طرح دارویار یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت سیزدهم در حوزه دارو و سلامت کشور است که اجرای آن در ۲۰ ماه گذشته نه‌تنها کشور را از وضعیت بحرانی کمبود دارویی و قاچاق این اقلام که با ارز ارزان قیمت دولتی پشتیبانی می‌شد، نجات داد بلکه سبب ساماندهی نظام دارویی کشور شد.

به گزارش ایرنا، وزارت بهداشت دولت سیزدهم با همراهی بیمه‌ها، از تیرماه سال ۱۴۰۱ طرح دارویار را با هدف ساماندهی نظام دارویی کشور و تخصیص ارز به این عرصه اجرائی کرد تا ضمن جلوگیری از قاچاق دارو از کشور، مانع آسیب به حوزه صنعت داروسازی شود و چرخه تامین و توزیع دارو نیز روند مطلوب‌تری داشته باشد.

در این طرح که در راستای سیاست‌های کلی نظام سلامت مبنی بر مدیریت منابع از طریق نظام بیمه‌ای اجرائی شد، یارانه داروها به انتهای زنجیره منتقل و از طریق بیمه‌ها به مصرف‌کننده نهائی تخصیص می‌یابد.

باید گفت دارو یکی از راهبردی‌ترین اقلام مصرفی در کشور است و با وجود آنکه بیش از ۹۰ درصد داروهای مصرفی در کشور تولید داخل است، باز هم برای واردات ۱۰ درصد باقیمانده و نیز مواد اولیه داروهای تولیدی وابستگی‌هایی به خارج از کشور وجود دارد که تامین ارز ترجیحی با نرخ ۴۲۰۰ تومان را برای آن اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

علاوه ‌بر آن، دارو به عنوان مهم‌ترین رکن نظام سلامت باید در دسترس عموم مردم باشد و به همین علت، تنظیم بازار دارو از طریق سیاستگذاری و تنظیم مقررات زنجیره تولید، توزیع و عرضه برعهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.

با این رویکرد، طرح دارویار همزمان دو هدف را دنبال کرد؛ ساماندهی ارز تخصیصی به حوزه دارو و ساماندهی یارانه دارو و جلوگیری از قاچاق؛ درست یک سال پیش، هنگامی که با اجرای طرح دارویار، برخی اقلام دارویی در کشور کمیاب شد، بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت در صحن مجلس به نمایندگان چنین توضیح داد: هدف از اجرای طرح دارویار این بود که وابستگی به ارز ترجیحی و رانت ناشی از آن به تولید پویا و غیروابسته برگردد؛ مشکل اساسی ارزهای ترجیحی این بود که بدون حساب و کتاب داده می‌شد و رانت‌هایی را به وجود می‌آورد.

اصلاح سیاست‌های ارزی به منظور جلوگیری از آسیب به حوزه صنعت، قطع منافع سوءاستفاده‌‌کنندگان ارز ترجیحی، از بین بردن آثار وابستگی به زمان و نوع ارز ترجیحی اختصاصی به حوزه دارو و آسیب ناشی از ایجاد کمبودهای دارویی، مدیریت بیشتر منابع و منطقی کردن مصرف دارو یکی از مهم‌ترین چالش‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت‌های سیزدهم بود که به نتیجه رسید.

از آنجایی که توسعه عدالت بهداشتی و درمانی در تمامی نقاط کشور به منظور بهره‌مندی تمامی اقشار جامعه از اولویت‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی است، اجرای طرح‌های تسهیلگری همچون دارویار مسیر تعالی را در پیش گرفت و در این طرح یارانه دارو از طریق بیمه‌ها به مردم، پوشش بیمه‌ای داروها را افزایش داد و اقلام بیشتری از داروها را زیر چتر بیمه‌ها برد و در عین حال قیمت دارو را به سمت واقعی شدن سوق داد.

جمعی از کارشناسان صنعت دارویی کشور بر این باورند که اجرای طرح دارویار، وضعیت بحرانی کمبودهای دارویی و قاچاق را نجات داد به طوری که امروز و با گذشت حدود ۲۰ ماه از اجرای آن می‌توان گفت که حکمرانی این طرح بر ساماندهی اقلام دارویی مشهود است.

1600 دارو تحت پوشش دارویار قرار گرفت

با اجرای طرح دارویار تمامی داروهای تولید داخل شامل یکهزار و ۶۰۰ قلم کد ژنریک دارو، مشمول اصلاح سیاست‌های ارزی شد و آن‌طور که متولیان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته‌اند، در این طرح با هدف جبران افزایش قیمت‌های ناشی از سیاست‌های ارزی در داروهای تولید داخل، کاهش هزینه‌های پرداختی از سوی بیماران و افزایش تعداد داروهای تحت پوشش بیمه نیز پیگیری شده است تا ضمن توزیع عادلانه یارانه دارو برای همه دهک‌ها وضعیت برابری ایجاد کند. برآوردهای کنونی از اجرای طرح دارویار در ۲۰ ماه گذشته نشان می‌دهد که این طرح تا حد زیادی توانسته است در ساماندهی یارانه دارو و جلوگیری از قاچاق آن و نیز مؤثر باشد اما همچنان تا موفقیت کامل راه ناهمواری پیش‌رو دارد که یکی از آنها، مطالبات سنگین داروخانه‌ها از سازمان‌های بیمه‌گر است به طوری که اکنون داروخانه‌ها به دلیل وصول نشدن طلب‌های خود با چالش‌های زیادی برای تامین دارو مواجه شده‌اند.

در همین رابطه سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو گفته است: با اجرای طرح دارویار امروز در حوزه دارو چیزی به اسم ارز ترجیحی یا رانت و فساد وجود ندارد و در این طرح تلاش شد تا مسائل موجود در حوزه تخصیص ارز ترجیحی به دارو حل شود.

وی تاکید کرد: اکنون مشکلاتی مانند احتکار نیز تا حدود زیادی برطرف شده و طرح دارویار با موفقیت در کشور انجام شد و برگشت‌ناپذیر است، باید با برنامه‌ریزی؛ زیرساخت‌های لازم را تقویت کنیم تا با مشکلات مواجه نشویم.

محمدی تصریح کرد: میانگین سالانه ارز تخصیصی به دارو و تجهیزات پزشکی در چهار سال اخیر معادل ۳.۲ میلیارد دلار بوده که امسال ۱.۶ میلیارد دلار آن را به صورت ارزی دریافت کردیم و بقیه آن که بیش از ۳۶ هزار میلیارد تومان است، فقط ۶ هزار میلیارد تومان را مصوب کردند و هنوز بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان از این اعتبار باقی مانده است.

وی درباره اینکه چرا طرح دارویار در مرحله پرداخت یارانه از بیمه‌ها به داروخانه‌ها دچار اشکال شده است، چنین توضیح داده است: کل اعتبارات طرح دارویار در سال ۱۴۰۱ برابر با ۷۳هزار میلیارد تومان بود که در بودجه امسال این اعتبار به ۶۹هزار میلیارد تومان کاهش یافته است در حالی که درخواست سازمان غذا و دارو برای اجرای کامل این طرح ۱۰۵ هزار میلیارد تومان بوده است.

احمد آدینه عضو شورای عالی نظام پزشکی نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار حوزه سلامت ایرنا، با اشاره به اینکه اگر طرح دارویار به درستی اجرا شود، می‌توان از آن به عنوان جراحی بزرگ صنعت داروی کشور نام برد و گفت: در حال حاضر داروسازان و داروخانه‌ها یارانه دارو را از جیب خود به جای دولت پرداخت می‌کنند چون بالغ بر دو ماه و نیم از بیمه تامین اجتماعی طلب دارند.

وی با بیان اینکه طرح دارویار مزایا و معایبی دارد که با درایت مسئولان می‌توان معایب آن را به حداقل رساند، افزود: داروخانه‌ها وظیفه دارند یارانه دارو را از دولت به مصرف‌کننده منتقل کنند.

عضو شورای عالی نظام پزشکی با بیان اینکه برخی از سازمان‌های بیمه‌گر به تعهدات خود بموقع عمل نکرده‌اند، ادامه داد: البته عملکرد بیمه سلامت در این طرح خوب و قابل قبول بوده و با توجه به گرانی دارو و طلب سنگین داروخانه‌ها از بیمه، نگرانی و نارضایتی همکاران داروساز از اجرای این طرح کاملا منطقی و قابل درک است.

برخی از سازمان‌های بیمه‌گر به تعهدات خود بموقع عمل نکرده‌اند

آدینه با بیان اینکه سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که یارانه دارو را بموقع تامین و به سازمان‌های بیمه‌گر پرداخت کرده است، تصریح کرد: اگر شرایط اجرای این طرح به این شکل پیش برود، قطعا ارائه خدمات دارویی به این دسته از بیمه‌شدگان با مشکل مواجه خواهد شد.

عضو شورای عالی نظام پزشکی با بیان اینکه قرار بود با اجرای این طرح و حذف ارز ترجیحی صنعت دارو بازسازی و حرکت رو به جلو داشته باشد، انتظار می‌رفت که اجرای این طرح بتواند در منطقی شدن تجویز و مصرف دارو و همچنین کاهش تقاضای القایی مؤثر باشد.

وی بر این نکته تاکید کرد که طرح دارویار کار بزرگی است و همه باید دست به دست هم دهیم تا به سرنوشت سایر طرح‌ها مبتلا نشود.

آنچه مسلم است طرح دارویار یکی از موفق‌ترین طرح‌های دولت برای پیشگیری از قاچاق و کمبودهای دارویی است و بسیاری از کارشناسان نیز بر این موضوع اتفاق نظر دارند اما انتظار می‌رود برای موفقیت آن و رفع کاستی‌های موجود در بودجه سال آینده ۱۲۵ هزار میلیارد تومان به این طرح اختصاص یابد تا دغدغه و نگرانی تولیدکنندگان صنایع دارویی برای تهیه بموقع مواد اولیه و افزایش ظرفیت تولید در راستای کاهش کمبودهای دارویی برای سال آینده برطرف شود.