اهمیت تولید سریال درباره تاریخ پهلوی‌ها
پژمان کریمی
اهمیت آگاهی نسبت به تاریخ تا آن‌جاست که قرآن کریم در چندین آیه انسان را به بررسی و مطالعه در احوالات نوع بشر دلالت و دستور می‌دهد. به‌طور مثال در آیه نورانی ۴۲ سوره مبارکه «روم» خداوند متعال می‌فرماید: «قل سیروا فی ارض فانظروا کیف کان عاقبت الذین من قبل کان اکثرهم مشرکین»(۱).
در واقع؛ از دیدگاه قرآن کریم؛ تاریخ منبع معرفت و شناخت، دلیلی و روشی و زمینه‌ای برای تفکر، عبرت آموزی و راهی و ابزاری برای هدایت نوع بشر است.(۲)
در نامه مهر خرد و دریای حکمت؛ حضرت امام علی(ع) به فرزند گرامی شان حضرت امام حسن(ع)، به صراحت می‌خوانیم که امر به شناخت جوامع و روزگاران پیشین شده است، آن‌جا که مولای متقیان نوشته‌اند: «ای بنی انی و ان لم اکن عمّرت عمر من کان قبلی فقد نظرت فی اعمالهم و فکرت فی اخبارهم و سرت آثارهم حتی عدت کاحدهم...»(۳)، به این معنا که «ای پسرم! درست است که من به‌اندازه پیشینیان عمر نکرده‌ام، اما در کردار آنها نظر افکندم و در اخبارشان اندیشیدم و در آثارشان سیر کردم تا آن‌جا که گویا یکی از آنان شده‌ام...»
از این رو سیر در عالم علم تاریخ، برای فرد و جامعه اسلامی و اساسا هر فرد و اجتماع خردمندی، امری ضروری و ناگریز است. با این مقدمه، چرایی رویکرد به علم تاریخ روشن می‌شود.
باید دانست، اغلب رویدادهای تاریخی هر جامعه، پاسخی به وضعیت‌ها و شرایط اجتماعی وسیاسی و فرهنگی پیشین آن جامعه است. در نتیجه، اگر بنا به درک هر رویداد تاریخی است و اگر مقصود صیانت و پایایی ارزش‌های آن است، باید شرایط و وضعیت و مختصات مقطع پیش از آن رویداد، برای اذهان مخاطب، شرح و تفسیر یابد.
انقلاب اسلامی ایران رویدادی مبارک بود که در قاب و روز ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ بساط حکومت و حاکمیت دو هزار و ۵۰۰ ساله پادشاهی در کشورمان را برچید و حکومت پهلوی دوم را نقطه پایانی ادوار پادشاهی در ایران زمین قرار داد. برای درک اینکه انقلاب اسلامی چه بود و چه هست و نهضت انقلاب اسلامی چگونه و با نظر به چه ضرورت‌ها پا گرفت، کافی است که در نگاهی کلی تبعات حکومت و سلسله‌های پادشاهی در ایران و به‌طور خاصه؛ نتایج و کارنامه سراسر تباهی پهلوی‌ها را مرور کنیم. ببینیم به تعبیری؛ ایران در چه موقفی و نقطه‌ای از ابعاد گوناگون قرار داشت و پس از وقوع انقلاب اسلامی به کدام نقاط و جایگاه و مرحله‌ای نائل شد.
هر فرد یا مخاطب اهل اندیشه، اگر ظرف زمانی پهلوی‌ها و کارنامه آنها را مرور کند به قطع و یقین، واقع شدن انقلابی چون انقلاب اسلامی را طبیعی‌ترین رویداد در قبال احوالات پهلوی‌ها و عملکردشان توصیف خواهد کرد.
به گفته‌ای، اگر تا پیش از پهلوی‌ها، شاهان سفاک روزگار مردم ایران را سیاه و بدفرجام ساخته بودند و هر یک به سهم خود مصائبی را به ایران عزیز ما تحمیل نموده بودند، اما پهلوی‌ها نه تنها وارث سفاکی‌ها و ددمنشی‌ها و بدکرداری‌ها بودند بلکه به دلیل دست‌نشاندگی و وابستگی بی‌چون و چرا، هم از طرف خود و هم در مسیر تامین خواست اجنبی، مصیبت‌آفرین شدند.
در دوران محمدرضا پهلوی، بحرین از پیکره ایران زمین جدا شد. برای توجیه این رخداد منحوس، شاه حسن همجواری را دست آویز خود قرار داد و از نقش انگلیس و اشارات تجزیه‌طلبانه سیاست پیشگان جزیره سخن نگفت. در دوران پیش از انقلاب تنها چهار درصد از نیازهای نظامی کشورمان در داخل تامین می‌شد. چیزی بین ۳۰ تا ۷۵ هزار مستشار آمریکایی از دولت ایران مواجب می‌گرفتند تا از دانش نظامی، اندکی در اختیار ارتش ایران قرار دهند. در همان دوران که سلطنت‌طلبان آن را بهشت برین توصیف می‌کنند، ۳۰ درصد از پزشکان شاغل، خارجی بودند و در کنار پرستاران فیلیپینی به طبابت مشغول بودند. در همان مقطع، با ۳۶ میلیون جمعیت روزی شش میلیون بشکه نفت به خارجه فروخته می‌شد و همچنان کشور با پدیده افول رتبه اقتصادی و تورم لجام گسیخته روبه‌رو بود. در ایام حکومت استبدادی پهلوی دوم که با ادعای انقلاب سفید، افق مبهم «تمدن بزرگ» دست یافتنی بیان می‌شد، در اون روابط حسنه یا بهتر بگوییم استعماری با آمریکا و غرب، ۴۹ درصد مردم زیرخط فقر زندگی می‌کردند. در سال ۵۵ با وجود به راه‌انداختن تبلیغات گسترده درخصوص سپاه دانش و عملکرد فرهنگی، ۴۸ درصد از ایرانیان بی‌سواد بودند و کل دانشگاه‌های کشور ظرفیت پذیرش۱۵۰ هزار دانشجوی دختر و پسر را داشت و...!
در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اما چه رخ داد؟
با وجود تحمیل جنگ تجزیه‌طلبانه درست چند ماه پس از پیروزی نهضت حضرت امام خمینی(ره) و نیز تحمیل جنگ هشت ساله و اعمال محاصره اقتصادی و تسلیحاتی و نبود مستشاران نظامی فرنگی، تمامیت ارضی و استقلال کشورمان حفظ شد. امروز ایران از کشور واردکننده جنگ افزار و محروم از تسلیحات فوق پیشرفته، به تولیدکننده هواپیماهای نظامی مانند کوثر و ناوی چون جماران و موشک‌های رادارگریز بالستیک نظیر موشک فتاح و...تبدیل شده است. اکنون کشورمان در ردیف کشورهای صادرکننده صنایع نظامی است. امروز جامعه پزشکی و درمانی ما از ۵۳ کشور بیمار و مراجعه‌کننده دارد. دانشگاه‌ها بی‌نیاز به خارجه، در ۲۷ رشته پزشکی متخصص تربیت می‌کنند. بیش از
۹۰ درصد از داروهای هدف نیاز و مصرف، در داخل تولید می‌گردد. با وجود تحریم‌های همه‌جانبه و بی‌رحمانه و اجرای توطئه‌های ضدامنیتی دشمنان، اقتصاد ایران در میان ۱۹۳ کشور، در رتبه بیست و دوم قرار دارد. نظام سیاسی کشورمان با نزدیک به ۹۰ میلیون نفر جمعیت، بیش از سه میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. حالا بیش از ۹۰ درصد ایرانیان با سواد هستند و تعداد دانشجویان بیش از پنج میلیون نفر برآورد می‌شود...همه این دستاوردها را بگذارید در کنار عضویت ایران در باشگاه کشورهای هسته‌ای و فضایی، چرخش قدرت و حرمت رای مردم و بسیاری دیگر از دستاوردهای کلان و زیربنایی که برشمردن و بیان هر یک، مجال دیگری می‌طلبد.
حالا، مقایسه یاد شده، چه واقعیتی را پیش‌رو می‌نهد؟! آیا از گام‌های بلند و سریع مردم ایران رو به پیشرفت و تعالی خبر نمی‌دهد؟ آیا دوران پهلوی‌ها را مقطعی از تباهی و زوال و سقوط ترسیم نمی‌سازد؟ آیا مقایسه یاد شده و بیان و تکرار مداوم جمله مشهور «کجا بودیم و کجا هستیم!» از جمله موجبات قدردانی از نعمت انقلاب اسلامی و صیانت از ارزش‌های مولد آن یا مرتب بر آن و یا منبعث از آن، قلمداد نمی‌شود؟ قطعا پاسخ مثبت است. رسانه قدرتمند و هدف وثوق «سیما» می‌تواند، چون گذشته اما با خلاقیت بیشتر، پژوهش وسیع‌تر و کمیت فراوان‌تر، به تاریخ و به‌طور ویژه تاریخ معاصر بپردازد. اجرای طرح‌های تطهیر رژیم پهلوی و افسانه‌سازی از دوران ایران باستان و ارائه تصویر جعلی و دلنشین از شاهان خونریز و کشورگشا، تاریخ‌پردازی عالمانه و هنرمندانه سیما را بیش از هر زمان دیگر توصیه و تاکید می‌کند.
---------
۱) «بگو که در زمین سیر کنید، پس بنگرید عاقبت کسانی که پیش از شما بودند، چگونه بود. بیشتر آنها مشرک بودند.»
۲) ساجدی، عبدالله(۱۳۹۵)، کلیات و مبانی علم تاریخ،پیام نور.
۳) نهج‌البلاغه، نامه ۳۱.