دستپاچگی جوابیهنویسان در پاسخ به یک سؤال ساده کیهان
روزنامه «کیهان» در شماره ۲۳۴۱۹ که ۲۴ مهرماه منتشر شده است مطلبی باعنوان «یک خبر و یک سؤال مسئولان امنیتی حتماً بخوانند» منتشر کرده است. در این متن به طرح مسائلی غیرمستند و بیپایه درباره خبر منتشرشده در روزنامه اینترنتی «فراز» درباره شادروان داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر پرداخته شده که حاوی مطالبی خلاف واقع است. بر اساس ماده ۲۳ قانون مطبوعات جوابیهای برای انتشار در اختیار آن روزنامه قرار خواهد گرفت. «فراز» امیدوار است «کیهان» به قانون تمکین کرده و نسبت به انتشار جوابیه اقدام کند.
این جوابیه از دو جنبه اهمیت دارد: نخست آنکه نشان میدهد روزنامهای چون کیهان تا چهاندازه در طرح مطالب خود، غیردقیق و برخلاف اصول حرفهای روزنامهنگاری عمل میکند و دوم آنکه بار دیگر، ابهامها درباره خبرهای منتشرشده در فراز درباره شادروان مهرجویی و همسرش را روشن میکند.
۱.اصلیترین اتهام بیپایهای که در گزارش کیهان به «فراز» نسبت داده شده، انتشار مطلبی از صفحه اینستاگرام همسر داریوش مهرجویی است که در بهمن ماه سال گذشته نوشته شده است. نکته اولی که نویسنده روزنامه کیهان از آن غافل مانده این است که «فراز» منبع نخست این اسکرینشاتها از صفحه اینستاگرام مرحوم محمدیفر نبوده است. غفلت دوم کیهان اما مهمتر است. در گزارش فراز هیچ اشاره یا استنادی به مطلب بهمن ماه سال گذشته مرحوم محمدیفر نشده بلکه تنها به دلیل اثبات اخذ شدن مطلب مربوط به پانزده مهرماه سال جاری از صفحه خصوصی مرحومه محمدیفر در گزارش منتشر شده است. این مطلب، پانزدهم مهرماه یعنی هفت روز قبل از قتل شادروان مهرجویی و همسرش در صفحه مرحومه محمدیفر منتشر شده است اما خبر به دلیل شخصی بودن صفحه او چند روز بعد مورد توجه رسانههای داخلی قرار گرفته است. «فراز» نیز گزارش این خبر را ساعت ۱۸ و ۱۱ دقیقه شنبه منتشر کرده است. پس مبنای گزارش فراز نه مطلب ۹ ماه پیش خانم محمدیفر بلکه خبر هفت روز پیش از قتل او درباره تهدید شدن از سوی فردی «بیگانه» که «لهجه ایرانی» نداشته با چاقو بوده است. موضوعی که نشان میدهد پایه شبهاستدلال روزنامه کیهان درباره خبر فراز، از اساس غلط است.
۲.روزنامه کیهان برای شبهاستدلالهای بیپایه خود در مطلب علیه فراز، از میان تیتر «این دو رسانه از کجا خبر داشتند؟!» استفاده کرده است. آیا بازنشر خبری فراگیر و ارائه گزارشی از آن به معنی خبر داشتن از جنایتی هولناک است؟ این اتهام به روزنامه اینترنتی «فراز» و روزنامه «اعتماد» چه مبنایی دارد که نویسنده مطلب به نهادهای امنیتی هم توصیه کرده آن را بخوانند؟ بر این مبنای عجیب، آیا میتوان گفت همه رسانههایی که خبر تهدید و حمله به خانه داریوش مهرجویی را پیش از قتل منتشر کردند، از جنایتی که پس از آن رخ داد با خبر بودند؟
۳.«فراز» در خبر تهدید شدن مرحومه محمدیفر از تیتر «تلاش مهاجر افغانی برای زورگیری از همسر داریوش مهرجویی» استفاده کرده است. موضوعی که برای کیهان محل سؤال و اتهامی دیگر بوده است. خانم محمدیفر در روایت خود، به لهجه غیرایرانی تهدیدکنندهاش اشاره کرده و «فراز» با پیگیری از نزدیکان و اطرافیان او به افغان بودن تهدیدکننده پی برده است. ایکاش نویسندگان کیهان نیز اگر داعیه خبرنگاری دارند گاهی از پشت میز و اکانتهای پرتعداد در شبکههای اجتماعی خود بیرون میآمدند تا واقعیت اتفاقها و حقیقت اخبار در صحنه برایشان روشن شود. سؤال دیگر اینجاست که آیا در منطقه «مشکین آباد» کرج و شهرک «صفادشت شمالی»، مهاجر فرانسوی، انگلیسی یا مثلا اهل کامبوج زندگی میکند که فارسی صحبت کند اما لهجهای غیرایرانی داشته باشد؟!
۴.فراز، منبع خبر تهدید خانم محمدیفر و خبر قتل کارگردان فقید و همسرش نبوده است. رسانههای متعددی خبر تهدید و حمله به خانه داریوش مهرجویی را منتشر کردند. روزنامه اعتماد حتی با مرحومه محمدیفر درباره این تهدید پیش از قتل مصاحبهای انجام داده که فایل صوتی آن نیز موجود است و مطالب منتشرشده خود را تایید میکند و گلایههایی نیز درباره مسائلی که در مطلب خود نیز به آن اشاره کرده دارد. گویا روزنامه کیهان حتی به مطالب دیگر روزنامهها توجهی ندارد که در نوشته خود مطالب منتشر شده در رسانهها را «منتسب» به همسر داریوش مهرجویی دانسته و در واقع به آن شبهه وارد کرده است. خبر قتل نیز در آخرین ساعات روز شنبه از سوی رسانههای رسمی داخلی منتشر شد و اتفاقا از نخستین رسانههای رسمی که این خبر را منتشر کرد صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران بود. بنابراین «فراز» در هیچ از این دو خبر منبع نبوده است.
۵.لازم به ذکر است که روزنامه اینترنتی «فراز» تاکنون هیچگونه خبری مبنی بر هویت و ملیت قاتل یا قاتلان شادروان مهرجویی و همسرش منتشر نکرده است. چرا که پیداکردن جانیان این فاجعه به عهده نیروی انتظامی کل کشور است و نهادهای قضائی و امنیتی درباره آن ظهارنظر خواهند کرد. خبرنگاران فراز، فقط در شب حادثه، در کنار دیگر خبرنگاران در صحنه این جنایت حاضر شده و اطلاعات رسمی آن را به صورت دست اول منتشر کردند.
۶. در پایان خاطرنشان میکند مسئولان «فراز» به دعوت مقامات قضائی در مرجع ذیصلاح حاضر شده و توضیحات و مستندات خود را مبنی بر اینکه پست اینستاگرامی مرحومه وحیده محمدیفر همسر شادروان داریوش مهرجویی، که مبنای نوشته شدن گزارش قرار گرفته بود به تاریخ ۱۵ مهرماه ۱۴۰۲ تعلق دارد، ارائه دادند و مسئولان محترم نیز از این توضیحات و مستندات قانع شدند. لذا اثبات گردید ادعای کیهان مبنی بر اینکه آن پست اینستاگرامی مربوط به سال گذشته است کذب و نشات گرفته از برخی شایعات بیمبنا در فضای مجازی است.
پاسخ کیهان:
همیشه از ارسال جوابیه برای گزارشهایمان استقبال کردهایم چون تجربه نشان داده، جوابیهنویسان برای توجیه اقدامات خود ناچار به ارائه جزئیات بیشتری از عملکردشان میشوند که همین جزئیات، اکثرا در تناقض بیشتری با مستندات منتشر شده و غیر منتشر شده ما قرار میگیرد و گوشههای دیگری از واقعه را نشان میدهد. بر این اساس آنها ناخواسته مشت خود را باز میکنند. در مورد جوابیه تارنمای فراز نیز همین اتفاق رخ داده است.
تارنمای فراز در قسمت اول این جوابیه میگوید «اصلیترین اتهام بیپایهای که در گزارش کیهان به «فراز» نسبت داده شده انتشار مطلبی از صفحه اینستاگرام همسر داریوش مهرجویی است که در بهمن ماه سال گذشته نوشته شده است.» صرف بازنشر یک مطلب تقریبا در هیچکدام از مبانی حقوقی «اتهام» تلقی نمیشود و ما نمیدانیم چرا تارنمای فراز این قسمت از گزارش کیهان را نه تنها «اتهام» که «اصلیترین اتهام» به خود تلقی میکند! در صورتی که اگر آنها یک بار دیگر گزارش کیهان را با دقت بخوانند متوجه میشوند اصلیترین اتهامشان نقشآفرینی در یک اتاق عملیات روانی مشترک علیه ایران است. اینکه آیا تارنمای فراز خواسته در جوابیهاش رد این اتهام اصلی را گم کند یا نه؛ خودشان بهتر از ما میدانند!
اما آنها در همین قسمت اول مدعی شدهاند «مبنای گزارش فراز نه مطلب 9 ماه پیش خانم محمدیفر بلکه خبر هفت روز پیش از قتل او درباره تهدید شدن از سوی فردی «بیگانه» که «لهجه ایرانی» نداشته با چاقو بوده است.» اولین تناقض در همین قسمت جوابیه است. این ادعای تارنمای فراز در حالی است که اگر آنها به تصاویری که خودشان از صفحه اینستاگرام خانم محمدیفر منتشر کردهاند (اینکه مستقیما منتشر کرده یا با واسطه منتشر کردهاند اصلا مهم نیست) نگاه کنند، میبینند که تاریخ «29 ژانویه» ذیل آن درج شده است. مسلما هفت روز پیش از قتل، 29 ژانویه نبوده است! بلکه این تاریخ مربوط به 9 بهمن 1401 است. اینکه تارنمای فراز بدون توجه به این تاریخ شروع به داستانسرایی کرده یکی از ابهامات سؤالبرانگیز موجود است و اینکه همچنان اصرار دارد ماجرای تهدید شدن خانواده مهرجویی در 15 مهر اتفاق افتاده بیش از حد ناشیانه است. اما شاید یک سؤال اصلی این باشد که چرا تارنمای فراز خبر مورد بحث را از وبگاه خود حذف کرد؟ و چرا به جای اینکه با همین توضیحات خبرش را تکمیل کند ترجیح داد رد خبر را پاک کند؟ البته که توضیحات آنها بیش از آنکه توجیهکننده باشد، ابهامات را افزایش میدهد.
در قسمت دوم جوابیه تارنمای فراز اما بیش از آنکه منطق حاکم باشد، دستپاچگی آنها عیان است. بازنشر خبر تهدید شدن خانواده مهرجویی مدتها پیش از قتل آنها مسلما امری عادی است اما آنچه عملکرد روزنامه اعتماد و تارنمای فراز را غیرعادی نشان میدهد، تبدیل این ماجرا به دستاویزی برای ارائه گزارشهای خلاف واقع و سیاه علیه فضای اجتماعی کشور است آن هم درست همان روزی که قتل مرحوم مهرجویی و همسرشان رخ میدهد. سؤال اینجاست تارنمای فراز و روزنامه اعتماد چگونه همزمان با یکدیگر 9 ماه پس از واقعه و یا به ادعای خودشان یک هفته پس از آگاهی از آن، به سراغ این موضوع رفتهاند؟ اتفاقی دانستن این همزمانی (پس از یک هفته یا 9 ماه) کمی سادهلوحانه است.
در قسمت سوم جوابیه، تارنمای فراز ادعا میکند با پیگیری از نزدیکان و اطرافیان خانم محمدیفر به افغان بودن تهدیدکننده پی برده است. در حالی که آنها خبر خود را پیش از قتل در ساعت 18:11 با تیتر «تلاش مهاجر افغانی برای زورگیری از همسر داریوش مهرجویی» منتشر کردهاند و پیگیریشان در صورت صحت ادعایشان مربوط به پس از انجام قتل یعنی ساعت 23 شب است. ظاهرا جوابیهنویسان فراموش کردهاند که سردبیرشان طی توضیحاتی تصویری برای رفع و رجوع ابهامات موجود در عملکردشان ماجرای پیگیری هویت تهدیدکننده را مربوط به شب حادثه اعلام میکند! همچنین در این قسمت از جوابیه تارنمای فراز با خوشمزگی خاصی گفته شده «در منطقه مشکینآباد کرج مهاجر فرانسوی، انگلیسی و یا مثلا اهل کامبوج» زندگی نمیکند! اما با توجه به ارادت سردبیرشان به اتباع عرب در سال 1397[!] برای مثال چرا آنها حدس نزدهاند که تهدیدکننده با لهجه غیرایرانی از اتباع عرب بوده است؟ چرا درست در زمانی که موجی از خبرسازی و فضاسازیهای ضدافغان در ایران به راه افتاده آنها متن مرحوم محمدیفر را تغییر داده و به جای آنکه با حفظ امانت عبارت «فردی که لهجه ایرانی نداشت» را منتشر کنند، آن را حذف کرده عبارت «مهاجر افغان» را جایگزین کردهاند؟
قسمت چهارم جوابیه بیشتر فرافکنی است. برخلاف ادعای جوابیهنویسان «رسانههای متعددی خبر تهدید و حمله به خانه داریوش مهرجویی» را در روز قتل آنها منتشر نکردند. فقط شبهرسانه فراز و روزنامه اعتماد چنین کاری کردند که درباره مطلب منتشر شده در روزنامه اعتماد نیز به اندازه تارنمای فراز شبهات و ابهامات وجود دارد. اساسا فارغ از ماجرای قتل مرحوم مهرجویی، اصل همافزایی و همزمانی این دو باید مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد تا پشت پرده عملیات رسانهای آشکار شود.
قسمت پنجم بیانیه توضیح واضحات است اما در قسمت ششم ادعا میکنند مسئولان قضائی از توضیحات آنها درباره ابهامات خبر مورد بحث قانع شدهاند. تارنمای فراز همچنان اصرار دارد مبنای گزارشش مطلب اینستاگرامی خانم محمدیفر در تاریخ «15 مهر» است اما تصاویری که در خبر خود منتشر کرده تاریخ «29 ژانویه» را ذیل خود دارد؛ با این حساب اگر مسئولان قضائی با این توضیحات قانع شده باشند کمی خاماندیشانه برخورد کردهاند. ما طبق وظیفه رسانهای خود به مسئولان خدوم و زحمتکش قضائی اعلام میکنیم چنانچه به مستندات بیشتری احتیاج داشته باشند حاضریم اسناد موجود خود درباره عملکرد تارنمای فراز و روزنامه اعتماد را در اختیارشان بگذاریم تا کمکی کوچک در پیشبرد این پرونده برای ارتقای امنیت روانی جامعه کرده باشیم.