ارتش قهرمان و سرافرازِ جمهوری اسلامی ایران تاکنون بالغ بر 48 هزار شهید و هزاران جانباز و آزاده تقدیم انقلاب اسلامی ایران و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کرده است.

در این گزارش به مناسبت فرا رسیدن روز ارتش، به شهدای ارتش و دستاوردها و خدمات ارتش در عرصه فرهنگ ایثار و شهادت و نقش اساسی و راهبردیِ ارتش در جنگ تحمیلی را مرور می‌نماییم و سپس به ماجرای نشان فداکاری ارتش می‌پردازیم.

شهادت، زیباترین ارزش و بهترین هنر

11 فروردین 1400، امیر سرتیپ محمدرضا فولادی رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش در گفت‌وگویی، اهم فعالیت‌های سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش را تشریح کرد.

وی با اشاره به شهدای دانش آموخته دانشگاه افسری امام علی(علیه‌السلام) گفت: مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۹ به این دانشگاه به خاطر هزار و۱۸۴ دانش‌آموخته شهیدش نشان پرچم فداکاری اعطا فرمودند و از جمله آنهاست: رئیس ستاد ارتش (شهیدان قرنی و فلاحی)، دو فرمانده نیروی شهید (شهیدان صیاد شیرازی و شهید ستاری) دو معاون نیروی شهید (شهیدان بابایی و منفرد نیاکی).

امیر سرتیپ محمدرضا فولادی رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران، همچنین 4 مهر 1402 در جمع کارکنان سازمان عقیدتی سیاسی ارتش ضمن گرامیداشت هفته دفاع مقدس و روز سرباز اظهار داشت: نقش سربازان به ویژه در دوران دفاع مقدس، نقش بسیار پر اهمیتی بوده و پس از پایان جنگ تحمیلی، آنچنان که باید به نقش آن‌ها پرداخته نشده است.

وی ضمن تشریح دستاوردهای هشت سال دفاع مقدس، نقش اساسی و راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی و دستاوردهای کم نظیرِ ارتش در جنگ تحمیلی و حال حاضر را تشریح نمود. سرتیپ فولادی ابراز داشت: دوران دفاع مقدس از مفاخر تاریخی ایران است و هرچه از لحاظ زمانی از دوران دفاع مقدس دورتر می‌شویم باید از لحاظ معرفتی به دفاع مقدس نزدیک‌تر شویم.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش با تقسیم‌بندی دستاورد‌های دوران دفاع مقدس در سه حوزه ملی، منطقه‌ای و حوزه دفاعی، نظامی و امنیتی، تشریح کرد: شکل‌گیری روحیه خودباوری و گنجینه عظیمی از فرهنگ ایثار و شهادت، تثبیت تمامیت ارضی کشور و تبدیل شدن دفاع مقدس به الگویی برای وارد کردن مردم در جهت حل کلیه بحران‌ها از جمله دستاور‌های ملی بود که این جنگ برای کشور و ملت ما داشت.

نقش کلیدی نیرو‌های چهارگانه ارتش 

در دفاع مقدس

سرتیپ فولادی با اشاره به نقش کلیدی نیرو‌های چهارگانه ارتش جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس به تبیین برخی از دستاورد‌های نیرو‌های ارتش در جنگ تحمیلی پرداخت و گفت: نیروی زمینی ارتش توانست با هفت لشکر در مقابل ۱۲ لشکر از ارتش بعث عراق بایستد و بخش‌های مختلف نیروی زمینی ارتش به بازوی محوری نظامی کشور در همه دوران دفاع مقدس تبدیل شدند. رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش، هوانیروز را یکی از یگان‌های مؤثر در دوران دفاع مقدس دانست و گفت: در دوران دفاع مقدس هیچ عملیاتی را نمی‌توان یافت که هوانیروز ارتش در آن نقش مؤثری ایفا نکرده باشد.

امیر محمدرضا فولادی با بیان این موضوع که پدافند هوائی ارتش توانست حدود ۵۰ هزار هواپیمای متخاصم را شناسایی کند، گفت: پدافند هوائی ارتش توانست ۲۵ هزار عملیات هوائی ارتش بعث عراق را ناکام بگذارد، امنیت بیش از دو میلیون پرواز را در سراسر خاک ایران تأمین کرد، با ۲۸۳۵ حمله هوائی ارتش عراق مقابله کرد و در نهایت توانست تعداد ۶۶۸ از اهداف متخاصم و متجاوز هوائی را مورد اصابت قرار دهد.

وی با اشاره به اینکه نیروی هوائی ارتش در طول دوران دفاع مقدس در خط مقدم مبارزه با ارتش عراق بود، گفت: نیروی هوائی ارتش، اولین نیرویی بود که راهبرد‌های دشمن بعثی را شکست و در همان روز‌های اولیه جنگ توانست پاسخ حملات ارتش عراق به خاک ایران را بدهد و جلوی پیشرفت ارتش عراق در خاک ایران را بگیرند.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش گفت: نیروی دریایی ارتش مأموریت اصلی‌اش نابودی ناوگان دشمن و بستن خطوط مواصلاتی دشمن بود همچنین گردان تکاوری نیروی دریایی همان شب ۳۱ شهریور که دشمن به خاک ایران حمله کرد مشغول دفاع از مرز‌های ایران بود و در مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر تعداد ۱۲۳ شهید تقدیم انقلاب کردند.

وی ادامه داد: در نهایت نیروی دریایی ارتش در مجموع سه عملیات شهید صفوی، اشکان و مروارید توانست سکوی نفتی البکر و العمیه که نقاط استراتژیکی برای بعثی‌ها بودند را نابود کرده و خطوط مواصلاتی نفت عراق را قطع کنند که این عملیات‌ها از لحاظ اقتصادی ضربه مهلکی به رژیم بعثی عراق وارد کردند.

نشان فداکاری ارتش

یکی از مهم‌ترین نشان‌ها در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، نشان فداکاری ارتش است.

با پیشنهاد ارتش و ستاد کل نیروهای مسلح به محضر فرماندهی معظم کل قوا حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، مبنی بر اهدای پرچم و نشان فداکاری 1184 شهید دانشجو و دانش‌آموخته دانشگاه افسری امام علی(ع) نیروی زمینی ارتش، پس از تصویب معظم‌له، این دانشگاه به افتخار دریافت پرچم و نشان «فداکاری» نائل ‌شد.

نقش بی‌بدیل دانش آموختگان دانشگاه افسری امام علی(ع) ارتش در تثبیت و استحکام پایه‌های انقلاب و میدان‌داری فداکارانه و مجاهدانه در عرصه دفاع مقدس و صیانت از مرزهای اعتقادی و حریم اهل بیت(ع) بر صفحات پرافتخار ارتش ولایتمدار و تارک ایران اسلامی ثبت شده است.

این دانشگاه با تربیت افسران مؤمن، مطهر و  مالکان اشتری همچون صیادها، ستاری‌ها و نامجوی‌ها و همچنین نقش‌آفرینی مؤثر در ارتقای توان رزمی و دفاعی، بارها از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی و فرمانده کل قوا (دامت برکاته) مورد تفقد قرار گرفته و به القاب «فیضیه ارتش»، «کانون علم و جهاد» و «ذخیره‌های امید»  مفتخر شده است.

16 مرداد 1399 در آستانه عید سعید غدیر، در مراسم صبحگاه و شکرگزاری دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، از نشان «فداکاری» که برای اهدا به دانشگاه افسری امام علی(ع) ارتش جمهوری اسلامی ایران به تصویب فرماندهی معظم کل قوا(مدظله‌العالی) رسیده بود، رونمایی شد.

در این مراسم  دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(علیه‌السلام) و دانشجویان دانشگاه‌های نیروهای پدافند، هوایی، دریایی، فارابی و علوم پزشکی که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری‌ها، عکس‌های شهدای دانشجو و فارغ‌التحصیل دانشگاه امام علی(ع) را در دست داشتند، با ادای احترام به شهدا و قرائت سرود و صلوات خاصه امیرالمؤمنین(ع) به تکریم و تجلیل نقش‌آفرینی شهدای دانشگاه پرداختند.

در این مراسم مصوبه فرمانده معظم کل قوا مبنی بر اهدای نشان فداکاری به دانشگاه افسری، با ابلاغ فرمانده کل ارتش توسط امیر دریادار سیاری به فرمانده نیروی زمینی ابلاغ و اهدا شد.

امیر دریادار سیاری معاون هماهنگ‌کننده ارتش، در مراسم صبحگاه و شکرگزاری دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) ارتش جمهوری اسلامی ایران، مصوبه اهدای نشان فداکاری دانشگاه افسری امام علی(ع) را از سوی امیر سرلشکر موسوی فرمانده کل ارتش به فرمانده نیروی زمینی ابلاغ کرد.

نشان فداکاری ارتش چه معنایی دارد؟

نشان فداکاری نماد ایثار و از خودگذشتگی دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه افسری امام علی(ع) است که در راه پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران جان خود را فدا کرده‌اند.

این نشان از اجزای زیر تشکیل شده است.

ستاره ۵ پر:

درجه افسری در ارتش جمهوری اسلامی ایران مانند بسیاری از کشور‌های جهان به شکل یک ستاره پنج پر طلایی است که خود سمبلی از ستاره قطبی در آسمان شب است. این ستاره در طول تاریخ بشر به مثابه راهنما و مسیریاب انسان‌ها شناخته می‌شود. ستاره افسری که بر دوش دانش آموختگان دانشگاه افسری می‌نشیند نشانه‌ای از این است که آنان راهنمای افراد یگان خود هستند و نگاه سرباز به مسیری است که او معین می‌کند.

ستاره ۸ پر نقره‌ای:

ستاره ۸ پر به هشت سال دفاع مقدس اشاره دارد که مفاهیم عالیه برگرفته از هشت سال دفاع قهرمانانه ملت و نیرو‌های مسلح است و استفاده از این نماد، بیانگر این حقیقت است که همواره باید تجربیات و دستاورد‌های مقدس دفاع مقدس به صورت درخشان در مقابل دیدگان نسل امروز و فردای میهن اسلامی زنده نگه داشته شود.

همچنین در میان ۸ شعاع اصلی ستاره ۴۸ کوچک‌تر قرار گرفته که به ۴۸ هزار شهید ارتش اشاره دارد.

ستاره طلایی ۵ پر خونین پیکر:

تعداد یک هزار و ۱۸۴ شهید دانش‌آموخته دانشگاه افسری برای حراست از آرمان‌های ملت ایران در دوران دفاع مقدس جان خود را فدا کردند و پیکر آنان به خون پاک‌شان آغشته شده است. نماد این شهیدان راه وطن در نشان فداکاری با ستاره طلایی خونین و ۵ گل لاله احاطه شده که نشانگر تداوم راه شهیدان است.

عدد ۵ اشاره به مفهوم دینی پنج تن آل عبا نیز دارد که معنا و روح این ایثارگری است. گل لاله نیز در فرهنگ مردم ایران اسلامی به مطلوبیت مقام شهادت و زنده بودن شهیدان راه آنان اطلاق می‌شود.

کتاب و شمشیر و پرچم ایران 

نشان دانشگاه افسری امام علی(ع):

بخش اصلی نشانه دانشگاه افسری امام علی‌(ع) ترکیبی از کتاب و شمشیر است. کتاب در نشانه دانشگاه افسری از یکسو به مفهوم کتاب و قرآن است و از سوی دیگر به معنای دانش است؛ شمشیر به معنای دفاع از آرمان‌های دینی نیز است و ترکیب این دو مفهوم «حملوا بصائرهم علی اسیافهم» را تداعی‌کننده می‌کند.

پرچم در شکل دایره‌ای سپر و پرتو‌های نور در ارتفاع آن نیز به مفهوم حراست از میهن و درخشش و جاودانگی آن با وجود نیرو‌های مسلح آگاه و بصیر و توانمند است.

نشان فداکاری تاکنون 

به چه شخصیت‌هایی اهدا شده؟

نشان فداکاری که اعطا شده از سوی مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا به دانشگاه افسری و به ارتش جمهوری اسلامی ایران است، نماد ایثار و از خودگذشتگی ۱۱۸۴ دانشجو و دانش آموخته شهید دانشگاه افسری امام علی(ع) ارتش است که در راه پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران مردانه ایستاده و دفاع کرده‌اند.

این نشان تاکنون با تصویب شورای عالی نشان‌ها به مفاخر بزرگ و متعددی از ارتش از میان شهدا و مجاهدانِ در قید حیات تعلق گرفته و آنها یا به خانواده‌های‌شان اهدا گردیده است. البته این نشان به صورت افتخاری به شهدای غیرارتشی و حتی نیروی فداکار زنده نیز اهدا شده است.

امیر سرتیپ فولادی، رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خاطرنشان نموده است: به پاس ارج نهادن به فداکاری‌ها و دلاورمردی‌های ارتشیان نجیب و خدوم در تمام ۴۳ سال گذشته، الگو قراردادن اسطوره‌های پیشین و ایجاد روحیه رزمندگی و سلحشوری، ارتقای روحیه ملی و توان دفاعی برای آحاد کارکنان در گام دوم انقلاب به ویژه برای جوانان امروز ارتش و به منظور بهره مندی از پشتیبانی معنوی خانواده‌های معظم شهیدان، پیشکسوتان و جانبازان، نشان فداکاری که مورد تصویب فرماندهی کل قواست به خانواده معظم شهدا و ایثارگران و جانبازان تقدیم می‌شود.

امیرسرلشکر سید عبدالرحیم موسوی  فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز تصریح نموده است: این مراسم و اهدای نشان فداکاری تا پایان ۱۱۸۴ شهید، جانباز و فرماندهان عالی رتبه دانشگاه افسری امام علی‌(ع) ادامه خواهد داشت.

برابر تصویب شورای عالی نشان‌ها در ارتش جمهوری اسلامی ایران، به پاس فرماندهی و مدیریت جهادی امیر سرلشکر فلاحی در صحنه‌ها و برهه‌های سرنوشت‌ساز دوران پیروزی انقلاب تا عملیات ثامن‌الائمه(ع) و ایثار و بذل جان در اعتلای ایران سربلند اسلامی، نخستین نشان فداکاری به آن فرمانده دلاور شهید تعلق گرفت.

برخی از ستارگان دیگری که تاکنون نشان فداکاری ارتش به آنها تعلق گرفته، عبارتند از:

سپهبد شهید سیدمحمدولی قرنی، سپهبد شهید علی صیاد شیرازی، سرلشکر شهید منصور ستاری، سرلشکر شهید سیدموسی نامجوی، سرلشکر شهید سید مسعود منفرد نیاکی، سرلشکر شهید حسن آبشناسان، مرحوم سرلشکر محمد سلیمی، مرحوم سرلشکر قاسمعلی ظهیرنژاد، سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، سرلشکر شهید جواد فکوری، سرلشکر شهید یوسف کلاهدوز، سرلشکر شهید حسن اقارب‌پرست، سرلشکر شهید حسین شهرام‌فر، سرلشکر شهید فرهاد دستنبو، سرلشکر شهید غلامرضا چاغروند، سرلشکر شهید یعقوب احمدبیگی، سرلشکر شهید ایرج رستمی، سرلشکر شهید مصطفی پژوهنده، سرلشکر شهید شریف اشراف، سرلشکر شهید ایرج نصرت‌زاد، سرلشکر شهید ابراهیم ثابت، سرلشکر خلبان شهید عباس بابایی، سرلشکر خلبان شهید عباس دوران، سرلشکر خلبان شهید حسین لشگری، سرلشکر خلبان شهید فریدون ذوالفقاری، سرلشکر خلبان شهید محمد نوژه، شهید سید جواد سالم، شهید مصطفی یدالهی، شهید غلام حسین فلاحی حسین پور، شهید فریبرز متقیان، شهید اصغر بانان درگاه، شهید محمدعلی امیری بابایی، شهید حبیب‌الله افروشه، شهید عبدالرضا خسروپور، شهید علی‌اصغر میرزایی چقاکبودی، شهید احمد ترابی فر، شهید محمد علی سنجابی، شهید غلامعلی عابدیان، سرتیپ دوم شهید فیروز شاهپوری، شهید محمدرضا دادجو، شهید علی لندی، شهیدان محمدعلی و محمدجواد و علی اصغر بیات، شهید ابراهیم ذوالفقاری، شهید مسعود انشایی، شهید محمد ابراهیم توکلی، شهید هدایت‌الله پاک سرشت، شهید غلامحسین نعمتی، شهید علی ابراهیمی، شهید شاهرخ کشاورز، شهید عبدالرضا بوشهریان، شهید محمدکاظم روستا، شهید عزیزالله پاک نیت، شهید محمدابراهیم همتی، شهید علیرضا فتوحی شعار، شهید امرالله یساقی اسعد، شهید محمد جوانمردی خالص، شهید همایون حکمتی، شهید محمد فراشاهی، شهید احمد مهرابی، شهید حمیدرضا سهیلیان، شهید سید علی اقبالی، شهید نظامعلی ملکی، شهید مدافع حرم سرهنگ مرتضی زرهرن، شهید محمود امان‌اللهی و...

اسامی برخی شخصیت‌ها که در قید حیات هستند و نشان فداکاری به آنها اهدا گردیده است:

سرلشکر حسین حسنی سعدی، سرتیپ عبدالله نجفی، سرتیپ احمد دادبین، سرتیپ عبدالعلی پورشاسب، سرتیپ ناصر محمدی‌فر، سرتیپ دوم مصطفی طوطیایی، سرتیپ کریم عبادت، سرتیپ خلبان حبیب بقایی، سرتیپ خلبان سیدرضا پردیس، سرتیپ خلبان کریم قوامی، سرتیپ سید حسام ‌هاشمی، محمد ایران نژاد، سید ابوالقاسم موسوی، فرزاد بادپا خادم فداکار حرم حضرت شاهچراغ که در حادثه تروریستی، عامل داعشی را خلع سلاح کرد و...