سرویس سیاسی- 

 

«ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان همکاری‌ شانگهای روز جمعه نهم تیر ماه در گفت‌وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان اظهار داشت که از تاریخ چهارم جولای (۱۳ تیرماه) جمهوری اسلامی ایران از همه حقوق مربوط به کشورهای عضو سازمان برخوردار خواهد بود و عضویت رسمی ایران در نشست مجازی سران این سازمان که

13 تیر برگزار می‌شود، اعلام خواهد شد.

«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه نیز روز جمعه نهم تیر ماه طی سخنانی در مرکز دیپلماسی مردمی سازمان همکاری ‌شانگهای در مسکو گفت که در نشست آتی سازمان همکاری‌ شانگهای در تاریخ چهارم جولای، ایران و بلاروس رسماً عضو دائمی این سازمان می‌شوند.

سازمان همکاری‌ شانگهای در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه قدرت در برابر نفوذ آمریکا و ناتو به نام ‌شانگهای پنج پایه‌گذاری شد و بعد از پیوستن ازبکستان به آن، سازمان همکاری‌ شانگهای نام گرفت. سازمان همکاری شانگهای رسما در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ میلادی تأسیس و دفتر مرکزی آن در چین ایجاد شد.

سابقه فعالیت ایران در سازمان ‌شانگهای

جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۵ و چهار سال بعد از تشکیل رسمی این سازمان به همراه هند و پاکستان عضو ناظر سازمان همکاری ‌شانگهای شد و یک سال بعد (۲۰۰۶ میلادی) درخواست عضویت دائم در این سازمان را مطرح کرد. هند و پاکستان در تابستان سال ۲۰۱۶ میلادی به عضویت دائم این سازمان درآمدند و در حال حاضر این سازمان دارای هشت عضو اصلی است و آنگونه که سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرده ایران و بلاروس قرار است در نشست آتی این سازمان به عضویت دائم دربیایند. عضویت دائم ایران در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری‌ شانگهای در ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ با حضور آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در دوشنبه پایتخت تاجیکستان مورد پذیرش اعضای این سازمان قرار گرفت و یادداشت تعهدات عضویت دائم ایران در سازمان همکاری ‌شانگهای هم ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ توسط حسین امیرعبداللهیان در نشست سران ‌شانگهای در سمرقند امضا شد.

محمدباقر قالیباف رئیس‌ مجلس شورای اسلامی ۱۲ بهمن ماه ۱۴۰۱ طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور، قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری ‌شانگهای را ابلاغ کرد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی ششم آذر با کلیات و جزئیات طرح الحاق ایران به سازمان‌ شانگهای موافقت کردند. هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان نیز هشتم بهمن از تایید اصلاحات طرح فوق، توسط شورای نگهبان خبر داد.

حسین امیرعبداللهیان ۱۱ خرداد ماه سال جاری در گفت‌وگویی، خاطرنشان کرد: ما در ائتلاف‌های منطقه‌ای از جمله‌ شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا عضویت خود را پیگیری کردیم و عضویت ما در ‌شانگهای در تیرماه نهایی می‌شود. آخرین مصوبه ‌پارلمان کشورهای اصلی تشکیل‌دهنده‌ شانگهای مربوط به قرقیزستان بود که هفته گذشته در پارلمان این کشور تصویب شد و در تیر ماه با حضور آقای رئیسی اعلام عضویت دائم و قطعی ایران در ‌شانگهای را داریم.

جمهوری اسلامی ایران بعد از عضویت دائم در همه تصمیم‌گیری‌های سازمان حضور خواهد داشت، از جمله هر عضو جدید اعم از عضو دائم،‌ ناظر و شریک گفت‌وگو برای پیوستن به این سازمان باید موافقت همه اعضا را به دست بیاورد.

این سازمان بر پایه همکاری‌های امنیتی و سیاسی شکل گرفت و در طول سال‌های عمرش نیز تلاش کرد این موضوع را دنبال کند، ولی در سال‌های اخیر و به خصوص بعد از تحریم روسیه و چین گرایش این سازمان به سمت همکاری‌های اقتصادی بیشتر شده است.

رئیس‌جمهور

امروز در نشست سران ‌شانگهای سخنرانی می‌کند

در نشست سران سازمان ‌شانگهای که امروز صبح برگزار خواهد شد، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران، به تشریح دیدگاه‌ها و مواضع کشورمان می‌پردازد.

با توجه به سیاست اعلامی دولت سیزدهم در عرصه روابط خارجی و اولویت دادن به گسترش روابط با کشورهای همسایه و منطقه، عضویت در سازمان منطقه‌ای‌ شانگهای ظرفیت‌های زیادی را در زمینه توسعه مناسبات با کشورهای عضو در اختیار کشورمان قرار می‌دهد.

سازمان همکاری‌ شانگهای در حوزه‌های بسیاری نظیر حوزه اقتصادی فعالیت می‌کند و جمهوری اسلامی ایران، از این پس می‌تواند منافع منطقه‌ای خود را در این حوزه‌ها موثرتر دنبال و تامین کند.

همچنین کشورمان به لحاظ برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و شبکه‌های حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای، فرودگاه‌ها و بنادر، به‌ویژه بندر چابهار در دهانه اقیانوس هند، می‌تواند نقش مناسبی از نظر اقتصادی در این سازمان ایفا کند.

مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه اسفندماه سال گذشته در ملاقات با ژانگ مینگ دبیرکل سازمان ‌شانگهای گفته بود: نیمی از اعضای سازمان محصور در خشکی هستند و نیم دیگر نیز همانند ایران در مسیر ترانزیت قرار دارند. لذا ایران آماده است تا در ترتیبات همکاری‌های حمل‌ونقل‌ شانگهای نقش برجسته‌ای ایفا کند.

از سوی دیگر دو کشور بزرگ واردکننده انرژی در جهان یعنی چین و هند در این سازمان عضویت دارند و ایران نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان انرژی، فرصت‌های خوبی را برای تقویت همکاری با این کشورها در چارچوب سازمان‌ شانگهای خواهد داشت.

طرح کمربند- راه، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همکاری‌های منطقه‌ای در دیگر حوزه‌ها از دیگر مسائلی هستند که بیش از پیش بر اهمیت عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌ شانگهای به عنوان عضو اصلی می‌افزاید. سیستم تصمیم‌گیری در سازمان ‌شانگهای که بر اساس اجماع است نیز به کشورهای عضو فرصت دفاع برابر از منافع و اهداف خود را می‌دهد.

ناصر کنعانی نیز روز گذشته در مورد عضویت ایران در‌ شانگهای گفت: روند عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری ‌شانگهای یک منفعت دوطرفه است که به تقویت ارتباطات سازنده میان کشورهای عضو این سازمان می‌انجامد.

ژانگ مینگ: عضویت ایران

گام مهمی در مسیر تحقق اهداف سازمان است

رئیس ‌دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران نهم تیر ماه در تماس تلفنی با «ژانگ مینگ»، دبیرکل سازمان همکاری‌ شانگهای ضمن قدردانی از تلاش‌ها و همکاری دبیرکل سازمان همکاری‌ شانگهای برای تکمیل فرآیند عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران، از آمادگی ایران برای حضور در نشست آتی این سازمان که به صورت مجازی برگزار خواهد شد، خبر داد.

امیرعبداللهیان با ‌اشاره به تلاش‌های گسترده دولت، مجلس و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در تهیه و تصویب اسناد مربوط به عضویت کامل ایران در سازمان‌ شانگهای، اظهار داشت: اطمینان دارم که عضویت نهایی ایران یک ظرفیت جدید و فزاینده در اختیار سازمان همکاری‌شانگهای قرار خواهد داد.

وزیر امور خارجه همچنین از معرفی رسمی هماهنگ‌کننده ملی ایران به دبیرخانه سازمان در هفته آتی خبر داد.

ژانگ مینگ نیز نقش ایران در پیشبرد اهداف سازمان همکاری‌ شانگهای را مهم خواند و اظهار داشت: این باعث افتخار من است که فرآیند عضویت دائم ایران، در زمان مدیرکلی این‌جانب بر این سازمان صورت گرفته است.

حسن بختیار سفیر ایران در پکن نیز شنبه دهم تیر ماه در توئیتر در این باره نوشت: دیروز در اولین ملاقات رسمی و در آستانه برگزاری اجلاس سران سازمان همکاری ‌شانگهای و اعلام رسمی عضویت کامل ایران، با آقای «ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان ملاقات کردم. در این دیدار مشارکت فعال ایران در سازمان و تقویت همکاری‌های اقتصادی با هشت کشور عضو از جمله چین مورد تبادل نظر قرار گرفت.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه اخیرا در مقاله‌ای در روزنامه تهران تایمز نوشت: عضویت اخیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری ‌شانگهای- که بزودی مرحله نهایی عضویت دائم تکمیل می‌شود- یک دستاورد مهم دیگر در این عرصه است. سازمان همکاری‌ شانگهای قطعا با عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران تقویت خواهد شد، کما اینکه جمهوری اسلامی ایران نیز با عضویت در این سازمان، بیش از پیش از مزایای چندجانبه‌گرایی بهره‌مند خواهد شد.

«ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان‌ شانگهای اسفند ماه سال گذشته به تهران سفر و ۱۵ اسفند ماه با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. وی در این دیدار گفت: حضور ایران در سازمان‌ شانگهای به عنوان یکی از کشورهای قدرتمند و تأثیرگذار در منطقه و جهان می‌تواند گام مهمی در تحقق اهداف سازمان و توسعه روابط ایران با کشورهای عضو باشد. مینگ افزود: امیدواریم با آخرین گام عضویت نهایی ایران در اجلاس آینده شورای سران کشورهای عضو سازمان در اجلاس هند بتوانیم بیش از پیش شاهد نقش‌آفرینی ایران در سازمان و توسعه فعالیت‌ها و روابط فی‌مابین خصوصاً در موضوعات اقتصادی، فنی، صنعتی، مواصلاتی و انرژی باشیم. 

دبیرکل سازمان همکاری‌ شانگهای همچنین با آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور دیدار کرد و رئیس‌جمهور در این دیدار با بیان اینکه ایران برای همکاری و تعامل با کشورهای عضو سازمان‌ شانگهای اهمیت زیادی قائل است، گفت: عضویت ایران در سازمان‌ شانگهای علاوه‌بر تحرک بیشتر در همکاری‌های منطقه‌ای روابط تجاری با کشورهای عضو را نیز تقویت خواهد کرد.

پیوستن ایران به‌ شانگهای

 نشانه تغییر ژئوپلتیکی جهان

خبرگزاری اسپوتنیک روسیه به نقل از «عبدالغنی محمد عظیم‌اف» کارشناس سیاسی تاجیکستان نوشت: انتخاب این روز خاص برای عضویت کامل ایران در سازمان‌ شانگهای تصادفی نیست بلکه هدیه غیرمنتظره روسیه و چین به رقیب استراتژیک خود یعنی ایالات متحده آمریکا است. 

عظیم اف افزود: سفر «نانسی پلوسی» رئیس‌ مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان یک اقدام تحریک‌آمیز برای چین بود که به طور علنی به این سفر اعتراض کرد و واضح است که پذیرش ایران در سازمان همکاری‌ شانگهای در روز استقلال آمریکا با هدف پاسخگویی به اقدام آمریکا در بی‌احترامی به چین است. 

این کارشناس سیاسی تاجیکستان اظهار داشت که پیوستن ایران به سازمان ‌شانگهای نشانه روشنی از تغییر موازنه ژئوپلیتیکی در منطقه و جهان است و جایگاه روسیه و چین را در رقابت با آمریکا و ناتو تقویت خواهد کرد. 

وی گفت: پیش از این، روسیه و چین با احتیاط با موضوع پیوستن ایران به سازمان‌ شانگهای برخورد می‌کردند، اما پس از افزایش اختلافات با واشنگتن و علنی شدن این اختلاف‌ها، این روند شتاب بیشتری گرفت. 

به گفته عظیم‌اف، پیوستن ایران به سازمان همکاری ‌شانگهای به این معناست که نوبت به برخی کشورهای عربی که مایل به عضویت در این سازمان هستند، رسیده و این موضوع به نوبه خود به معنای گسترش جغرافیای این سازمان از شمال به جنوب اوراسیا است. 

وی افزود: چین با یک اقدام موفق شد ایران و عربستان دو رهبر جهان اسلام را که سال‌ها با یکدیگر اختلاف داشتند، آشتی دهد و توانست راه را برای پیوستن آنها به سازمان همکاری ‌شانگهای هموار کند. 

به گزارش ایرنا‌، این کارشناس سیاسی اظهار داشت: کویت‌، بحرین و امارات که مانند عربستان سعودی از شرکای سنتی ایالات متحده آمریکا شناخته می‌شدند برای تبدیل شدن به شریک گفت‌وگو با سازمان ‌شانگهای درخواست داده‌اند و حتی ترکیه یکی از اعضای ناتو، این موقعیت را به دست آورده است.

بدون برجام، بدون FATF

نکته قابل تامل در پیوستن ایران به سازمان همکاری‌ شانگهای این است که فعالان سیاسی و رسانه‌ای طیف غربگرای وابسته به دولت سابق و حتی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق مدعی بودند بدون پیوستن به FATF و بدون برجام، امکان عضویت در سازمان‌ شانگهای وجود ندارد؛ اما هر روز جلوه جدیدی از بطلان ادعاهای آنان پدیدار می‌شود.

در دولت قبل برخی دولتمردان همصدا با فعالین و رسانه‌های مدعی اصلاحات تاکید داشتند که تا مسئله FATF حل نشود، رویدادهایی از جمله پیوستن ایران به شانگهای محقق نخواهد شد. اما در دولت سیزدهم و با تغییر ریل سیاست خارجی دولت، ایران به عنوان عضو ناظر در سازمان همکاری‌های‌ اقتصادی‌ شانگهای پذیرفته شد.

مقامات دولت قبل حتی پا را فراتر از این گذاشته بودند. به عنوان نمونه روحانی، رئیس‌جمهور سابق- فروردین ۱۳۹۵- گفته بود: «اگر برجام نبود، قدم به قدم حتی یک بشکه نفت را هم نمی‌توانستیم صادر کنیم.» «محمدباقر نوبخت» معاون رئیس‌جمهور و رئیس‌ سازمان برنامه و بودجه در دولت سابق نیز در اظهارنظری مشابه گفته بود: «شدیدترین مرحله تحریم، نفت در برابر غذا بود، اما الان در شرایطی هستیم که این بی‌انصاف‌ها و دژخیمان حتی برای غذا و دارو اجازه فروش یک قطره نفت را نمی‌دهند و اگر هم به‌فروش می‌رسد، امکان تبادل مالی نباشد.»

اخباری از قبیل عضویت رسمی و دائمی ایران در‌ شانگهای، هم خوشحال‌کننده است و هم ناراحت‌کننده. خوشحال‌کننده از حیث بهره‌مندی از فرصت‌های مغفول مانده و ناراحت‌کننده از این جهت که در هشت سال روی کار بودن «دولتِ مدعی اصلاحات و اعتدال این ظرفیت‌های عظیم مورد غفلت قرار گرفت و خسارت‌های هنگفتی به کشور تحمیل کرد.