا در مقام اولی‌ها در آمده‌اند.
بنابراین، اگر کسی بخواهد در مقام تقرب‌، به خدا چنان نزدیک شود که جزو نزدیک‌ترین‌ها باشد باید خود را در کارهای خیر در جرگه «السابقون الاولون» در آورد.
مصادیقی از السابقون الاولون
با نگاهی به تعالیم قرآن دانسته می‌شود که چرا خدا بر این عنوان تاکید دارد؛ زیرا پیامبر(ص) و معصومان(ع) از اهل بیت عصمت و طهارت جزو این گروه هستند که باید مؤمنان آنان را اسوه حسنه خویش قرار دهند.
از نگاه قرآن، پیامبر(ص) جزو اولین‌ها در اسلام است.(انعام، آیات 14 و 162 و 163؛ زمر، آیات 11 و 12) امام علی(ع) به پیروی از پیامبر(ص) از دیگران در امر اسلام‌آوری سبقت گرفته و جزو اولین‌ها و مصداق «السابقون الاولون» شد(توبه، آیه 100؛ واقعه، آیه 10)؛ زیرا گفته شده از مردان، اول كسى كه اسلام آورد، على(ع)بوده است. (امالى شيخ طوسى، ج 2، ص 176، تفسير برهان، ج 2، ص 152، ح 1، 
مجمع البيان، ج 5 ـ 6، ص 98، شواهد التنزيل، ج 1، ص 254 ـ 256) همچنین مقصود از «السـابقون» در امّت اسلام، على(ع) است كه اول كسى بود كه اسلام و ايمان آورد. (مجمع البيان، ج 9 ـ 10، ص 325، الدرّ المنثور، ج 8‌، ص 6 و 7، نورالثقلين، ج 5، ص 209، ح 18، ص 210، ح 23 و ص 211، ح 27، شواهد التنزيل، ج 2، ص 213 ـ 217)
مراد از «اسلام» در این آیات معنای کامل و جامع آن است که شامل ایمان نیز می‌شود. مراد تنها اسلام ظاهری با گفتن شهادتین نیست(حجرات، آیات 14)، بلکه مراد همان ایمان است که در فرآیندی پس از ابتلائات به ثبات و تثبیت می‌رسد؛ زیرا بسیاری از مدعیان اسلام در آزمون‌ها و ابتلائات الهی شکست می‌خورند و به جرگه کافرین و منافقین در می‌آیند؛ اما چنین چیزی برای پیامبر(ص) و امیرمؤمنان‌(ع) معنا و مفهومی ندارد که اسوه‌های الهی در هر چیزی قرار گرفته اند؛ زیرا پیامبر(ص) اسوه حسنه برای مؤمنان آخرت طلب (احزاب، آیه 21) و امام علی(ع) به عنوان نفس پیامبر(ص) از چنین مقام و منزلتی برخوردار است که اطاعت ایشان عین اطاعت پیامبر(ص) و خدا دانسته شده است.
(آل عمران، آیه 61؛ نساء، آیه 59؛ احزاب، آیه 33؛ مائده، آیات 3 و 55 و 67)
از نظر قرآن، از مهم‌ترین آثار سبقت در اسلام و ایمان و جزو اولین‌ها شدن این است که برخوردار از رستگاری عظیم(توبه، آیه 100)، برخورداری از مقام راضیه مرضیه (رضایت دو سویه) (همان)، بهشت و سعادت ابدی(همان)، مدح و ستایش الهی(همان؛ حجر، آیه 24؛ اعراف، آیه 143)، مغفرت الهی(شعراء، آیه 51)، مدح و ستایش و دعای مؤمنان(حشر، آیه 10) می‌شوند.
چنان‌که گفته شد پیشگامان در اسلام و ایمان و دیگر کارهای خیر‌، جزو مقربان الهی هستند که چنین امر ارزشمندی سبقت اولی را به خوبی آشکار می‌سازد.(واقعه، آیات 10 و 11)
فرشتگان الهی جزو سابقون هستند که در هر کار خیری از جمله ایمان و اسلام و ماموریت الهی در مقام تدبیر امور و مانند آنها از همگان سبقت می‌گیرند.(نازعات، آیه 4؛ مجمع البيان، ج 9- 10، ص 652؛ الميزان، ج 20، ص 181- 182) همچنین حضرت موسی(ع) در امر ایمان به اموری از جمله حقایق غیبی و ملکوتی در ساحت توحید جزو پیشگامان است(اعراف، آیه 143)
از ساحران فرعونی می‌توان به عنوان سابقون در ایمان یاد کرد که پس از آشکار شدن حقیقت معجزات حضرت موسی(ع) به خدا و موسی(ع) ایمان می‌آورند و در این راه به شهادت می‌رسند.(شعراء، آیه 51)
پیامبر(ص) و معصومان(ع) گوی سبقت را از دیگران در بسیاری از کارهای نیک و کسب مقامات و منازل الهی در تقرب ربوده‌اند. از جمله آنکه آنان اولین در عبادت هستند و عبادت حقیقی را به نمایش گذاشته‌اند. پس پیامبر(ص) را باید جزو اولین در توحید محض دانست.(زخرف، آیه 81)البته ممکن است گفته شود که مثلا در اسلام و توحید، پیامبران الهی پیش از پیامبر(ص) نخستین‌ها در پیشگامی و سبقت در این امور بوده‌اند؛ 
در پاسخ باید گفت که اولا ممکن است مراد پیشگامی در امر نیکی چون ایمان و اسلام و مانند آنها در عصر و زمانه خودشان باشد؛ ثانیا بر اساس روایات تفسیری پیامبر(ص) اولین در ایمان و اسلام در قبل از خلقت است، هر چند که در بعثت جزو «خاتم النبیین» است.
پیشگامی در کارهای خیر و شر
مؤمنان باید در کارهای خیر نه تنها سرعت و شتاب گیرند، بلکه در رقابت و سبقت جویی چنان بشتابند که همانند اسبان مسابقه به نفس نفس بیفتند تا نفر اول در هر کار خیری باشند. پس مؤمنان باید در کسب رضایت و تقرب الهی(توبه، آیه 100)، بهشت(همان؛ آل عمران، آیه 133؛ مطففین، آیه 26؛ حدید، آیات 20 و 21)، انفاق(حدید، آیه 10)، هجرت و جهاد(انفال، آیات 74 و 75)، سلام کردن(زمر، آیه 73)، مغفرت طلبی(آل عمران، آیه 133؛ حدید، آیه 21)، دعا و درخواست از خدا با خوف و رجا(انبیاء، آیه 90) و مانند آنها سرعت و سبقت گیرند و جزو اولین‌ها شوند.
کسی که در امری نیک سرعت و سبقت می‌گیرد، برای خویش سعادت دنیوی و اخروی ابدی را رقم می‌زند؛ زیرا بهشت و دوزخ برآمده از اعمال صالح و غیر صالح انسان در دنیا است. پس کسی که دنبال رضایت الهی و تقرب به خدا و سعادت ابدی و برخورداری از فضل و رحمت الهی در دنیا و آخرت است، باید در کارهای خیر سرعت و سبقت گیرد.
کسانی دنبال سرعت و سبقت در امور خیر و نیک هستند که به خدا و آخرت و حسابرسی آن ایمان داشته(مؤمنون، آیات 58 تا 61)، و توجه به قدرت خدا(بقره، آیه 148) و بازگشت به سوی خدا و ملاقاتش و نیز ترس و خوف از بازخواستش داشته باشند.(همان؛ مؤمنون، آیات 57 تا 61)
البته از نظر قرآن، گروهی از مردم به جای آنکه سرعت و سبقت در کارهای خیر بگیرند، در کارهای زشت و بد سرعت و سبقت می‌گیرند و می‌خواهند پیشگامان در کارهای ضد اخلاقی و گناه و زشتی و مانند آنها باشند.
در این راستا برخی از پیروان ادیان گوناگون به جای آنکه دنبال سبقت در کارهای خیر باشند، در کفر و گناه سبقت می‌جستند(بقره، آیات 40 و 41) و در تجاوزگری و گناه بر یکدیگر پیشی می‌گرفتند.(مائده، آیه 62)
اصولا برخی‌ها استاد پیشگامی در ایجاد سنت‌های بد و زشت هستند و می‌خواهند مقام و منزلت پیشگامی را داشته باشند؛ و از آنجا که کارهای زشت و بد آسان‌تر و طرفداران بیشتری دارد، آنها در کارهای زشت و بد سنت‌هایی می‌گذارند که پیشینیانشان اصلا درباره آن فکر نکرده و عملی انجام نداده‌اند. از نظر قرآن، قوم لوط در عمل شنیع همجنس بازی پیشگام و سنت ساز بودند.
(اعراف، آیات 80 و 81؛ عنکبوت، آیات 28 و 29)
گروهی از مردم نیز در حرام خواری(مائده، آیات 59 تا 62)، فسق و فجور و تجاوزگری و گناه(همان) چنان گرایش دارند که می‌خواهند گوی سبقت را از همگان بربایند و در مقام پیشگامان در کارهای زشت قرار گیرند. این در حالی است که آنان با چنین سبقت نادرستی نه تنها دنیای خویش و دیگران را تباه می‌کنند، بلکه آخرت خود و دیگران را نیز نابود کرده و گرفتار دوزخ و عذاب‌های آن حتی به نحو ابدی می‌شوند؛ زیرا اینان به هیچ اصل اعتقادی و اصول اخلاق فطری گرایش نداشته و از آن سرباز می‌زنند. این‌گونه است که فتنه‌گری در میان آنان امری متداول است و به دنبال تحریف حقایق می‌روند و حق و باطل و خیر و شر را به هم می‌آمیزند و اجازه نمی‌دهند تا حقیقت چنان‌که هست آشکار شود.(مائده، آیه 41) چنین افرادی در حقیقت به جای آنکه سبقت در کار خیر و کسب بهشت و مغفرت و رحمت و فضل و تقرب و رضایت الهی داشته باشند، علیه این امور قیام می‌کنند و برای دوزخ و عذاب‌های آن سبقت می‌جویند.(نحل، آیه 62؛ هود، آیات 97 و 98)