دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در اولین اقدام تمامی قراردادهای نظامی با آمریکا لغو گردید و حدود 50 هزار مستشار نظامی این کشور از ایران اخراج شدند. از همین روی بسیاری از سلاح‌هایی که حتی پول آنها پرداخت شده بود مانند مجموعه‌ای از جنگنده‌های اف-16، به ایران تحویل داده نشد و در لیست بدهی‌های آمریکا به ایران باقی ماند. بسیاری از سلاح‌های پیچیده‌ای هم که در اختیار ایران گذاشته شده بود، امکان استفاده صحیح از آنها برای نظامیان ایرانی یا به سختی حاصل شد و یا اساسا ممکن نگردید. 
مستشاران نظامی آمریکایی تا حد امکان حتی از نزدیک شدن کارشناسان و متخصصان ارتش ایران به سلاح‌های استراتژیک و مهم و پیچیده خود، جلوگیری می‌کردند و سعی می‌کردند که فوت و فن آنها را تنها خود بدانند تا در صورت نبود این مستشاران، امکان استفاده از سلاح‌های یاد شده برای ایرانیان نباشد. از همین روی نیاز بود تا متخصصان ایرانی با تلاش جهادی نه تنها راه و روش کار با سلاح‌های یاد شده را کشف کنند، روش‌های تعمیر و نگهداری آنها را بیاموزند بلکه حتی بتوانند قطعات مختلف آنها را (که دیگر نمی‌توانستند از منبع آمریکایی تامین نمایند) بسازند و سپس به ساخت کل آن سلاح یا دستگاه برسند. 
آنچه طی سال‌های پس از انقلاب و در طول 45 سال حاکمیت نظام جمهوری اسلامی به یاری خدا و عزم ملی و تلاش و کوشش جهادگران نیروهای مسلح ممکن شد و آن ارتشی که تا دندان به سلاح و دانش و نیروی آمریکایی و انگلیسی و آلمانی و... وابسته بود، امروز موفق به ساخت انواع و اقسام سلاح‌های ریز و درشت، کوچک بزرگ، زمینی و هوائی و دریایی شده به گونه‌ای که چشم همه دشمنان ایران و اسلام را خیره ساخته و آن آیه مبارک قرآن کریم را عملی ساخته است که:
« وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُم» (سوره انفال- آیه 60)
در سال‌های پس از انقلاب و با عزم جهادی و با استفاده از هوش ایرانی و عملیات مهندسی معکوس‌، ایران توانست بسیاری از سلاح‌های پیشرفته و پیچیده از جمله زیر دریایی‌، هواپیمای جنگی‌، موشک‌های بالستیک‌،‌تانک و نفربر زرهی‌، انواع و اقسام تفنگ و مسلسل، ناو جنگی و قایق‌های توپدار‌، انواع و اقسام رادار و موشک‌های زمین به هوا و... را بسازد و همچنین بسیاری از سلاح‌های خریداری شده در زمان شاه را بازسازی و حتی تا امروز با تغییر کاربردی مورد استفاده قرار دهد. مانند هواپیماهای جنگنده اف -14 یا «تام کت» که آمریکا برای جلوگیری از رسیدن وسایل یدکی آن به ایران‌، حتی خط تولیدش را برای همیشه تعطیل کرد. 
پیشرفت‌های دفاعی و نظامی امروز ایران تا بدان حد رسیده که دوست و دشمن را وادار به اعتراف کرده است. چنان‌که در همین اعترافات، یکی از مقامات نظامی آمریکا، قدرت دفاعی ایران را مهیب خواند. 
ایران در دفاع از قلمرو خود،یک قدرت سهمگین محسوب می‌شود
رسانه سلطنتی بریتانیا (BBC) و دویچه وله (رادیو صدای آلمان) در سال 2012 اعتراف کردند که ایران به لحاظ دفاعی و صنایع نظامی به درجات بالایی از پیشرفت رسیده که بزرگ‌ترین ارتش‌های جهان را دچار ترس و وحشت نموده است. ارتشی که به دلیل وابستگی و حضور 50 هزار مستشار نظامی، بدون حضور این مستشاران کوچک‌ترین حرکتی نمی‌توانست انجام دهد، اینک در مقابل ارتش عظیم و پرقدرت همان مستشاران با قدّی افراشته ایستاده است. اعتراف به ارتقاء تکنیکی دستاوردهای نظامی ایران در جملات و عبارات این گزارش قابل تامل است، مانند:
«ایران در سال‌های اخیر آزمایش‌های موشکی زیادی انجام داده است»
«ایران موفق شده دقت و قدرت تخریب موشک‌های خود را به نحو قابل ملاحظه‌ای تقویت کند».
این جملات شاه بیت گزارش سال 2012 وزارت دفاع آمریکا از توان نظامی ایران است که در اختیار کنگره آمریکا قرار گرفت.1
در این گزارش که به امضای لئون پانتا، وزیر دفاع وقت آمریکا رسید، تاکید شده ارتقای دقت هدف گیری و قدرت تخریب موشکهای ایران، به موازات برگزاری مرتب مانورهای موشکی در سراسر کشور و افزوده شدن شناورها و زیر دریایی‌های جدید به ناوگان دریایی ایران صورت گرفته است.
در بخش دیگری از این گزارش، با اشاره به ظرفیت‌های نظامی «غیر متقارن» ایران آمده بود: 
«ارزیابی ما این است که ظرف ۳۰ سال گذشته، ایران به روش سازمان یافته ای، شبکه‌ای را پرورش داده که از توان ضربه زدن به منافع آمریکا و اسرائیل برخوردارند.»
وزارت دفاع آمریکا در جمع‌بندی نهائی خود از توان نظامی ایران، نوشت: «ایران در دفاع از قلمرو خود، یک قدرت سهمگین محسوب می‌شود.»
از درگیری با ایران بپرهیزید
به گفته برخی از تحلیلگران، چنین توصیفی از توان نظامی ایران، پیامی است که وزارت دفاع آمریکا می‌کوشد به مدافعان جنگ منتقل کند، بدین معنا که هر نوع اقدام نظامی در خاک ایران می‌تواند، با مخاطرات قابل توجهی همراه باشد.
آنتونی کوردزمن‌، کارشناس مسائل تسلیحاتی در مرکز استراتژیک و مطالعات بین‌الملل در واشنگتن در‌باره گزارش پنتاگون به خبرگزاری بلومبرگ گفت: 
«این گزارش روشن می‌کند که ایران به طور فعالانه موشک‌های بالستیک میان‌برد جدید با سوخت جامد مستقر کرده و در مورد موشک شهاب ۳ نیز دقت و قدرت حمل بار اضافی آن را تقویت کرده است.»2
وی با استناد به مفاد گزارش فوق افزود که ایران به دنبال تقویت توان ضدموشکی خود علیه آمریکا و سیستم‌های دفاعی شورای همکاری خلیج‌فارس و مطرح کردن یک تهدید بالقوه جدید علیه کشتیرانی در این خلیج است.3
در ادامه گزارش پنتاگون آمده بود:
«... زمانی که بحث دفاع از خاک ایران مطرح می‌شود‌، این کشور یک نیروی شگفت انگیزی را به نمایش می‌گذارد؛ ایران به توسعه موشک‌های بالستیک خود با بردی که قابلیت رسیدن به دشمن‌های منطقه‌ای مانند اسرائیل و کشورهای شرق اروپا را دارد و از جمله موشک‌های بالستیکی که برد متوسط آنها 2 هزار کیلومتر است، ادامه می‌دهد...»4
موشک‌های کروز در صنایع دفاعی ایران 
پایگاه خبری REAL CLEAR DEFENCE در 26 نوامبر2019 و همچنین پایگاه خبریMISSLE DEFENCE ADVOCACY در ژوئن 2019 طی گزارش‌هایی درباره تولید موشک درایران ارائه داده و به ساخت موشک‌های کروز اشاره کرده و آن را پیشرفتی در تولید موشک در مسیر رشد تکنولوژی دفاعی ایران دانستند. در بخشی از این گزارش آمده بود:
«موشک‌های کروز به‌دلیل هزینه کمتری که در فرآیند تولیدشان به‌نسبت تولید موشک‌های بالستیک دارند و از سوی دیگر، مؤلفه‌هایی که در فرآیند حرکت موشک به‌سوی هدف (اعم از پروفایل پروازی و فرآیند شلیک و هدایت) دارند، سالیان سال است که توسط کشورهای دارای قدرت نظامی مورد توجه واقع شده است.
از جمله این موشک‌ها می‌توان به موشک کروز زمین پایه و بومی «هویزه» اشاره کرد که بردی معادل ۱۳۵۰ کیلومتر داشته و آزمایش پروازی آن در برد پروازی ۱۲۰۰ کیلومتر انجام شد. 
موشک کروز بومی «سومار» یکی دیگر از انواع موشک‌های کروز ساخت ایران است با برد۲۰۰۰ کیلومتر که گفته می‌شود توانایی انهدام طیف وسیعی از اهداف را دارد و با توجه به قابلیت تاکتیک‌پذیری بالا‌، ماندگاری طولانی در صحنه نبرد و رادارگریزی می‌تواند در هر شرایطی اهداف مورد نظر را منهدم کند. 
موشک کروزی تحت عنوان «یاعلی»هم نوع دیگری از این موشک‌ها است که اوایل سال 1393 رونمایی شد.این موشک دارای یک موتور توربوجت با برد ۷۰۰ کیلومتری است و سر جنگی آن هم در حدود ۲۰۰ کیلوگرم وزن دارد. در همان سال اعلام شد که موشک کروز «یاعلی» که از روی سکوهای زمینی شلیک شده‌، قابلیت نصب بر روی جنگنده‌های سوخو ۲۲ سپاه را نیز دارا است. نمایش شلیک این موشک بازتاب بسیار زیادی از نظر اهمیت حوزه کروزهای زمینی در جهان داشت و برخی از رسانه‌ها و صاحبنظران غربی برای این موشک برد ۲۵۰۰ کیلومتری پیش‌بینی کردند.»5
به احترام ایرانی‌ها، کلاه از سر برمی‌دارم
یوزی رابین (رئیس پیشین سازمان دفاع موشکی اسرائیل) که از مهم‌ترین عوامل تعبیه سیستم دفاع موشکی موسوم به «گنبد آهنین» در اسرائیل به شمار آمده در سمینار «بازدارندگی هسته‌ای، موشکی، کنترل تسلیحات و سیاست دفاعی» با حضور اعضای کنگره آمریکا در سال 2015 ضمن اینکه ایران را یک «دشمن مهلک» نامید اما از پیشرفت سیستم موشکی ایران تعریف کرد. 
در آن سمینار ابتدا پیتر‌هاسی مشاور ارشد دفاعی و نماینده انجمن نیروی هوائی و صنعت دفاع آمریکا در‌باره یوزی رابین گفت:
«... به اعتقاد بسیاری از کارشناسان‌، یوزی رابین پدر دفاع موشکی اسرائیل بوده است. وی رئیس سابق سازمان موشکی اسرائیل بوده...»6
یوزی رابین، رئیس پیشین سازمان دفاع موشکی اسرائیل هم در سمینار یاد شده درباره موشک‌های ایرانی و سیستم‌های پیشرفته آن چنین اظهار داشت:
«... از نظر فنی، ایرانی‌ها برای ما دشمن مهلکی هستند‌، ولی من مهندس هستم و نمی‌توانم یک کار مهندسی خوب را تحسین نکنم، دوباره می‌گویم که یک مهندسی بسیار هوشمندانه‌ای است. به نظر من بهترین موشک ایرانی‌ها، یک موشک کروز زمینی (سومار) است که از 10 سال پیش منتظر آن بودیم. این یک دستاورد بوده و نمی‌توان این موشک را یک کپی تلقی کرد. دوباره می‌گویم که کلاهم را به احترام آدم‌هایی که از نظر فنی این کار را انجام دادند، از سرم برمی‌دارم. ساخت موتورهای جت کوچک، بسیار کار فنی سطح بالا و هوشمندانه‌ای است و ما در آمریکا فقط یک شرکت داریم که می‌تواند این موتورها را تولید کند...»7
____________________________
1- بی‌بی سی فارسی – بخش ایران – 12 ژوییه 2012- 22 تیرماه 1391   2- دویچه وله فارسی – بخش ایران – 12 ژوییه 2012   3- همان   4- بی‌بی سی فارسی – بخش ایران – پیشین   5- گزارش جدید آژانس اطلاعاتی دفاعی ایالات متحده درباره تهدیدات موشک‌های کروز ایران- REAL CLEAR DEFENCE- برادلی بومن- 26 نوامبر 2019   6- ویدئوی سمینار «بازدارندگی هسته‌ای، موشکی، کنترل تسلیحات و سیاست دفاعی»- 2015   7- همان