به گزارش خبرگزاری میزان، ارتقای جایگاه و موقعیت زنان در نظام اداری و در عرصه‌‌های مدیریتی و تصمیم‌سازی، یکی از شاخص‌های مهم حقوق بشری در ارزیابی حمایت و ارتقای حقوق زنان به‌شمار می‌آید.

پس از انقلاب اسلامی ایران، با افزايش آگاهی و گسترش آموزش عالی برای زنان و ارتقای توانمندی‌های آنان، سهم زنان در مشاركت‌های سياسی و اجتماعی تحول و توسعه گسترده‌ای یافت، به طوری که مشارکت سیاسی و حضور در مناصب تصمیم‌گیری توأمان به عنوان حق و تکلیف برای زنان مورد شناسایی قرار گرفته است.

علاوه ‌بر پرداختن به این مهم در قانون اساسی، اسناد بالادستی و سیاست‌های کلی نظام، رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به کرات بر اهمیت حضور زنان در جامعه و مسئولیت‌های اجتماعی و نقش‌آفرینی این قشر مهم از جامعه تأکید فرموده‌اند. در دیدار اخیر معظم‌له با اقشار مختلف بانوان در دی‌ماه ۱۴۰۲، ایشان در این‌باره فرمودند: «حضور زنان در مشاغل مختلف مدیریتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هیچ محدودیتی ندارد و ملاک، شایسته‌سالاری است. در جایی مانند وزارت یا نمایندگی مجلس اگر بانوی مجرّب و کارآمد بهتر و شایسته‌تری وجود دارد، از نظر اسلام هیچ محدودیتی برای تصدّی او وجود ندارد».

 قوانین و مقررات حمایت از مشارکت زنان

 در عرصه‌‌های مدیریتی و تصمیم‌‌گیری

قوانین و مقرارت مصوب از جمله قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام اداری، ابلاغی مقام معظم رهبری سال ۱۳۸۹، منشور حقوق و مسؤليت‌های زنان در جمهوری اسلامی ايران، مصوب ۱۳۸۳، قانون مدیریت خدمات کشوری، مصوب ۱۳۸۶، سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ايران در افق ۱۴۰۴، مصوب ۱۳۸۲، دستورالعمل شورای عالی اداری، مصوب ۱۳۹۶، منشور حقوق شهروندی، مصوب ۱۳۹۵، همگی بر حق مشارکت زنان در سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری، مدیریت، اجرا و نظارت در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، و رشد شخصیت و ارتقای جایگاه زنان در عرصه‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری تاکید دارند.

 وضعیت به‌کارگیری زنان

 در نظام اداری جمهوری اسلامی ایران

براساس سالنامه آماری نظام اداری کشور آمار کل کارکنان رسمی، پیمانی، قرارداد کار معین و کارگری دستگاه‌های اجرائی کشور در پایان سال ۱۴۰۱، تعداد دومیلیون و ۲۴۶هزار و ۳۹۷ نفر است که از این تعداد یک‌میلیون و ۲۴۷هزار و ۵۵۹ نفر معادل ۵۶درصد مرد و ۹۹۸هزار و ۸۳۸ نفر معادل ۴۴درصد زن هستند. 

بر این اساس، در نظام اداری ایران عدالت جنسیتی در استخدام و به‌کارگیری نیروی کار کاملا مشهود است.

همچنین آمار کارکنان نظام اداری به تفکیک دستگاه اجرائی و جنسیت در پایان سال ۱۴۰۱، نشان می‌دهد که 45.90درصد از شاغلین زن در قوه مجریه، 22.98درصد در قوه قضائیه، 13.31درصد در قوه مقننه و در نهاد‌های خارج از قوای سه‌گانه 17.81درصد مشغول به فعالیت بوده‌اند. 

وضعیت به‌کارگیری زنان در سطوح مدیریتی و تصمیم‌گیری نیز نشان از روند رشد انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی کشورمان طی سال‌های اخیر دارد. 

بر این اساس، انتصاب زنان در مشاغل مدیریتی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد بیش از دو برابری داشته است و از ۱۹هزار و ۵۹۷ نفر در سال ۱۳۹۹، به ۴۲هزار و ۳۹۶ نفر در سال ۱۴۰۲ رسیده است.

ارزیابی مشارکت زنان در جمهوری اسلامی ایران

 در سطوح مختلف مدیریتی

در این گزارش، مشارکت زنان در جمهوری اسلامی ایران در سطوح مدیریتی و در امور مختلف سیاسی، علمی، فرهنگی، اجتماعی، رفاه و سلامت، اقتصادی و زیربنایی و حقوقی و قضائی مورد ارزیابی قرار گرفته است. سطوح مدیریتی بررسی شده شامل مدیران سیاسی و مدیران حرفه‌ای به شرح ذیل است:

الف) مدیران سیاسی: به استناد ماده ۷۱ قانون خدمات کشوری سمت‌های مدیریت سیاسی، مانند رؤسای سه قوه؛ معاون اول رئیس‌جمهور و اعضای شورای نگهبان؛ وزیران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و معاونین رئیس‌جمهور؛ استانداران و سفیران و معاونین وزرا به عنوان مقام شناخته می‌شوند.

ب) مدیران حرفه‌ای (صف، عملیاتی، ستاد) شامل مدیران ارشد، میانی و پایه می‌شود.

در این گزارش معاونین وزرا، معاونین سازمان، مشاورین وزرا، مشاوران معاونین رئیس‌جمهور، مشاوران رئیس سازمان و هم‌ترازان آنان به عنوان مدیران ارشد، مدیران کل و معاونین، رؤسای مراکز، امور و هم‌ترازان آنان به عنوان مدیران میانی، و تمامی رؤسای ادارات و معاونین آنان، کارشناسان مسئول و همه هم‌ترازان آنان در گروه مدیران پایه، عملیاتی و کارشناسان مسئول محاسبه شدند.

 لازم به ذکر است آمار ارائه‌شده در این گزارش، دستگاه‌‌های انتظامی، دفاعی، امنیتی، اطلاعاتی، برخی بخش‌‌های بانکی و بیمه‌ای و مدیران زن مدارس (که بیش از ۳۲هزار نفر هستند) را دربر نمی‌‌گیرد.

 مدیریت زنان در دستگاه‌‌های مرتبط

 با امور سیاسی

در این بخش وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در مجلس شورای اسلامی، معاونت امور مجلس رئیس‌جمهور، وزارت کشور و وزارت امور خارجه، به عنوان دستگاه‌های مرتبط با امور سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است.

در مجلس شورای اسلامی تعداد مدیران سیاسی زن تا دی‌ماه ۱۴۰۲ به ۱۶ نفر رسیده است و در معاونت امور مجلس رئیس‌جمهور تعداد مدیران ارشد، میانی، پایه و عملیاتی به ۱۱ نفر، در وزارت امور خارجه تعداد مدیران سیاسی، ارشد، میانی، پایه و عملیاتی به ۲۶ نفر، در وزارت کشور تعداد مدیران زن به ۴۰۲ نفر و در مجموع تعداد مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط، به ۴۵۵ نفر رسیده است.

وضعیت انتصاب بانوان مدیر در استانداری‌ها 

و سازمان‌ها و نهاد‌های استانی

از جمله موارد حضور زنان در ساختار قدرت و مشارکت سیاسی می‌توان به انتصاب آنان به عنوان فرماندار، شهردار، بخشدار، مدیرکل امور بانوان استانداری‌ها و... اشاره کرد. مجموع تعداد بانوان انتصاب‌یافته در سطوح مدیریتی در پست‌های زیرمجموعه استانداری‌ها و سایر سازمان‌ها و نهاد‌های استانی به تفکیک استان‌ها تا آبان‌ماه ۱۴۰۲، به ۷هزار و ۵۱۱ نفر رسیده و مجموع تعداد بانوان در سطوح مدیریتی در وزارت کشور و استانداری‌های سراسر کشور تا آبان‌ماه ۱۴۰۲، به ۴۰۲ رسیده است.

در تمامی آمار‌های مقایسه‌ای مدیران زن با مجموع مدیران تنها آن دسته از دستگاه‌هایی که آمار مجموع مدیران خود را اعلام کرده‌اند، در این گزارش آمده است. بیشترین انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی مربوط به استان‌های فارس با هزار و ۱۸۱ مدیر، هرمزگان با ۹۳۰ مدیر و اصفهان با ۶۰۶ مدیر زن است.

مدیریت زنان در دستگاه‌های مرتبط

 با امور علمی، فرهنگی و اجتماعی

در این بخش، وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط با امور علمی، فرهنگی و اجتماعی یعنی سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان صداوسیما، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، وزارت آموزش‌وپرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت ورزش و جوانان، معاونت رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، سازمان نهضت سوادآموزی، سازمان فنی و حرفه‌ای، بنیاد شهید و امور ایثارگران، جمعیت هلال‌احمر کشور، کمیته امداد امام خمینی(ره)، شهرداری تهران، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، سازمان ثبت احوال کشور، معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و بنیاد ملی نخبگان و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد بررسی قرار گرفته است که در مجموع تعداد مدیران زن در دستگاه‌های فوق به ۶هزار و ۱۷۱ نفر رسیده است.

براساس این گزارش، تعداد ۴۸۰هزار زن فرهنگی شاغل در حوزه‌های مختلف در وزارت آموزش‌وپرورش مشغول به کارند که از این میزان، ۳۲هزار نفر در سطوح مختلف مدیریتی مدارس مشغول به فعالیت هستند. این آمار، در آمار کل مدیریتی زنان لحاظ نشده است.

 مدیریت زنان در دستگاه‌های مرتبط

 با امور رفاه و سلامت

در این بخش، وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط با امور رفاه و سلامت، یعنی سازمان تأمین اجتماعی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان انتقال خون، سازمان بهزیستی کشور، سازمان دامپزشکی کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست مورد بررسی قرار گرفته است. تعداد مدیران زن انتصابی در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط با امور رفاه و سلامت تا دی‌ماه ۱۴۰۲، به تعداد ۱۶هزار و ۲۸۳ نفر

رسیده است.

 مدیریت زنان در دستگاه‌های مرتبط

 با امور اقتصادی و زیربنایی

در این بخش، وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط با امور اقتصادی و زیربنایی، یعنی سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان انرژی اتمی ایران، سازمان ملی استاندارد ایران، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نفت، وزارت نیرو، وزارت راه، مسکن و شهرسازی، بانک کشاورزی، سازمان ملی بهره‌وری، مرکز آمار ایران، دیوان محاسبات کشور، سازمان انرژی اتمی ایران، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پست بانک، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت اجرائی رئیس‌جمهور و سازمان امور اداری و استخدامی کشور مورد بررسی قرار گرفته است. مجموع تعداد مدیران انتصابی زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط با امور اقتصادی و زیربنایی تا دی‌ماه ۱۴۰۲، به ۱۳هزار و ۱۵ نفر رسیده است.  

 مدیریت زنان در دستگاه‌های مرتبط

 با امور حقوقی و قضائی

در این بخش وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط با امور حقوقی و قضائی، یعنی در قوه قضائیه و دادگستری‌های سراسر کشور، وزارت دادگستری، دیوان عدالت اداری، سازمان بازرسی کل کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، سازمان پزشکی قانونی، سازمان قضائی نیرو‌های مسلح، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و ستاد مبارزه با موادمخدر مورد بررسی قرار گرفته است. مجموع تعداد مدیران انتصابی زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاه‌های مرتبط با امور حقوقی و قضائی تا دی‌ماه ۱۴۰۲، به ۶هزار و ۴۷۱ نفر رسیده است. لازم به ذکر است، در حال حاضر هزار و ۶ زن در منصب قضاوت مشغول به فعالیت هستند و از این تعداد، ۱۳ نفر در جایگاه معاون دادستان، ۸۹۷ نفر در جایگاه دادیاران و مشاوران محاکم خانواده و ۹۶ نفر در جایگاه دادرسان اجرای احکام مدنی انتصاب یافته‌اند. به این ترتیب نمای کلی مجموع مدیران زن انتصابی در جمهوری اسلامی ایران به تعداد ۴۲هزار و ۳۹۶ نفر رسیده است.