انتخاب نهمین رئیس‌جمهور نمایش همبستگی ملی- بخش نخست
انتخابات صحنه عزّت و حماسه و اخلاق‌مداری
حسن رضایی
شهادت رئیس‌جمهور عالم و مجاهد، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، شرایط ویژهای را برای مردم و فضای سیاسی- اجتماعی کشور رقم زد.
تشییع حماسی و میلیونی پیکر پاک رئیس‌جمهور شهید و همراهان ایشان، نشان از عمق وفاداری مردم نجیب ایران به آرمان‌های امام(ره) و انقلاب بود. حضوری که دهان دشمنان عنود جمهوری اسلامی را بست و چشم دوستان ملت بزرگ ایران را روشن نمود. ما اکنون در فضائی قرار داریم که همزمان با داغدار بودن به مناسبت شهادت جانسور رئیس‌جمهور مجاهد و همراهان ایشان، باید خود را مهیای برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری چهاردهم کنیم. شرایطی که البته پیش از این هم تجربه شده و کشور، نظام و مردم به سلامت از آن عبور کرده‌اند. امری که نشان‌دهنده ظرفیت بالای نظام سیاسی جمهوری اسلامی و ساختارهای قانونی و نهادی آن است که می‌تواند کلیه روندها را در پیچیده‌ترین شرایط مدیریت کند.
از ابتدای انقلاب تاکنون در سه مرحله دوره ریاست جمهوری به اتمام نرسیده و بر حسب ضرورت، انتخابات پیش از موعد مقرر برگزار شده است؛ یک مرحله در سال ۱۳۶۰ با عزل رئیس‌جمهور وقت و مرحله دوم در شهریور ۱۳۶۰ با ترور و شهادت رئیس‌جمهور رجائی و مرحله سوم در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ با شهادت رئیس‌جمهور سیدابراهیم رئیسی بر اثر حادثه غم‌انگیز سقوط بالگرد.
و اینک در آزمون بزرگی قرار داریم و آن هم انتخاب نهمین رئیس‌جمهور است.
الزامات عبور از شرایط ویژه فعلی چیست؟
خیرالله پروین عضو حقوقدان شورای نگهبان در همین زمینه می‌گوید: «قانون اساسی هر کشور؛ به عنوان مهم‌ترین سند حقوقی که در آن اصول سیاسی، ساختار، سلسله‌مراتب، جایگاه و حدود قدرت سیاسی یک کشور؛ درج شده و تضمین‌کننده حقوق شهروندان آن به حساب می‌آید و معمولاً به امر حکمرانی در شرایط عادی می‌پردازد و بیشتر برای شرایط عادی می‌باشد، اما با توجه به امکان اتفاقاتی در شرایط غیر عادی پیش‌بینی‌های ضروری و اضطراری در قوانین اساسی دیده شده است؛ یکی از اصول مهم این قانون؛ اصل ۱۳۱ آن می‌باشد که به مسئله اداره کشور در زمان فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری رئیس‌جمهور، پرداخته است.»
وی می‌افزاید: «قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصل ۱۳۱ وضعیت ضروری و استثنایی برای رفع خلأ احتمالی پیش آمده و انتخاب رئیس‌جمهور جدید پیش‌بینی نموده است. بنا به تصریح این اصل؛ شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز، رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود.»
در حالی که نام‌نویسی از داوطلبان انتخابات چهاردهم ریاست جمهوری طبق برنامه انجام گرفته است اما سخن گفتن درباره چگونگی رفتار مردم، سیاسیون، احزاب و داوطلبان انتخابات در این بازه 50 روزه می‌تواند موضوع حائز اهمیتی باشد. از سویی، چگونگی تداوم راه شهید رئیسی و روحیه مجاهدانه و مخلصانه ایشان در جایگاه ریاست جمهوری نیز قابل بحث خواهد بود.
دکتر ابراهیم رضایی، نماینده مردم دشستان در مجلس شورای اسلامی در همین زمینه با بیان اینکه این حادثه غم بزرگی در جامعه به وجود آورد ولی موجب وحدت شد، می‌گوید: «باید این وحدت حفظ شود. بابت کشمکش‌ها هزینه‌های فراوانی داده‌ایم و نیاز است که امروز بیش از پیش وحدت و انسجام را در کشور حفظ کنیم.»
رئیس مجمع نمایندگان استان بوشهر با بیان اینکه دولت آینده باید دولت خدمت و کار و کرامت باشد، می‌افزاید: «وحدت خوبی در کشور شکل گرفته و باید این وحدت را حفظ کنیم و این انتخابات نباید جایی برای قدرت‌طلبی و تقابل‌های تلخ شود، بلکه انتخابات باید جایی برای وفاق و نشاط سیاسی در کشور باشد و با حضور قوی، بهترین پیام برای افزایش اقتدار کشور را به دنیا بدهیم.»
اهمیت مسئله وحدت ملی طبعا بر کسی پوشیده نیست. این مسئله تا حدی اهمیت دارد که بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام(ره)، وحدت کلمه را در کنار هدف الهی، دو رمز اصلی پیروزی و تداوم راه انقلاب معرفی کرده است.
لزوم پرهیز از رفتارهای وحدت‌شکن در شرایط کنونی
آفت‌های وحدت ملی و دشمنان آن اما کدام‌اند؟ در یک سطح کلان، مشخصا آمریکا را باید مهم‌ترین دشمن وحدت ملی در ایران اسلامی دانست. چنان‌که پس از اغتشاشات سال 1401، در متن بیانیه تبیینی مشترک وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه، به اقدامات یک اندیشکده آمریکایی پرداخته شده که با گذر از پوشش گفتمان‌‌سازی و ارائه توصیه‌‌نامه، وارد آموزش و پشتیبانی حوزه‌‌های جنگ خیابانی شده است؛ بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها! تشکیلاتی با وابستگی به دولت‌های صهیونیستی و ایالات متحده که دارای ارتباط گسترده با افسران سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و سرویس‌های رژیم غاصب است. در بخشی از بیانیه مذکور می‌خوانیم: «این تشکیلات کاملاً اطلاعاتی عمل می‌کند و تمرکز ویژهای بر جمهوری اسلامی تحت عنوان «پروژهی ایران» دارد. اطلاعات کاملاً معتبری که اخیراً به دست آمده حاکی است که این تشکیلات ماه‌ها پیش از اغتشاشات اخیر، در حال فراهم آوردن تمهیداتی برای آن بوده است.»
تمرکز بر گسل‌های قومی، زبانی، مذهبی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی برای پیش بردن طرح تجزیه جوامع هدف، همواره یکی از راهبردهای اصیل و اساسی سرویس‌های اطلاعاتی غرب در مواجهه با کشورهای مستقل بوده است. بر همین اساس، طرح بالکانیزاسیون منطقه غرب آسیا سال‌هاست که روی میز مقامات غربی قرار دارد. پرتابه‌ای زهرآلود که با مقاومت هوشمندانه شهید حاج قاسم سلیمانی و همرزمانش طی سال‌ها در نطفه خفه شده و با مجاهدت‌های رزمندگان جبهه مقاومت، اکنون با دستور کار محو رژیم صهیونیستی از منطقه حساس غرب آسیا به سوی خود آنها کمانه کرده است. با این همه، دشمن هرگز در تلاش خود برای وحدت‌شکنی و ایجاد انشقاق در داخل جامعه ایران و بین ایران و همسایگانش از پای نخواهد نشست. خصوصا در مقطع کنونی که کشور در غم از دست دادن رئیس‌جمهور مغتنم و عزیزی سوگوار است و مسائل اجرائی کشور با دستور معاون اول پیگیری می‌شود.
اخلاق محوری و حفظ وحدت، ضرورت انتخابات
بر این اساس، تاکید بر وحدت ملی در شرایط کنونی و خلق نکردن دوقطبی‌های مضر در بستر انتخابات پیش‌رو شاید مهم‌ترین نیاز امروز کشور باشد. امری که در سخنرانی 14 خرداد رهبر حکیم انقلاب نیز بروز و ظهور قابل توجهی داشت. معظم‌له در بخشی از سخنان خود در همین زمینه می‌فرمایند: «در این حرکت عظیمی که انجام می‌گیرد، در رقابت‌های پیش روی انتخاباتی بین نامزدها، اخلاق حاکم باشد؛ بدگویی کردن، تهمت زدن، لجن‌پراکنی کردن، کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند، به آبروی ملّی هم لطمه می‌زند. صحنه انتخابات صحنه عزّت و حماسه است، صحنه رقابت برای خدمت است، صحنه کش و واکش برای به دست آوردن قدرت نیست. برادرانی که وارد میدان مبارزه انتخاباتی و رقابت انتخاباتی می‌شوند، این را به عنوان یک وظیفه بدانند؛ آنها به وظیفه‌شان عمل کنند، خدای متعال هم دل‌های مردم را ان‌شاءالله هدایت خواهد کرد به بهترین گزینه و ان‌شاءالله یک رئیس‌جمهور شایسته‌ی برای ملّت ایران تعیین خواهد شد.»
روشن است که در شرایط کنونی، اهمیت این مسئله بیش از پیش است و سیاسیون، احزاب، چهره‌های رسانه‌ای و آحاد مردم در این زمینه مسئولیت خواهند داشت.
علی اکبر عباسی، کارشناس مسائل سیاسی در همین زمینه به گزارشگر کیهان می‌گوید: «شهادت رئیس‌جمهور محبوب و کارآمد و همراهان ایشان موجب شد تا انتخابات ریاست جمهوری، یک سال زودتر برگزار شد.خب این اتفاقی بود که کسی انتظار آن را نداشت و همین امر موجب شده تا جریان‌ها و گروه‌های سیاسی نیز برنامه‌ریزی که قرار بود برای یک‌سال دیگر داشته باشند، خیلی سریع برای کمتر از یک ماه دیگر طراحی کنند. شکی نیست که انتخابات پیش‌رو متأثر از شهادت رئیس‌جمهور و تشییع میلیونی و حماسی ایشان خواهد بود. با این همه این امکان نیز وجود دارد که انتخابات روی فضای ایجاد شده بعد از شهادت رئیس‌جمهور تأثیر بگذارد و سرمایه اجتماعی به‌وجود آمده را خدشه‌دار کند. لذا در چنین شرایطی یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظایف گروه‌های سیاسی و کاندیداهای انتخابات و همچنین اهالی رسانه، صیانت از سرمایه اجتماعی بعد از شهادت رئیس‌جمهور است.»
لزوم صیانت از سرمایه اجتماعی
شهادت رئیس‌جمهور مجاهد
کارشناس مسائل سیاسی می‌افزاید: «یکی از الزامات این مهم این است که از هزینه کردن شهید جمهور در رقابت‌ها و دعواهای انتخاباتی و جناحی اجتناب شود. در واقع باید بدانیم که سرمایه اجتماعی بعد از شهادت و تشییع حماسی رئیس‌جمهور متعلق به نظام و انقلاب است و فقط باید برای اصل نظام صرف شود نه برای رقابت‌های انتخاباتی و سیاسی. در واقع نباید هیچ فرد یا گروه و جریانی از شهید جمهور برای فعاليت‌هاي انتخاباتی سوءاستفاده کند. البته فضای بعد از شهادت رئیس‌جمهور به‌گونه‌ای است که اجازه مانور به گروه‌ها و افراد تخریبگر را کمتر می‌دهد و حالا دیگر برنامه‌های ایجابی و تخصصی است که بیشتر مورد توجه خواهد بود.»
مسئله نرفتن رقابت‌های انتخاباتی به سمت تخریب رقبا، یکی از مهم‌ترین الزاماتی است که برای صیانت از سرمایه اجتماعی بعد از شهادت رئیس‌جمهور لازم است. مسئله‌ای که در مشی سیاسی رئیس‌جمهور شهید نیز به صورت واضحی برجسته بود.
دکتر حشمت‌الله قنبری، کارشناس برجسته مسائل دینی و پژوهشگر تاریخ اسلام در همین زمینه می‌گوید: «شهید رئیسی حتی برای یک ساعت معلم بی‌اخلاقی و بداخلاقی نشد و هیچ‌کس نتوانست با اهانت و جسارت، تهمت و افتراهای ناروای گفتمانی، ایشان را عصبانی کند. شهید رئیسی در کنار مردم بود و با مردم زندگی کرد و در دوران ریاست جمهوری در برخی ابعاد انحصارات ویژهای از خود به جا گذاشت و این روزها شخصیت او را با افراد ماندگار انقلاب از جمله شهیدان بهشتی و رجائی مقایسه می‌کنند. اگر قرار باشد مهم‌ترین اقدام رئیس‌جمهور شهید دولت سیزدهم را فهرست کنیم، حتما این بود که عزت و احترام را به جایگاه ریاست جمهوری برگرداند و اخلاق را حاکم کرد و خدمتگزاری بی‌منت به مردم، سر از پا نشناختن برای خدمت، تواضع و فروتنی آمیخته با غیرت و شرافت را به میراث گذاشت.»
پایه‌های مستحکم جمهوری اسلامی را همه دیدند
وی با اشاره به اینکه روزی افتخار عده‌ای این بود که با مقامات درجه دو اروپا و آمریکا نشست و برخاست کنند، می‌افزاید: «ما در میدان تمام صولت نظام سلطه را در هم می‌کوبیدیم اما دستگاه رسمی دیپلماسی کشور حرف مخالف می‌زد و آیت‌الله رئیسی مرد میدان و دیپلمات انقلابی را آورد و پیوند میدان مجاهدت و دیپلماسی منطبق بر اسلام و عزت را به نمایش گذاشت و از زمانی که شهید حسین امیرعبداللهیان به وزارت امور خارجه آمد، جریان دیپلماسی کشور هویت قاسم سلیمانی پیدا کرد و در دولت آقای رئیسی، فاصله میدان و دیپلماسی اصلاح شد.»
قنبری با اشاره به اینکه دنیا فکر می‌کرد کشورمان بعد از سانحه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور، دچار آسیب و آفت می‌شود که این اتفاق نیفتاد و هیچ‌وقت نخواهد افتاد، تاکید می‌کند: «مردم در اوج عزت و در نهایت شکوهمندی خادم امام رضا علیه‌السلام را تشییع کردند و نگاه همه به فرداست. مردم نشان دادند دولتی می‌خواهند که در سایه ولایت دین و ولی امر مسلمین حرکت کند و این راه بدون بازگشت است.»