بازخوانی یک مقاله از مرحوم دکتر پرویز داوودی
افزایش رفاه اجتماعی با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه
روز پنج‌شنبه 30 فروردین «پرویز داوودی» استاد تمام اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی دارفانی را وداع گفت. وی نه‌تنها برای اساتید و دانش آموختگان علم اقتصاد نام‌آشنا بود بلکه به دلیل فعالیت‌های سیاسی خود از جمله معاون اول دولت نهم، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون اقتصادی دستگاه قضا برای عموم جامعه نیز چهره‌ای شناخته شده بود.
گروه اقتصادی روزنامه کیهان ضمن طلب رحمت الهی برای این استاد فرهیخته اقتصاد و تسلیت به بازماندگان ایشان، به نقل از خبرگزاری مهر، نگاهی گذرا به یکی از مقالات پرمخاطب وی درخصوص نتیجه اخذ مالیات بر عایدی سرمایه می‌اندازد.
برقراری سیاست‌های مالی از طریق وضع مالیات بر فعالیت‌های سوداگری می‌تواند نحوه توزیع مجدد درآمدها را به نحوی تنظیم کند که به افزایش درآمد فقرا و تعدیل درآمد ثروتمندان منجر
شود.
مالیات مهم‌ترین ابزار سیاست مالی دولت است که منابعی باثبات برای درآمدهای دولت ایجاد می‌کند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که بین ابزارهای در دسترس برای تأمین مخارج دولت، هر چه سهم مالیات‌ها در تأمین مخارج بیشتر باشد، بروز آثار نامطلوب اقتصادی به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد.
همچنین مالیات‌ها از جمله ابزارهایی هستند که دولت‌ها با استفاده از آنها می‌توانند بر نحوه هدایت منابع به بخش‌های مختلف اقتصادی، مؤثر واقع شوند. با این‌حال نوع نگاه به مقوله مالیات صرفاً به عنوان مجرای تأمین درآمد برای مخارج دولت نیست، بلکه آن را باید بخشی از منظومه بزرگ‌تری قلمداد کرد که همان نقش‌آفرینی دولت در نظام اجتماعی کشور است.
برقراری سیاست‌های مالی از طریق وضع مالیات بر فعالیت‌های سوداگری می‌تواند نحوه توزیع مجدد درآمدها را به نحوی تنظیم کند که به افزایش درآمد فقرا و تعدیل درآمد ثروتمندان منجر شود.
بنابراین نقش‌آفرینی مالیات بر سوداگری و عایدی سرمایه را باید در راستای تثبیت وضعیت اقتصادی و جلوگیری از بروز تلاطمات اجتماعی قلمداد کرد. در قلمرو دانش اقتصاد نیز این نوع مالیات جایگاه خاص خود را
دارد.
به‌طورکلی‌در نظام‌های مالیاتی دو نوع مالیات وجود دارد؛ گروه اول شامل مالیات بر جریان درآمد حاصل از دارایی‌هاست و گروه دوم شامل مالیات بر منبع درآمد است.
مالیات بر سوداگری و مالیات بر عایدی سرمایه، نوعی از مالیات بر افزایش ارزش دارایی است و بر این اساس جز دسته اول قرار دارد.
مالیات بر فعالیت‌های سوداگری و عایدی سرمایه، در دنیا حدود یک قرن است که بر عایدات سرمایه حاصل از سرمایه‌گذاری در تملک دارایی وضع می‌شود. این نوع مالیات بر افزایش ارزش مازادی وضع می‌شود که ناشی از کار و تولید نیست و به دلیل بروز شرایط خاص در بازار به وجود می‌آید.
از مهم‌ترین این شرایط، ورود و تهاجم سوداگران به بازارهایی نظیر مسکن، طلا، ارز و سهام است که به ایجاد حباب در بازارهای مذکور منجر
می‌شوند.
از آنجاکه هدف از برقراری مالیات‌ها صرفاً کسب درآمد برای دولت نیست، نوع آثاری که برقراری مالیات بر پایه‌های مالیاتی مختلف بر جای می‌گذارد، امری مهم و قابل بررسی است.
مطالعات انجام شده در مورد مالیات بر سوداگری و مالیات بر عایدی سرمایه نشان می‌دهد که برقراری این نوع مالیات، از مجاری مختلف بر روی مؤلفه‌های مهمی همچون سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، توزیع درآمد، ترکیب دارایی خانوارها، سیاست مالی دولت‌ها و بنگاه‌‌ها و تقاضا برای دارایی‌های حقیقی تأثیرگذار است و این تأثیر بیشتر در راستای بهبود عملکرد سیستم اقتصادی و افزایش رفاه اجتماعی است.