در مقام تهذیب نفس و تحصیل اخلاق همیشه یک جنگ و ستیز عجیب بین دو کانون عقل و دل درگیر است. تهذیب نفس و تربیت برای هماهنگ ساختن این دو کانون است و مستلزم ضبط و کنترل خواهش‌های دل است. اساساً نظم و انضباط از کانون عقل ناشی می‌شود و آشفتگی و خودسری از کانون دل.(1) اگر عقل تحت تاثیر و نفوذ کانون خواهش‌های دل باشد، آن‌طور قضاوت می‌کند که دل می‌خواهد و می‌پسندد نه آن‌طوری که حقیقت هست. بنابراین در سلوک الهی دل باید تابع و هماهنگ با عقل باشد.

____________

1- بیست گفتار، شهید مرتضی مطهری(ره)، ص194