گفت وگو با «سهیل اسعد» دبیر چهاردهمین جشنواره فیلم مردمی عمار
نسل جدید جشنواره عمار آینده را تأمین کرده است
آرش فهیم
بعد از درگذشت مرحوم نادر طالب‌زاده، مسئولیت جشنواره عمار به «سهیل اسعد» واگذار شد. این شخصیت آرژانتینی سال‌ها در آمریکای لاتین به عنوان مبلغ دین اسلام فعالیت می‌کرد و قبلا در مستندهایی چون «جهان شهری‌ها» یا برنامه‌های تلویزیونی «محیا»، «سندباد» و... دیده شده بود. ضمن اینکه او دارای تحصیلات هنری است و در رشته تئاتر درس خوانده است. حالا او دبیر جشنواره‌ای است که کارکرد اصلی‌اش کادرسازی برای سینمای ایران است. در گرماگرم برگزاری چهاردهمین جشنواره عمار، سهیل اسعد دعوت ما برای گفت وگویی تلفنی را پذیرفت و به پرسش‌های ما درباره این جشنواره پاسخ داد. از نکات قابل توجه در این گفت وگو، صداقت و صراحت سهیل اسعد است که این مصاحبه را خواندنی‌تر کرده است.
چه شد که دبیری جشنواره عمار به شما پیشنهاد شد و چه شد که این مسئولیت را پذیرفتید؟
بسم الله الرحمن الرحیم. طبیعتا بعد از فوت مرحوم نادر طالب‌زاده که خدا رحمتش کند، جشنواره عمار به یک دبیر نیاز داشت. این یک خلأ بود که باید پر می‌شد. از آن طرف هم چون عناصری مثل تسلط به مسائل بین‌المللی و هنری و دینی و انقلاب و صدور انقلاب و ارتباطات و... در وجود حاج نادر جمع بود انتخاب فردی نظیر او دشوار بود. همچنین برای جشنواره عمار شعار «اندیشه هنر و رسانه» انتخاب شده بود و دبیر این جشنواره، باید در این زمینه‌ها دستی می‌داشت. ارزیابی متولیان جشنواره عمار این بود که من می‌توانم به جشنواره کمک کنم. البته من ادعایی در این زمینه ندارم، اما به خاطر رفاقت با حاج نادر و همکاری‌های متعدد قبلی و اشتراکاتی که داشتیم، دوستان در جشنواره عمار گفتند برای ادامه راه و شباهت‌هایی که با مرحوم طالب‌زاده داشتم، می‌توانم راه حاج نادر را ادامه دهم. از آن طرف هم بعد از فوت حاج نادر خیلی از دوستان او تأکید کردند که در نبود حاج نادر همه ما باید کارهای او را ادامه دهیم. من هم به عنوان یکی از آن جمع، پذیرفتم که قسمتی از این مسئولیت را عهده‌دار شوم. دو زمینه وجود داشت؛ اول پرونده‌هایی که نادر طالب‌زاده باز کرده بود و یکی هم نیازی که جشنواره عمار داشت. به این ترتیب، این همکاری در جشنواره عمار اتفاق افتاد.
آن موقع چه تفاوت‌هایی بین جشنواره عمار و سایر رویدادها و جشنواره‌های سینمایی می‌دیدید؟
مهم‌ترین عناصری که من در جشنواره عمار می‌دیدم و تشویقی هم برای پذیرفتن دبیری این جشنواره بود، یکی مردمی بودن جشنواره بود. بنده به خاطر اینکه همیشه در فضاهای جهادی و مردمی فعالیت می‌کردم و خودم هم همیشه مفهوم روحانیت مردمی را مطرح می‌کردم، دوست داشتم که در همین فضای مردمی بمانم. این ویژگی جشنواره عمار من را خیلی جذب کرد. مسئله بعدی، بحث انقلاب و سینمای انقلاب است. به هر حال من به عنوان یک فرد انقلابی دوست داشتم که بتوانم به انقلاب خدمتی کنم. عمار حداقل در محتوا این را مطرح می‌کند و سعی دارد برای انقلاب قدم بردارد و به انقلاب خدمت می‌کند. این دو عنصر بیش از هر ویژگی دیگری من را به جشنواره عمار جذب کرد.
تعریف شما از مردمی بودن جشنواره عمار چیست و چرا این جشنواره را یک رویداد مردمی می‌دانید؟
تعریف من از مردمی بودن این است که مردم را درگیر قضایای کبری کنیم. یعنی به‌جای اینکه فقط بزرگان برای همه چیز فکر و برنامه‌ریزی و طراحی و مدیریت کنند، یک بخشی از مسئولیت را به مردم بدهیم و به مردم اعتماد کنیم. به این قائل باشیم که مردم هم اهل اندیشه هستند و می‌توانند برای خودشان برنامه‌ریزی کنند، مردم بیشتر از ما از نیازهای خودشان آگاه هستند، مردم سلیقه و ذوق خودشان را بهتر از ما می‌دانند، مخصوصا در حوزه هنر و رسانه که مخاطب‌شناسی یکی از عناصر اصلی است. پس چه بهتر که ما در انتخاب محتوا و قالب‌ها و در خلق آثار و توزیع آن‌ها، از خود مردم بهره ببریم.
موضوعات و مضامین غالب در چهاردهمین جشنواره فیلم عمار کدام‌ها هستند؟
موضوعات، تکراری است؛ محتوای آثار این جشنواره همان مسائل مربوط به انقلاب اسلامی، مردم ایران و امت اسلامی است؛ یعنی مسائل اجتماعی، اقتصادی، زنان، فلسطین، جبهه مقاومت، قهرمانان امت، فرهنگ جهاد و فداکاری، فرهنگ شهادت و...
در این دو دوره که کار دبیری جشنواره عمار را عهده‌دار بودید، کیفیت آثار این جشنواره را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ارزیابی من درباره کیفیت آثار، نسبی است. یعنی نه می‌توانم بگویم کیفیت آثار این جشنواره عالی و کامل است و نه می‌توانم بگویم ضعیف است. اگر بخواهم منظومه کلی آثار جشنواره عمار را در نظر بگیرم، متوسط رو به بالاست. برخی آثار بسیار عالی است و برخی آثار، متوسط است. به طور کلی از آثار راضی هستیم. به ویژه پارسال و در دوره قبلی خیلی راضی بودیم. اما امسال به خاطر اینکه توجه به مسئله فلسطین در اولویت بود، کارها خیلی عجله‌ای شد و زمان اندکی برای خلق آثار به ویژه در موضوع فلسطین وجود داشت و کیفیت آثار در سطح سال قبل نیست. منتها باز هم خیلی اتفاقات قشنگی را دیدیم.
چه اتفاقات قشنگی؟
امسال دو اتفاق زیبا رخ داد که برای من خیلی جذاب بود؛ اول اینکه تا قبل از این، مفهومی که من از فعالان عماری داشتم، جوانان انقلابی بودند که دور هم جمع می‌شوند و کار تولید می‌کنند. اما اخیرا در یکی از جلسات فعالان عماری شرکت کردم که از استان‌های مختلف به قم آمده بودند. بیشتر آن‌ها زنان و کهنسالان بودند؛ افراد 60، 70 و 80 ساله. این برای من خیلی جالب بود. اتفاق دوم، حضور بچه‌هایی در سنین کودکی و نوجوانی به عنوان تولید‌کننده آثار است. یعنی حتی فیلم کوتاه و برنامه تلویزیونی توسط کودکان 8،9 ساله خلق شده است. وقتی بچه‌های 10، 12 ساله می‌آیند و یک برنامه خبری برای فلسطین تولید می‌کنند، یک اتفاق مهم و امیدبخش است. با این فضا می‌توان به صراحت گفت که نسل آینده عمار تأمین شده است.
در نشست خبری چهاردهمین جشنواره عمار به لزوم تقویت خلاقیت در تولید آثار برای جشنواره عمار اشاره کردید. با توجه به اینکه خودتان تحصیلات هنری دارید و در زمینه تولید برنامه و مستند هم تجربه دارید به نظرتان فعالان جشنواره عمار چگونه می‌توانند خلاقیت را در کارهایشان تقویت کنند؟
خلاقیت دو عنصر دارد؛ یکی خلاقیت ذاتی است. اینکه یک هنرمند یا فعال رسانه‌ای خودش ذهن خلاقی داشته باشد. به نظر من این عنصر اصلی در خلاقیت هنری و رسانه‌ای است، یعنی فرد ایده و فکری داشته باشد که نتیجه کارش خارج از چارچوب معمولی باشد. عنصر دوم، تجربیات یک هنرمند یا فعال رسانه‌ای در دیدن واقعیت‌هاست. عنصر دوم بین اهالی عمار بسیار کم دیده می‌شود. مثلا فردی را نمی‌بینیم که 100 فیلم مهم و بزرگ بین‌المللی را دیده باشد. و یا اینکه به ندرت افرادی را می‌بینیم که سفرهای خارق‌العاده‌ای داشته باشند یا با شخصیت‌های مهمی ملاقات کرده باشند و مصاحبه‌هایی با آن‌ها گرفته باشند. برای تقویت خلاقیت، در فضاهای آموزشی که خودم برگزار می‌کنم به بچه‌ها می‌گویم که تجربه و تنوع زیستی و قدرت ارتباطی خودشان را بالا ببرند و از واقعیت‌ها استفاده کنند.
با توجه به سابقه طولانی خودتان در فعالیت بین‌المللی، برای حضور پررنگ‌تر هنرمندان و فعالان رسانه‌ای از دیگر کشورها به ویژه از جهان اسلام و آمریکای لاتین در جشنواره عمار چه برنامه‌ای دارید؟
من در فضای بین‌المللی جشنواره عمار با یک مشکل رو‌به‌رو شدم. این مشکل که ما در جشنواره عمار هنوز ساختار بین‌المللی نداریم. به این خاطر که ساختار بین‌المللی به امکاناتی بسیار قوی نیاز دارد. به طور طبیعی جشنواره‌ای که مردمی باشد، امکاناتش خیلی محدود است. نمی‌دانم از بیرون به جشنواره عمار چگونه نگاه می‌کنند، اما واقعیت این است که من به عنوان دبیر جشنواره عمار دفتر ندارم، یا برای شرکت در جلسات جشنواره، خودم باید هزینه رفت و آمد را پرداخت کنم و... خلاصه اینکه این‌گونه نیست که امکانات داشته باشیم و بلد نباشیم کار بین‌المللی کنیم، خیر! ما امکانات کافی برای این کار نداریم. نکته مهم بعدی، نیروی انسانی است. چون کار بین‌المللی یعنی داشتن یک ارتش بین‌المللی. شما اسم من را به عنوان فردی با تجربه بین‌المللی بردید! خب، من یک نفر هستم. برای اینکه شما یک پدیده یا یک جنبش بین‌المللی ایجاد کنید باید حداقل 50 نفر با این تجربیات بین‌المللی داشته باشید. البته در این زمینه کارهای مقدماتی را شروع کرده‌ایم. به طور مثال خود من در این دو سال چند مستند با خبرنگاران آرژانتینی ساخته‌ام. همچنین در این فکر هستیم که اگر در آفریقای جنوبی اتفاقی بیفتد با برخی شخصیت‌ها در آنجا مستند بسازیم. طی دو سه سال اخیر در اربعین هم مشغول مستندسازی و فیلمبرداری بوده‌ایم و همین طور اخیرا در لبنان برنامه ساختیم. یعنی در زمینه تولید، کارهایی شروع شده است. امیدوارم بتوانیم این ساختار را به وجود بیاوریم تا در آینده در فضای بین‌المللی فعال‌تر شویم.
چه کمبودها و مشکلات دیگری در جشنواره عمار می‌بینید که باید برطرف شود؟
یکی از خلأهایی که خودم آن را لمس کرده‌ام این است که در فرآیند توسعه و تقویت و تثبیت عمار، آن رشدی که در سال‌های ابتدائی جشنواره عمار رخ می‌داد، متوقف شده است. یعنی سال‌های اول، گام‌های بسیار بلندی در این جشنواره برداشته می‌شد که الان کمتر شده است. باید با یک خلاقیت و برنامه‌ریزی جدید، تحولی در این جشنواره رخ دهد.
با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید. اگر سخنی باقی مانده بفرمایید!
من هم از شما تشکر می‌کنم.