روند شکل‌گیری سازمان بسیج دانشجویی
بسیج دانشجویی طی پیامی از سوی حضرت امام(ره) به مناسبت دهمین سالگرد تشکیل بسیج مستضعفین در تاریخ ۲/۹/۱۳۶۷ تأسیس گردید. ایشان وظایف عمده بسیج دانشجویی را دفاع از اسلام و انقلاب اسلامی و ارائه چهارچوب‌های اسلام ناب محمدی(ص) بیان داشتند که در واقع با این پیام می‌توان به فلسفه وجودی و هدف بسیج دانشجویی پی برد. حضرت امام(ره) در این پیام ضمن درخواست دفاع از انقلاب و اسلام در مراکز دانشگاهی و حوزوی، خواستار پاسداری از اصول تغییرناپذیر «نه شرقی و نه غربی» شدند و ضمن دعوت به اتحاد و یگانگی حوزه و دانشگاه چشم‌انداز ایجاد حکومت بزرگ اسلامی و فتح جهان توسط اسلام را فراروی مشتاقان و رهروان اسلام ناب محمدی(ص) قرار دادند.
به دنبال این پیام، استفساری از سوی جانشین وقت فرماندهی کل قوا از دفتر حضرت امام خمینی(ره) به عمل آمده که حضرت امام(ره) معین نمایند که متولی اداره بسیج دانشجو و طلبه چه ارگانی باشد؟ و مرحوم حجت‌الاسلام سیداحمد خمینی در مورخه ۶۷.۱۰.۱۲ نظر بنیانگذار انقلاب اسلامی را به شرح ذیل پی نوشت نمودند: «حضرت امام(ره) فرمودند: تشکیل بسیج دانشجو و طلبه به عهده بسیج مستضعفین سپاه پاسداران است.»
در آذرماه ۱۳۶۸ از محضر مقام معظم رهبری درباره بسیج دانشجویی استعلام گردید و معظم‌له فرمودند: «با بسیج دانشجویی موافقم و آن را لازم و ضروری می‌دانم.» و با رهنمودهای خویش بر محوریت دانشجویان به عنوان متولیان امر بسیج دانشجویی تأکید نمودند.
پس از آن شورای عالی انقلاب فرهنگی اصول کلی طرح نحوه تأسیس بسیج دانشجویی را تصویب نمود. لذا پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی از سیزدهم دی‌ماه ۱۳۶۹ مرکز بسیج دانشجویی تهران تأسیس شد و مسئولیت تشکیل دفاتر بسیج را در دانشگاه‌ها عهده‌دار گردید. با شکل‌گیری قانونی بسیج دانشجویی در دانشگاه‌ها براساس توان بالای متکی بر ایمان دانشجویان بسیجی، بسیج دانشجویی به سرعت در این محیط مقدس تشکیل و گسترش یافت. و بدین‌سان فرزندان خمینی کبیر(ره) که افتخار بسیجی بودن آن پیر سفرکرده را برای خود موهبتی بزرگ می‌شمردند، آغازگر حرکت بنیادینی شدند که رسالت آن از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی و نویددهنده فتح سنگرهای کلیدی جهان اسلام توسط اسلام ناب محمدی(ص) به عهده ایشان نهاده شده بود.
راهی که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی) نیز بر تداوم آن تأکید نموده و مهر تأیید زدند. از این رو به منظور تحقق آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی و ضرورت تسریع در حرکت اسلامی کردن دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و نیز اشاعه تفکر بسیجی به ویژه از سال ۱۳۷۴ به بعد موافقت‌نامه‌هایی بین نیروی مقاومت بسیج با وزارت فرهنگ و آموزش عالی در مورخه ۷۵.۷.۱۳، دانشگاه آزاد اسلامی در مورخه ۷۶.۱.۲۵ و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تاریخ ۷۶.۴.۱۷ به امضا رسید که طرفین در آن نسبت به تقویت و گسترش فعالیت‌های بسیج دانشجویی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تصریح کرده و جهت تحقق آن اعلام آمادگی نمودند.
پس از طی دوره اولیه ایجادی و رشد سخت‌افزاری در بسیج دانشجویی، همت دانشجویان بسیجی علاوه‌بر توسعه کمّی معطوف به افزایش هرچه بیشتر کیفیت و تحول نرم‌افزاری گردید. در سال ۱۳۷۶ جمعی از دانشجویان بسیجی دانشگاه تهران توفیق دیدار با مقام معظم رهبری را کسب نموده و ضمن بیان بینش‌ها، نگرش‌ها و روش‌های خود دغدغه‌های خویش را معروض داشتند. رهبر معظم انقلاب در این دیدار صمیمی و معنوی فرمایشات بسیار مهمی را بیان فرمودند که سرآغاز تحولی بنیادین در بسیج دانشجویی به ویژه در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی گردید. لذا بسیج دانشجویی روز به روز بر کمیت و کیفیتش افزوده می‌گردید و اقبال عمومی دانشجویان و اخلاص و منطق عمل آن‌ها، راه را برای خدمتگزاری بیشتر می‌گشود. در سال ۱۳۷۷ به منظور نهادینه شدن تشکیل، تقویت و توسعه بسیج دانشجویی طرحی از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح گردید که پس از بحث و بررسی و انجام کارشناسی لازم، در جلسه علنی روز یک‌شنبه مورخ ۷۷.۹.۲۲ مجلس شورای اسلامی با اکثریت مطلق آرا و بدون هیچ مخالفی تصویب شد و سپس به تأیید شورای نگهبان رسید. این مصوبه در مورخ ۷۷.۹.۲۸ طی نامه شماره ۲۷۷۳ توسط رئیس مجلس شورای اسلامی به اطلاع رئیس‌جمهوری اسلامی ایران رسیده است و رئیس‌جمهوری اسلامی نیز طی نامه شماره ۶۲۸۱۴ به تاریخ ۷۷.۱۰.۶ آن را به وزارتخانه‌های ذی‌ربط ابلاغ فرمودند.
سال ۱۳۷۹ یکی دیگر از سرفصل‌های تحولی بسیج دانشجویی آغاز شد، در این سال شرکت‌کنندگان در نهمین نشست سالانه بسیج دانشجویی سراسر کشور توفیق دیدار با مقام معظم رهبری را یافته و ضمن بیان دیدگاه‌های خویش، به استماع سخنان گهربار ایشان شامل رهنمودها و تأیید رویکردهای اعلام شده بسیج دانشجویی نایل آمدند.
از اواخر همان سال فعالیت‌های جدی مبتنی بر رویکرد آینده‌نگر و استراتژیک آغاز شد که بحمدالله منجر به تغییرات بینشی، نگرشی، روشی و ساختاری در این تشکل گردید.
جلوه‌های این تحول وجود بالغ بر دو هزار و پانصد دفتر بسیج دانشجویی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور بوده که به فضل الهی با گذشت زمان بر انسجام، اثربخشی و پویایی آن در راستای نقش‌آفرینی شایسته در عرصه‌های دانشگاه، اجتماع و فرای مرزهای جغرافیایی در ابعاد اعتقادی، فرهنگی، علمی، سیاسی، ورزشی، صنفی و آمادگی‌های دفاعی می‌باشد.
به نقل از فارس؛ مقام معظم رهبری برخی ویژگی‌های بسیج دانشجویی را چنین بیان می‌فرمایند: «بسیج دانشجویی در عین آنکه یک تشکل نظم یافته و برخوردار از سازماندهی است نه در جناح‌های سیاسی هضم و حل می‌شود و نه خود را رقیب سازمان‌های دانشجویی متعارف می‌شناسد. هر دانشجویی با هر سلیقه سیاسی اگر پایبند به ارزش‌های انقلاب و آماده حضور در عرصه مبارزه فرهنگی و سیاسی با استکبار و ایادی آشکار و نقابدار آن است، می‌تواند در خیل بسیجیان دانشگاه و عضوی از بسیج دانشجویی باشد.»