«... در حال حاضر قم مرکز اصلی فعالیت‌های ضد دولتی و تحریک مردم به آشوب و اخلالگری است. هسته مرکزی این فعالیت‌ها را گروهی طلاب طرفدار خمینی تشکیل می‌دهند که مستقیماً با نجف در تماس‌اند و زیر نظر سیداحمد خمینی فعالیت می‌کنند...»1

این جملات بخشی از سند مهم ساواک درباره فعالیت‌های حاج سید احمد خمینی، فرزند برومند حضرت امام خمینی رحمه الله علیه است، در زمانی که امام به نجف در تبعید بودند و حاج احمد در ایران، بخشی از انقلابیون پیرو ایشان را سازماندهی نموده و ارتباطشان را با امام امت برقرار می‌ساخت. 

سید احمد خمینی از همان اوان نهضت امام، وارد صحنه مبارزات و انقلاب گردید و همپای دیگر مبارزین و انقلابیون پیرو ایشان‌، رنج‌ها و سختی‌های بسیاری را متحمل شد‌، به خصوص که پدر و خانواده‌شان در تبعید بودند و او برای حفظ رابطه دوستداران امام‌، می‌بایست‌، خطرهای بسیاری را به جان می‌خرید و مابین ایران و شهر نجف عراق رفت و آمد می‌نمود. 

از همین روی سید احمد جوان‌، در هشتم تیرماه 1346 که برای بار دوم از نجف و محضر امام بازمی‌گشت‌، توسط مأمورین عراقی دستگیر و به مأمورین مرزی ایران تحویل داده شد. سید احمد پس از آزادی مجددا به صفوف انقلابیون پیوست و از آن پس‌، از طریق برگزاری جلسات و پخش اعلامیه‌های امام و یارانشان‌، با مبارزان دیگر مانند شهید محمد منتظری مرتبط گردید.

ساواک قم در گزارش مورخ 24 شهریور 1349 که با عنوان «عاملین پخش اعلامیه خمینی» برای مرکز ارسال داشت، شهید محمد منتظری را عامل اصلی و سید احمد را به‌عنوان عامل دوم، معرفی نمود. همچنین در گزارش دیگری از ساواک درباره عوامل اصلی اجتماع بیش از 300 نفر از طلاب مدرسه فیضیه قم در مقابل صحن مطهر حضرت معصومه (س) به تاریخ 22 دی ماه 1350 آمده‌است: 

«...محرکین اصلی ایجاد اغتشاشات اخیر در قم عبارتند از سیداحمد خمینی پسر خمینی، سید محمدباقر سلطانی پدر زن سید احمد،...»2

به تحصیل علم و دانش اهتمام داشت

اما سید احمد خمینی با آغاز مبارزات نهضت امام و حضور تمام عیار در آن، از تحصیل و افزودن بر علم و دانش خویش غفلت نورزید و در نجف و قم، تحصیلات حوزوی خود را پی گرفت، دوره خارج فقه را نزد حضرات آیات موسی شبیری زنجانی و مرتضی حائری و همچنین پدر و برادر گرامیشان، حضرت امام و آیت‌الله سید مصطفی خمینی گذراند و فلسفه را از آیت‌الله محمدی گیلانی آموخت. وی در نجف در درس‌های آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر و در قم درس‌های شهید مطهری که هفته‌ای دو روز به قم می‌رفت، نیز شرکت داشت.

حجت‌الاسلام سید احمد خمینی در سال 1352 پس از تشرف به حج‌، عازم لبنان شد و در کنار امام موسی صدر و شهید دکتر مصطفی چمران همراه مجاهدان لبنانی با صهیونیست‌ها جنگید. او پس از بازگشت به ایران به‌طور کامل تحت نظر ساواک قرار گرفت و تا سال 1356 اجازه خروج از ایران و دیدار امام و خانواده‌اش در نجف را پیدا نکرد.

حجت‌الاسلام سید احمد خمینی برای آخرین بار در سال 1356 از ایران خارج شد‌، ابتدا به سوریه رفت و سپس عازم نجف شد. این در حالی بود که با شهادت حاج سید مصطفی خمینی، ساواک و مزدوران استعمار تصور می‌کردند با حذف پسر ارشد امام، ستون مهم نهضت هدف قرار گرفته و این اقدام موجب توقف آن خواهد شد. اما حضور سید احمد خمینی در نجف، باعث شد که خلأ وجود با برکت شهید سید مصطفی جبران شده و با برعهده گرفتن مسئولیت دفتر و بیت امام در نجف، حتی فعال‌تر از برادر شهید خویش، از طریق روحانیت مبارز، ارتباط رهبری امام را با انقلابیون سراسر کشور برقرار ساخته و در آستانه گسترده شدن نهضت امام، شرایط مطلوبی برای پیوند مستمر میان امام و امت ایجاد نماید.

جانشین خلف آیت‌الله شهید

گزارشی از ساواک نشانگر آن است که حضور سید احمد خمینی در نجف چه تأثیر مهمی در گسترش فعالیت‌های نهضت داشت:

«...پس از آمدن سیداحمد به نجف فعالیت خمینی چند برابر شده به نحوی که در طول یک سال اخیر تعداد سخنرانی‌ها، اعلامیه‌ها و نامه‌های تحریک‌آمیز وی به‌اندازه چند سال گذشته بوده... در حال حاضر نیز گروه‌های افراطی و خرابکار در قم زیر نظر مستقیم سیداحمد فعالیت دارند و مشارالیه از نجف خط‌مشی آنان را تعیین و ابلاغ می‌کند...»3

گزارش ساواک قم نیز مؤید همین مطلب است که برخلاف انتظار کانون‌های استعماری، سید احمد خمینی، به خوبی جای خالی برادر بزرگش، آیت‌الله شهید حاج مصطفی را پر کرده بود. در آن گزارش آمده بود:

«... راجع به سیداحمد خمینی پسر دوم روح‌الله خمینی... که گویا جانشین مصطفی خمینی (پسر متوفی روح‌الله) شده و برای ترقی پدرش و علیه ایران دست به فعالیت‌های زیاد زده است...»4

نهضت امام پس از شهادت حاج سید مصطفی خمینی، همچون آتشی در زیر خاکستر شعله‌ور شد و سراسر ایران را به تدریج در برگرفت. در این میان سید احمد خمینی رازدار و امین امام و حامل پیام‌های پی‌در‌پی رهبر و نقطه اتصال شبکه گسترده ارتباطات با ایشان بود. 

و در شرایطی که رژیم بعث عراق، امام خمینی را ملزم به خروج از عراق کرد و کشورهای اسلامی مانند کویت نیز از ترس اربابان غربی خود‌، برای حضور ایشان مانع‌تراشی کردند‌، هجرت سرنوشت‌ساز امام به پاریس با مشورت حاج سید احمدآقا باعث شد‌، انقلاب گام‌های مهمی به جلو برداشته و به پیروزی نزدیک‌تر شود.

در تمام لحظات انقلاب در کنار امام بود

پس از پیروزی انقلاب نیز که دوران دشوار تحولات اساسی در نظام سیاسی/ اجتماعی ایران بود، سید احمد خمینی در تمامی آن حوادث پر شمار در کنار امام قرار داشت و لحظه‌ای از امام جدا نشد. او پس از استقرار امام در جماران، همچون گذشته با تدبیر و درایت، انجام امور بیت و دفتر امام را هدایت کرد و در تمامی جریانات و اتفاقات این دوران به عنوان مشاوری امین در کنار ایشان ایفای نقش نمود.

وظیفه سنگینی که مرحوم سید احمد خمینی در طول سال‌های اوج‌گیری نهضت و سپس پیروزی انقلاب و به خصوص ده سال رهبری امام بر نظام نوپای جمهوری اسلامی برعهده داشت، یکی از خطیرترین و تعیین‌کننده‌ترین جایگاه‌هایی بود که یاران انقلاب در طول این سال‌ها در آن قرار داشتند. در تمام آن روزها و ایام پرفراز و نشیب، در کنار امام نستوه و سازش‌ناپذیر، مرحوم سید احمد خمینی بود که لحظه‌به‌لحظه و پای به پای ایشان می‌آمد.

از همین روی بود که حضرت امام برخلاف رویه خویش در عدم تعریف از خویشان و نزدیکانشان اما درباره حاج سید احمد نوشتند:

«... من خدای قاهر حاضر منتقم را شاهد می‌گیرم که احمد از آن روزی که در کمک اینجانب در بیرونی مشغول اداره امور من بوده تا الآن که این ورقه را می‌نویسم قدمی یا قلمی برخلاف گفتار و نوشتار من بر نداشته و با وسواس عجیب در کلیه گفتارهای من یا نوشته‌های من سعی نموده که حتی یک کلمه بلکه گاهی یک حرف را که به نظر او محتاج به اصلاح است بدون اذن من تصرف نکند.»5

یادگار فقید امام را گرامی بداریم

مقام معظم رهبری درباره این خرق عادت حضرت امام خمینی رحمه الله علیه در یکی از خطبه‌های نماز جمعه تهران در 26 اسفند 1379 فرمودند:

«... حداقل دو مرتبه بنده خودم از امام شنیدم که فرمودند: احمد عزیزترین افراد برای من است. امام از آن آدم‌هایی نبودند که به عنوان یک کار احساساتی و شخصی، بخواهند به نزدیکان خود اظهار علاقه کنند؛ آن جمله را فرمودند که ما هم بگوییم؛ نفرمودند که فقط خود ما بدانیم. در موارد متعددی امام نسبت به حاج احمد آقا اظهار اعتماد کردند. من فراموش نمی‌کنم جلسه بسیار پُرهیجانی را که امام رضوان‌اللَّه‌علیه به‌طور صریح جلوی من و چند نفر دیگر اظهار کردند که به حاج احمد آقا اعتماد کامل دارند. پس به خاطر امام، خوب است که ما همیشه از یادگار فقید امام تجلیل کنیم.»

اما بر اساس دشمنی‌های دیرین جبهه استکبار جهانی و اذناب داخلی آنها و متأسفانه برخی دوستان نادان، مرحوم سید احمد خمینی، آماج بیشترین حملات تبلیغی و رسانه‌ای قرار گرفت و کار به جایی رسید از سوی همان دوستان نادان که متأسفانه تحت تأثیر شبکه‌های صهیونیستی و پایگاه‌های داخلی‌شان، همصدا با آنها بودند، به تهمت‌های ناروا متهم شد.

جرمش این بود که فرزند امام بود

از همین روی بود که حضرت امام خطاب به فرزندشان نوشتند:

«...در حقیقت جرم تو این است که فرزند منی و این در نظر آنان کم جرمی نیست؛ البته بالاتر از اینها هم باید بگویند و خواهند گفت و باید منتظر و مهیا باشی...»6

پس از رحلت امام و انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری از سوی مجلس خبرگان، مرحوم حجت‌الاسلام ‌والمسلمین سید احمد خمینی با تمام وجود از رهبری ایشان دفاع کرد و حفظ حرمت و حریم رهبری را از اصول خدشه‌ناپذیر انقلاب اسلامی دانست. وی در یکی از سخنان خود در حمایت از مقام معظم رهبری گفت:

«... ما امروز موظف هستیم پشت سر مقام رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای حرکت کنیم. هر چه ایشان گفت گوش کنیم، اگر روزی حرکت ما با حرکت ولی نخواند، بدانید که نقص از ماست... اطاعت از خامنه‌ای، اطاعت از امام است. هر کس منکر این معنا شود، مطمئن باشید در خط امام نیست و هر کس بگوید که اطاعت از امام غیر از اطاعت از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است در خط آمریکاست. من بعد از رحلت امام، با خدا و امام عهد کرده‌ام که کوچک‌ترین قدمی را علیه رهبری و برخلاف رهبری و حتی برخلاف میل رهبری برندارم...»7

______________________________

1- فصلنامه حضور- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی- شماره 18- صفحه 117   2- حجت‌الاسلام سید احمد خمینی به روایت اسناد ساواک – مرکز بررسی اسناد تاریخی – مقدمه   3- فصلنامه حضور- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی- پیشین   4- همان   5-نامه امام خمینی به حجت‌الاسلام سید احمد خمینی- 28 آذر 1366- صحیفه امام- جلد ‌20- صفحات 436 ـ 443   6- همان   7- سخنان مرحوم حاج سید احمد خمینی – 7 آبان 1369