گزارش گمرک ایران نشان می‌دهد که شرکت‌های مونتاژکار خودرویی در 1402 بالغ بر سه میلیارد و 100 میلیون دلار ارز گرفته‌اند که نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش چشمگیری یافته است.

به گزارش خبرگزاری مهر، گمرک ایران در گزارشی آمار عملکرد ۱۰۰ وارد‌کننده برتر کشور طی سال ۱۴۰۲ را با جزئیات اعلام کرد. طبق این فهرست، شرکت‌های بازرگانی دولتی ایران، آوا تجارت صبا، پشتیبانی امور دام و ماهیدشت کرمانشاه، خودروسازی مدیران، وزارت دفاع، پاک دیده، کرمان موتور، کوروش موتور، اکسون، غذایی کوروش، ذوب‌آهن، بهمن موتور، صبا پیشرو، طبیعت، ایران خودرو دیزل، داریا همراه پایتخت، فولاد مبارکه، کروز، سایپا و آرین موتور در صدر واردکنندگان قرار دارند.

نکته قابل توجه حضور پررنگ شرکت‌های مونتاژکار خودرویی در این فهرست است. بر این اساس شرکت صنایع خودروسازی مدیران در سال گذشته بالغ بر یک میلیارد دلار ارز دریافت کرده که نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش ۸۹ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین شرکت کرمان موتور ۷۴۷ میلیون و ۹۱۲ هزار دلار ارز دریافت کرده که نسبت به سال ۱۴۰۱ بیانگر رشد ۷۵ درصدی است. شرکت کوروش موتور آریا ۶۳۴ میلیون و ۴۸۱ هزار دلار ارز گرفته که افزایش ۵۷ درصدی را نشان می‌دهد.

شرکت بهمن موتور ۳۹۳ میلیون و ۷۹۵ هزار دلار ارز دریافت کرده که در قیاس با سال ۱۴۰۱ بیانگر افزایش ۳۷ درصدی است. مجتمع صنعتی آرین پارس موتور ۲۷۵ میلیون و ۴۴۴ هزار دلار ارز دریافت کرده که نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۷۸ درصدی را نشان می‌دهد. صنایع اتومبیل‌سازی فردا نیز ۱۱۱ میلیون و ۴۷۹ هزار دلار ارز دریافت کرده که در قیاس با سال ۱۴۰۱ افزایش هشت درصدی داشت.

به این ترتیب در مجموع بالغ بر سه میلیارد و ۱۶۳ میلیون دلار ارز به شرکت‌های مونتاژکار ارز تخصیص داده شده است. این وضعیت تخصیص ارز به مونتاژکاران در حالی است که برای واردات خودرو در مجموع یک میلیارد دلار ارز در نظر گرفته شده بود که برای پرداخت همین مقدار هم به قدری سنگ‌اندازی صورت گرفت که در انتهای سال ۱۴۰۲ تنها ۱۱ هزار خودروی خارجی وارد کشور و از این تعداد هشت هزار دستگاه به مشتریان تحویل شد. 

کالای مونتاژ همان کالای وارداتی است که در داخل سرهم‌بندی شده و گاه تا دو برابر قیمت، نمونه اصلی آن به فروش می‌رسد. ضمن اینکه کیفیت محصول مونتاژی، اغلب پایین‌تر از نمونه اصلی است.

 رانت ۴ میلیارددلاری مونتاژکاران

در شرایطی شاهد تخصیص بیش از سه میلیارد دلار ارز به شرکت‌های خودروساز مونتاژی هستیم که مشخصاً این شرکت‌ها نتوانستند از التهاب بازار خودرو در برهۀ فعلی بکاهند.

لازم به ذکر است محمد رضوانی‌فر؛ رئیس ‌کل گمرک ایران درباره حجم واردات قطعات خودرو و موتورسیکلت در سال گذشته عنوان داشت: در سال 1402 به ‌میزان هشت میلیارد و 380 میلیون دلار اجزاء و قطعات خودرو و موتورسیکلت از گمرکات ترخیص و وارد کشور شد. این میزان به ‌لحاظ ارزش 32 و 69 صدم درصد نسبت به مدت مشابه سال 1401 رشد داشته است.

وی درخصوص عمده‌ترین شرکت‌های واردکننده اجزاء و قطعات خودرو در سال 1402 گفت: صنایع خودروسازی مدیران با 13 درصد، کرمان موتور با 9 و 65 صدم درصد و کوروش موتور آریا با پنج و35 صدم درصد از ارزش کل واردات اجزاء و قطعات خودرو، بیشترین میزان را به خود اختصاص دادند.

سؤالی که در این‌جا مطرح می‌شود این است؛ با توجه به سهم بخش خودرو در سبد ارزی کشور، که بسیار قابل‌توجه است چرا همچنان چالش خودرو در اقتصاد ایران حل نشده است؟ دیگر نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد عدم ایجاد اشتغال برای جمعیت قابل‌توجهی توسط شرکت‌های مونتاژکار با توجه به تخصیص ارز سه تا هشت میلیارد دلاری به آنهاست. با این میزان ارز 300 تا 800 هزار خودرو با میانگین قیمت 10 هزار دلار می‌شد وارد کرد.