مرزهای هشت‌گانه تبیین و تخریب

 

 

 

عروج ناگهانی رئیس‌جمهور شهید حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی، فضای کشور را بر اساس قانون اساسی به سمت برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری در ۸ تیر ۱۴۰۳ برده است. خط‌حزب‌الله در یادداشت بیاناتی پیش رو، الگوی مناسب رفتاری نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را از منظر رهبر انقلاب تبیین می‌کند.

 ایام انتخابات، فصل مسابقه خدمت، گفت و شنود 

و مباحثه نامزدها و طرفداران آنها با یکدیگر است. آنچه در این عرصه مهم است، رعایت اخلاق انتخاباتی از طرف نامزدها و طرفداران آنهاست. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی در سال‌های متمادی، مصادیق متعددی از اخلاق‌مداری در انتخابات را بیان فرموده‌اند. یکی از مهم‌ترین ارکان آن، رعایت مرز «تبیین» و «تخریب» در گفت‌وگوها است.

در نارضایتی‌ها و انتقادات «راهش تخریب و اهانت به اشخاص نیست... راهش تبیین است.»9/6/1385 چرا که اساساً «تخریب، فضای انتخابات را خراب می‌کند.»18/7/1375«مردم از فضای تخریب خوششان نمی‌آید.»29/6/1387 در مقابل «از اول، حرکت انقلاب بر اساس تبیین به وجود آمد.»9/6/1385 اتفاقاً «ظرافت کار این‌جا است که ممکن است... در میدان و در عرصه گفت‌وگو باشد- گفت‌وگوهای گرم و داغ- درعین‌حال نفرت‌پراکنی نباشد.»6/3/1392 ناگفته پیداست توجه به این بُعد از اخلاق انتخاباتی، می‌تواند یکی از ملاک‌های انتخاب اصلح باشد؛ چرا که «برای یک مسئول، عقیده و اخلاق مسئله شخصی نیست؛ مسئله‌ای اجتماعی و عمومی است؛ حاکم شدن بر سرنوشت مردم است.»25/9/1382 در ادامه به ۸ تفاوت و مرز میان «تبیین» و «تخریب» می‌پردازیم.

رعایت یا شکستن چارچوب نظام

در تبیین، چارچوب و ساختار نظام حفظ می‌شود؛ اما در تخریب، چارچوب و قاعده نظام شکسته می‌شود. لذا «اگر چنانچه کسی وارد میدان رقابت انتخاباتی و مسابقه‌ انتخاباتی بشود، اما بخواهد چهارچوب را بشکند، او از قاعده نظام خارج شده است، از قواعد حرکت انتخاباتی خارج شده؛ این غلط است، این درست نیست. باید همه چیز در چهارچوب نظام باشد.»6/12/1388 «آنچه که اهمیت دارد، این است که مواضع عزت‌آفرین و صحیح و عاقلانه و حکیمانه انقلاب و نظام تثبیت شود.»6/3/1392

تقویت یا سلب قدرت تفکر مردم

در تبیین، آگاهی‌ها و قدرت تصمیم‌گیری مردم تقویت می‌شود؛ اما در تخریب قدرت تفکر و تصمیم‌گیری از مردم سلب می‌شود. لذا نامزدها «اذهان عمومی را تخریب نکنند. این همه نسبت خلاف دادن به این و آن، تخریب‌کننده‌ اذهان مردم است؛ واقعیت هم ندارد.»22/2/1388«فشار تبلیغات پُر زرق و برق 

توخالی، با سخنان فریب‌آمیز، آن‌چنان بر ذهن مردم سنگینی می‌کند، که امکان انتخاب درست را به مردم نمی‌دهد؛ نمی‌گذارند مردم فکر کنند... فضا را مسموم می‌کند و قدرت فکر کردن به آن‌ها نمی‌دهد.»27/9/1370 «مردم چه تقصیری کرده‌اند که بایستی ذهن آن‌ها به خاطر انگیزه‌های مختلف سیاسی اشخاص و گروه‌ها و جناح‌ها و مجموعه‌ها، آشفته و مغشوش شود... بگذارند مردم در یک فضای آرام، با تشخیص، با بصیرت و بدون سراسیمگی انتخاب کنند.»2/8/1385

 نقد گفتمان یا نقد فرد مقابل

در تبیین، گفتمان فرد نقد می‌شود؛ اما در تخریب، خود شخص و عیوب فردی او مورد هجمه قرار می‌گیرد. «بعضی جاها در دنیا معمول است اسرار خانوادگی یکدیگر را برملا می‌کنند، عکس‌های پنهانی از هم می‌گیرند، افشا می‌کنند.»12/10/1386 

این رفتار، کاملاً ضد اخلاق است. لذا توصیه به طرفداران نامزدها این است که «علاقه‌مندی خودتان را از راه تخریب دیگران، اهانت به دیگران، متهم کردن دیگران نشان ندهید. هرچه می‌خواهید، از نامزد مورد علاقه‌ خودتان تمجید کنید، تعریف کنید؛ اما دیگران را تخریب نکنید.»12/10/1386 چرا که «وقتی انسان یک جایی روشنایی را معرفی کرد، تاریکی به خودی خود معرفی خواهد شد... اسم آوردن از اشخاص، تخریب کردن چهره‌های محترم و موجّه، منطق عقلی ندارد.» 9/6/1385

 رعایت یا نادیده گرفتن انصاف

در تبیین، انصاف رعایت می‌شود و نقاط قوت و ضعف با هم دیده می‌شود؛ اما در تخریب، انصاف رعایت نمی‌شود و فقط به نقاط ضعف تأکید می‌شود.  

«به طور طبیعی هر نامزدی حرفی دارد و حرف مقابل خود را رد می‌کند؛ این رد و ایراد فی‌نفسه اشکالی ندارد؛ اما مشروط بر اینکه تویش بی‌انصافی نباشد، کتمان حقیقت نباشد.»1/1/1388 این‌طور نباشد که «خدمات فراوانی انجام می‌گیرد، انسان همه را کنار بگذارد، به نقطه‌ای بچسبد، این درست نیست.»29/6/1387 اساساً «انتقاد به معنای انکار جهات مثبت نیست؛ انتقاد این است که انسان کار مثبت را بگوید، نقص و ضعف را هم بگوید.»14/3/1392

مرزبندی یا اشتراک با دشمن

در تبیین، با دشمن مرزبندی می‌شود؛ اما در تخریب، مرزهای با دشمن کمرنگ می‌شود. لذا «خط درگیری با دشمن را مشخص کنیم. گاهی هست که یک نفری در لباس خودی است، اما حنجره او سخن دشمن را تکرار می‌کند!»24/7/1391 توصیه به نامزدها این است که «مواظب باشید مرزهای میان شما و دشمن کمرنگ نشود؛ پاک نشود. مرز وقتی کمرنگ شد، احتمال اینکه کسانی از این مرز عبور کنند یا دشمن از این مرز عبور کند و بیاید این طرف یا دوست و خودی غافل شود و از مرز عبور کند و برود به دامن دشمن، زیاد خواهد بود. مرزها را روشن کنید؛ مشخص کنید.»19/10/1386 همچنین «مبادا نامزدها در اثنای فعالیت‌های انتخاباتىِ خودشان جوری رفتار کنند و حرفی بزنند که دشمن را به طمع بیندازند.»1/1/1388

 استدلال محوری یا هوچی‌گری

در تبیین، استدلال محور گفت‌وگوها و انتقادات است؛ اما در تخریب، هوچی‌گری و هیاهو غلبه دارد. 

لذا «فضا باید متعادل، منطقی و عقلایی باشد. گفت‌وگوی انتقادی اشکالی ندارد؛ اما گفت‌وگو با‌های و هوی فرق دارد. در مردم‌سالاری اسلامی، گفت‌وگو با عربده‌کشی و چاقوکشی در بعضی از دموکراسیها تفاوت دارد. این‌جا گفت‌وگو می‌کنند؛ به قول امام، مثل مباحثه‌های طلبگی.»15/5/1382 لذا توصیه به نامزدها این است که «بدگويی و اهانت و تهمت و ایـن حرفهـا را مطلقاً راه ندهند.»19/10/1386 «مخالفت کردن، استدلال کردن، یک فکر سیاسی غلط یا یک فکر دینی غلط را محکوم کردن، یک حرف است، مبتلا شدن به این امرِ خلاف اخلاق و خلاف شرع و خلاف عقل سیاسی، یک حرف دیگر است.»19/12/1389بنابراین نه میان  نامزدها و نه میان طرفداران «مقابله آنها با یکدیگر هیچ لزومی ندارد که به صورت تخریب باشد... منطقی حرف بزنند.» 29/6/1387

تقویت اتحاد و امید یا دمیدن بر اختلاف

در تبیین، اتحاد و امید اجتماعی تقویت می‌شود؛ اما در تخریب، اختلاف‌ها و ناامیدی‌ها عمیق‌تر می‌شود و کدورت‌ها فوران می‌کند. اساساً «انتخابات یک عرصه ظهور و بروز وحدت ما، عقلانیت ما، شعور ملی ما می‌تواند قرار بگیرد. بعضی خیال می‌کنند انتخابات، زمزمه‌های انتخابات، فضای انتخاباتی، مایه اختلاف است؛ نه، می‌تواند مایه اتحاد باشد.»21/7/1386 اساسا «رقابت غیر از خصومت است... رقابت این نیست که کسی اثبات خود را متوقف بر نفی دیگری بداند.»19/10/1390 لذا نامزدها «توجه کنند که انتقاد باید به معنی عزم و نیت برای پیمودن آینده پرتلاش و افتخارآمیز باشد، نه به معنای سیاه‌نمائی و منفی‌بافی و بی‌انصافی.»14/3/1392 طرفداران نامزدها نیز «از این اختلافات جزئى و غیـر اصولى صرف نظر کنند.»4/9/1388

 تشنه قدرت یا میدان خدمت

در تبیین، کرامت نامزد رقیب حفظ می‌شود؛ اما در تخریب، مردم از حضور نامزد رقیب ترسانده می‌شوند. لذا «این جوری نباشد که مردم را از رقیب بترسانیم که اگر او بیاید چنین خواهد شد، چنین خواهد شد. میدان انتخابات، میدان مسابقه‌ خدمت است.»6/3/1400 «بعضی‌ها رقیب انتخاباتی خودشان را «شیطان اکبر» به حساب می‌آورند! شیطان اکبر آمریکاست، شیطان اکبر صهیونیسم است؛ رقیب جناحی که شیطان اکبر نیست.»24/7/1391 به عکس، نامزدها «در انتخابات با کرامت رفتار کنند.»19/10/1386 لذا توصیه به نامزدهای انتخاباتی این است که «انتخابات را صحنه جنگ قدرت قرار ندهید.»6/3/1400

منبع: سایت دفتر حفظ و نشر دفتر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای