رشد حمل‌ونقل دریایی ایران روسیه در ماه‌های اخیر
بر اساس گزارش وزارت راه و شهرسازی، «خسرو سرایی» با اشاره به ظرفیت‌های ترانزیت دریایی ایران و روسیه و مذاکرات بین دو کشور اظهار کرد: حمل‌ونقل دریایی بین دو کشور با بهره‌گیری از حمل‌ونقل چند وجهی، طی ماه‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است اما همچنان فرصت رشد بیشتر برای پاسخ‌گویی به نیازهای طرفین وجود دارد. باید برای بهره‌برداری کامل از بنادر دولتی و غیر‌دولتی دریای خزر و استفاده لازم از ظرفیت ترانزیت و تجارت موجود بین دو کشور تلاش شود.
او با اشاره به بازدیدهای مکرر هیئت‌های روسی از بنادر شمال و جنوب کشور گفت: از ابتدای سال ۲۰۲۳ هیئت‌های متعدد روسی به‌خصوص شرکت «روس آگرو» که در زمینه غلات فعالیت دارد بازدید داشته‌اند.
مدیرکل ترانزیت، لجستیک و امور توافقنامه‌های سازمان بنادر و دریانوردی یکی از راهکارهای افزایش حجم ترانزیت و تجارت دو کشور را تشکیل شرکت‌های حمل‌ونقل چندوجهی مشترک عنوان کرد و افزود: بنادر روسیه نیازمند رسیدگی جدی در زمینه لایروبی و نیز کاهش زمان انتظار و نوبت‌دهی کشتی‌های ایرانی است. طرف ایرانی نسبت به بهره‌گیری از کشتی‌های رو-رو در دریای خزر ابراز علاقه‌مندی کرده است و در همین راستا ۸۰ درصد تخفیف تعرفه‌ای برای این نوع کشتی‌ها در نظر گرفته است.
سرایی با اشاره به مذاکرات فی‌مابین، یکی دیگر از اقداماتی که منجر به تسریع دستیابی به اهداف ترانزیتی و تجاری دو کشور می‌شود را اقدام عملیاتی برای تسهیل تردد کشتی‌های ایرانی در رود ولگا با توجه به فصل سرما و یخبندان عنوان کرد.
او خاطرنشان کرد: حمل‌ونقل دریایی ایران حتی برای ۲۰ میلیون تن کالای ترانزیتی آمادگی دارد اما جابه‌جایی این حجم از کالا بستگی به ظرفیت حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی روسیه و ایران در پس کرانه دارد.
تمایل کشورهای عربی به کریدور شمال- جنوب
مدیرکل ترانزیت، سازمان بنادر درخصوص آخرین وضعیت مذاکره با برخی کشورها برای سرمایه‌گذاری در کریدور شمال- جنوب ایران، اظهار کرد: با توجه به اینکه یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم توسعه روابط با کشورهای همسایه است مذاکراتی را با کشورهای عرب خلیج‌فارس انجام داده‌ایم یا در حال انجام است. این کشورها خواستار استفاده از قلمرو ایران برای دسترسی به کشورهای شمالی هستند.
سرایی ادامه داد: همزمان مذاکراتی با روس‌ها انجام شده تا ایران به عنوان پل ارتباطی شمال و جنوب عمل کند. اگرچه کریدور شمال- جنوب محدود به این کشورها نیست.
او درخصوص حضور هندی‌ها در بندر چابهار گفت: حضور هند در فاز یک توسعه بندر چابهار مانع حضور سایر کشورها در فازهای توسعه‌ای این بندر نیست. نقش هند و روسیه در کریدور شمال- جنوب کاملا به تسهیلاتی بستگی دارد که ایران برای آنها فراهم می‌کند. مطمئنا هر چه در کریدور شمال- جنوب بتوانیم تسهیلات فراهم کنیم تمام کشورهای ذی‌نفع ترجیح می‌دهند از این مسیر تردد داشته باشند. در این زمینه هماهنگی‌های خوبی بین دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی شکل گرفته است.
ضرورت افزایش انتقال کالا از ایران
با این‌حال، مسعود پل‌مه؛ دبیر انجمن شرکت‌های کشتیرانی ایران با اشاره به عدم همکاری کشورهای هند و روسیه برای احیای حداکثری کریدور شمال- جنوب در ایران، گفت: در سال ۲۰۲۲ روسیه ۸۴۱ میلیون تن بار دریابرد داشته و تنها یک درصد از این کالا از کریدور شمال- جنوب ایران به‌ویژه مسیر دریا حمل شده است. ما باید بررسی کنیم که آیا ما در بخش خصوصی و دولتی ایران، مسئولیت‌هایمان را خوب ایفا نکردیم که صاحبان کالا تمایلی برای انتقال کالا از جمهوری اسلامی ایران نداشتند یا به‌خاطر نقصان در دریافت اطلاعات از سوی طرف خارجی این اتفاق افتاده است.
وی ادامه داد: آنچه در بررسی‌ها متوجه شدیم این بوده که تاکنون همایشی که کاربردی باشد و نتایج ملموس برای ذی‌نفعان داشته باشد برگزار نشده است. در نتیجه در مذاکره با مسئولان مرتبط در امر کریدور و دیپلماسی کشور تصمیم گرفتیم همایشی که اطلاعات لازم را به طرف‌های روسی و هندی ارائه دهد برگزار کنیم.
دبیر انجمن شرکت‌های کشتیرانی ایران افزود: سال گذشته همایش با زیرفصل «چابهار در افق کریدور شمال- جنوب» برگزار شد و بیش از ۱۵۰ مؤثر تجاری از بخش صنفی و ۷۰ مسئول از سازمان‌های حاکمیتی مرتبط با چابهار و کریدور دعوت شدند و موضوعات موردنظر به استحضار مسئولان رسید و بخشی به مرحله اجرا درآمد. از این رو انتظار داریم تا پایان سال جاری با توجه به اهمیت کریدور شمال- جنوب و بندر چابهار، توسعه فعالیت لجستیکی کشور اتفاق بیفتد.
پل‌مه افزود: تعرفه‌های خدمات دریایی و بندری رقابتی شدند که حداکثر تا ۷۵ درصد تخفیف را هم می‌توان در نظر گرفت. با اعمال این تعرفه‌ها، نتیجه ملموسی داریم که مسیرهای جدیدی را از مبدا و به مقصد چابهار برقرار کردیم و بیش از سهمی که در سال گذشته در حوزه بندر و دریا احصا شده بود اکنون صورت می‌پذیرد.