اگر نهضت حسینی نبود...
نهضت امام حسين يك نقطه عطف در تاريخ اسلام است. از آن روز، ديگر مسئله خلافت و اولياى امورى كه بر اوضاع مسلمين مسلطند با خود اسلام كاملًا دو مسئله است [و اين يك] مسئله جدى در عالم اسلام است. از آن پس نهضت‌هايى در درون دنياى اسلام پيدا مى‌شد عليه دستگاه خلافت و به نفع اسلام.
خلافت در يك طرف قرار گرفت و اسلام در طرف ديگر.
اين ماسك از چهره خلافت دور شد، مردم فهميدند كه اسلام را با خلافت نبايد يكى بدانند؛ حقيقت اسلام جاى ديگر است، بلكه «الدّخصام» و دشمنترين دشمنان اسلام همين‌هايى هستند كه در لباس خلافت اسلامى دارند به نام اسلام حكومت مى‌كنند.
اگر اين حادثه نبود، ملت‌هايى كه به اسلام گرايش پيدا كرده بودند وقتى كه خلفاى پيغمبر اسلام را به اين شكل مىديدند، عقيده آنها اين مى‌شد كه ما چه مى‌دانيم، شايد خود پيغمبر- العياذباللَه- از همين رديف بوده؛ خليفههايش را كه ما مى‌بينيم از همين رديفند.
ولى وقتى كه آل پيغمبر، اولاد پيغمبر در مقابل اينها قيام كردند و اينها را نفى كردند، مسلمين فهميدند كه بايد ميان اسلام و خلافت اسلامى تفكيك كنند.
اين تفكيك را حسين بن على با ريختن خونش در راه اسلام كرد.
مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، ج25، صص: 297-295-
با تلخیص و ویرایش