موشـکی که جهان را به لرزه درآورد
کامران پورعباس
ابرموشک هایپرسونیک «فتاح» جدیدترین دستاورد راهبردی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۶ خرداد 1402 رونمایی شد. این موشک قادر است از تمامی سامانه‌های سپر موشکی عبور کند و این سامانه‌ها را منهدم کند. این نوع موشک جزو جدیدترین تسلیحات و تجهیزات هستند که امروزه توسط چند کشور معدود تولید می‌شود.
دقت اصابت فزاینده، سرعت بسیار بالا، قابلیت مانور‌پذیری فوق‌العاده، توان پنهان‌کاری و عبور از سامانه‌های راداری از ویژگی‌های بارز این موشک است.
این موشک با قابلیت‌های تاکتیکی، به دلیل برخورداری از پیشران سوخت جامد نازل متحرک مرحله دوم، قابلیت دستیابی به سرعت‌های بسیار بالا و همچنین انجام مانورهای مختلف در داخل و خارج از جو زمین به منظور غلبه بر انواع سامانه‌های دفاع هوایی دشمن را دارد.
برد موشک فتاح ۱۴۰۰ کیلومتر و سرعت آن پیش از اصابت به هدف ۱۳ تا ۱۵ ماخ است.
در ابتدا خوب است ببینیم که موشک هایپرسونیک چیست و آیا این نخستین دستاورد هایپرسونیک جمهوری اسلامی ایران است یا قبلاً هم سابقه داشته است؟
تعریف و انواع موشک هایپرسونیک
«تعریف این موشک‌های نسل جدید، بر مقایسه سرعت آنها استوار است. براساس تقسیم‌بندی‌ها موشک‌هایی با سرعت حدوداً ۱.۵ تا ۵ ماخ در محدوده سوپرسونیک یا زبرصوت قرار می‌گیرند. موشک‌هایی با سرعت ۵ تا ۱۰ ماخ در محدوده هایپرسونیک قرار دارند و موشک‌هایی که سرعت‌هایی بین ۱۰ تا ۲۵ ماخ دارند نیز در محدوده High-hypersonic قرار می‌گیرند. موج صوتی، با سرعتی بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند؛ به طور مرسوم، به سرعت‌های بالاتر از یک ماخ مافوق صوت می‌گویند و در صورتی که موشک، سرعتی بیش از ۶ هزار کیلومتر در ساعت داشته باشد در دسته‌بندی هایپرسونیک قرار می‌گیرد.
در حال حاضر کلاهک برخی از موشک‌های بالستیک نیز سرعتی در حد هایپرسونیک دارند اما این سرعت را باید مربوط به کلاهک جدا شده از موشک دانست و نه خود آن. از سوی دیگر این سرعت مربوط به زمان ورود به جو است و در حین برخورد به دلیل اصطکاک با لایه‌های جو که در نزدیکی زمین غلیظ‌تر می‌شوند، کاهش می‌یابد. اما موشک‌های هایپرسونیک نه فقط در بخش کلاهک، بلکه خود دارای سرعتی در محدوده ۵ تا ۱۰ ماخ هستند. این موشک‌ها نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته موشک‌های کروز هایپرسونیک هستند که در نزدیکی سطح زمین پرواز می‌کنند و فاصله‌شان از سطح زمین بین چند صد متر تا چند ده متر نوسان می‌کند. دسته دوم اما حرکتی گلایدری دارند. در این حالت، معمولاً موشک هایپرسونیک به وسیله یک موشک بالستیک، تا ارتفاع چند ده کیلومتری زمین صعود کرده و سپس از آن جدا می شوند. در طول مسیر تا هدف، موشک حرکتی گلایدری و خزنده دارد و میان ارتفاع‌ها و جهات متفاوتی نوسان می کند تا به نقطه شیرجه نهایی برسد.» (به نقل از پایگاه بصیرت)
سوابق و پیشینه ایران در عرصه هایپرسونیک
اما کدام موشک‌های ایرانی کلاهک هایپرسونیک دارند؟ «برخی موشک‌های ایرانی مجهز به کلاهک‌های هایپرسونیک بوده و قطعاً، بررسی ویژگی‌ها و نحوه عملکردشان، تاثیر زیادی روی دستیابی به این محصول جدید داشته است. به عنوان مثال، در یکی از آخرین ارتقاهای صورت گرفته روی موشک‌های بالستیک ایرانی که دی‌ماه سال ۱۴۰۰، خبر آن منتشر شد، معلوم شد که یکی از ویژگی‌های مهم نسل جدید موشک قیام، سرعت بالای این موشک است. سرعت اعلام شده برای این موشک، مربوط به مرحله نهایی و برای سر جنگی جدا شده آن بوده و عدد اعلام شده، ۲۹۳۵ متر بر ثانیه یعنی حدود ۸.۵ ماخ می‌باشد. با این سرعت، سر جنگی موشک مورد نظر در زمان شیرجه نهایی در وضعیت پرواز با سرعت هایپرسونیک قرار می‌گیرد که دفاع در برابر آن را اگر نگوییم غیرممکن ولی برای هر مدافعی بسیار سخت و تقریباً محال است.
در عین حال، در بخشی از توضیحاتی که پیرامون موشک زهیر یا همان نسل جدید موشک رعد ۵۰۰ در سال گذشته بیان شده، با احتساب مقدار تحمل دما اعلام شده برای کلاهک موشک یعنی قابلیت تحمل ۱۰۰ بار فشار و دمای سه هزار درجه سانتیگراد، می‌توان این‌گونه تخمین زد که این موشک بالستیک و نقطه‌زن سپاه نیز توان تحمل حرکت تا سرعت ۱۰ ماخ را در فاز ورود مجدد و شیرجه نهایی روی هدف را دارد که دستیابی ایران به کلاهک‌های هایپرسونیک، در سال‌های گذشته را اثبات می‌کند....
یکی از مصادیق دستیابی کشورمان به دانش طراحی و تولید کلاهک‌های هایپرسونیک، تغییر شکل دماغه موشک‌های ذوالفقار و دزفول است. با مراجعه به منابع معتبر علمی در اینترنت در زمینه دانش موشک‌ها می‌توان دید این شکل زمانی استفاده می‌شود که سرعت موشک، هایپرسونیک (بالای ۵ برابر سرعت صوت) بوده و برای کاهش حرارت تولیدی در این سرعت‌ها، راهکار افزایش انحنای نوک دماغه به کار گرفته می‌شود که سبب انتقال حرارت کمتری به موشک می‌شود.»(به نقل از پایگاه بصیرت)
فتاح، جهان را به لرزه درآورد
رونمایی از ابرموشک فراصوت هایپرسونیک فتاح جهان را به لرزه درآورد. موشکی که 400 ثانیه‌ای می‌تواند به اسرائیل برسد و هیچ ابرقدرتی هم توانایی رهگیری و انهدامش را ندارد.
«رونمایی از ابرموشک هایپرسونیک فتاح توسط کشورمان، حامل سه پیام عمده و محوری است. اول اینکه رونمایی از این موشک بار دیگر پاسخی محکم به آن طیف از بازیگران و کنشگرانی در عرصه بین‌المللی محسوب می‌شود که مدام سعی در ضعیف جلوه دادنِ توانمندی‌ها و دستاوردهای نظامی ایران دارند....
دوم اینکه پیشرفت‌های قابل ملاحظه ایران در حوزه صنایع نظامی، در نوع خود الهام‌بخش بسیاری از ملت‌ها در اقصی نقاط جهان است که بعضاً فکر می‌کنند رشد و پیشرفت و کسب قدرت، صرفاً از طریق همراهی و اتحاد با قدرت‌های غربی به دست می‌آید. از این منظر، ایران در مقام یک الگوی برتر برای این دسته از کنشگران ظاهر شده و به آنها نشان می‌دهد که با اعتماد به نفس و باور داشتن به ظرفیت‌های خود، می‌توان به پیشرفت‌های بزرگ رسید و در عین حال زیر یوغ قدرت‌های استکباری و تمامیت‌خواه نیز نرفت....
و سوم اینکه دستیابی ایران به فناوری موشک‌های هایپرسونیک و به طور خاص رونمایی از موشک ایرانی فتاح، این پیام را به کشنگران منطقه‌ای و بین‌المللی می‌رساند که ایران در عین تعهد به دوستی و همکاری با همسایگان و کشورهای مختلف جهان، از تقویت توانمندی‌های نظامی خود نیز غافل نمی‌ماند. توانمندی‌هایی که البته صرفاً ماهیت دفاعی دارند و ایران آنها را به مثابه پشتوانه‌هایی جهت مقابله با زیاده‌خواهی‌ها و رویه‌های نامشروع کنشگرانی نظیر رژیم اشغالگر قدس که منفعت خود را در ناامنی و جنگ می‌بیند، تعریف و ارزیابی می‌کند.
از این رو، رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح به عنوان دستاورد جدید نظامی کشورمان، برای دوستان و کشورهای حامی صلح در منطقه و جهان امیدبخش و برای دشمنان ایران و توطئه‌گران، پیام سرخورردگی و ناامیدی را به همراه دارد.
اقدام ایران در رونمایی از نخستین موشک هایپرسونیکش، پاسخی عملی به تهدیدات چند وقت اخیر سیاستمداران ارشد رژیم صهیونیستی و دولت آمریکا داد که مدام علیه کشورمان دست به لفاظی می‌زنند و از قریب‌الوقوع بودنِ حمله به کشورمان و سایت‌های حساس اتمی ایران سخن می‌گویند.
از این منظر، ایران با رونمایی از موشک فتاح و البته دیگر پیشرفت‌های نظامی و فناوری خود، این پیام را به طور خاص به صهیونیست‌ها می‌رساند که بهای ماجراجویی آنها علیه ایران، نابودی‌شان خواهد بود.» (به نقل از خبرگزاری فارس)
ولایتمداری کلید طلایی پیشرفت‌ها
اما نکته مهم و بنیادینی که این روزها در تحلیل‌ها و بازتاب‌های بسیار گسترده رونمایی از موشک فوق پیشرفته فتاح از آن غفلت شده است، نقش رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اقتدار بی‌نظیر و شکست‌ناپذیرِ نظامی و موشکی کشورمان است.
این در حالی است که مقام معظم رهبری، پایه‌گذار صنعت موشکی کشور و پشتیبان و تقویت‌کننده و اقتداربخش به آن و اعتلابخش به توانمندی نظامی و صنعت دفاعی کشور هستند به گونه‌ای که صنایع موشکی و دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر از ابهت و اقتداری بی‌نظیر و استثنایی و فوق‌العاده دشمن‌شکن و استکباربرانداز برخوردار است.
سردار حاجی‌زاده، فرمانده سازمان هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال 1396 در مصاحبه‌ای با پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR تاریخچه صنعت موشکی ایران و نقش مستقیم و اعلای رهبر انقلاب در افزایش توان موشکی ایران را تشریح نموده‌اند که بخش‌هایی از صحبت‌های سردار را نقل می‌نماییم:
«پایه‌گذار صنعت موشکی کشور مقام معظم رهبری است. یعنی در اولین جلسه‌ای که در باغ شیان آن زمان در دوره وزارت سپاه شکل گرفت که ما دو فروند موشک را از مجموعه موجودی هشت فروندی جدا کرده بودیم و داده بودیم به عزیزان متخصص وزارت سپاه که اینها مهندسی معکوس کنند، در همان ماه‌های نخست خود حضرت آقا که آن روز رئیس‌جمهور بودند بازدید کردند و در جلسه شرکت کردند، تدابیرشان را همان‌جا مطرح کردند.
رزمایشی در همان دوره جنگ گذاشته بودیم برای موشکی، خود ایشان حضور یافتند و بازدید کردند و دائماً این موضوع را دنبال کردند....
در مقاطع مختلف نیز باتوجه به نیاز کشور، همین‌طوری کار را می‌بردند جلو. می‌گفتند باید خودکفا بشویم. اتکاءمان باید به داخل باشد....
بعد که تولیدات اولیه اتفاق افتاد، بلافاصله فرمودند که حالا روی کیفیت تولیدات کار کنید. تا پیش از این، ما روی بومی‌‌سازی کار کرده بودیم، اما محصولات دقت لازم را نداشت.
در اولین جلسه‌ای که ما ۱۶ آذر سال ۸۸ خدمت حضرت آقا رسیدیم، من یادم است که عرض کردم برنامه‌های ما این است و این کارها را می‌خواهیم بکنیم. در برنامه‌ها، من صحبت از دقت عملکرد تولیدات نکرده بودم. آقا فرمودند که اولویت من دقت است. اینهایی که می‌گویید خوب است، ولی بروید و روی دقت متمرکز بشوید.
ما هم گفتیم چشم. رفتیم کار کردیم و اولین کارها که شد، دقت به ۳۰ متر رسید. خیلی خوشحال بودیم که کار بزرگی شده وحرف آقا را پیاده کرده‌ایم. موقعی که به آقا گزارش دادم، ایشان فرمودند کارتان خیلی عالی بود، ولی شما که توانستید این کار را بکنید، پس حتما می‌توانید به کمتر از ۱۰ تا ۱۵ متر خطا هم برسانید. کار خیلی سختی بود اما گفتیم چون دستور آقا است باید اجرا کنیم. استدلال من یک جمله بود: فرمان است، پس باید برویم و آن را اجرا کنیم. خب خدا هم کمک کرد و انجام شد....
اصلاً شما در حوزه موشکی باید فصل به فصل بیایید و از ما گزارش بگیرید و بگویید که کجایید. چون کارشناسان دیگر افتاد‌ه‌اند توی اتوبان و با سرعت و شتاب زیاد در حال حرکت‌اند. قبلاً در مسیر غیر هموار حرکت می‌کردیم. رفته‌رفته این راه هموار شده است، الآن دیگر اتوبان است و وسیله خوبی هم داریم و به سرعت داریم می‌رویم.»
سردار حاجی‌زاده در نشست تخصصی مبنا که با موضوع تاثیر تدابیر و سیاست‌های راهبردی رهبر معظم انقلاب در صنعت دفاعی از سوی دفتر نمایندگی حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در مردادماه 1400 در مشهد مقدس برگزار شد، خاطرنشان نمود:
«ایشان از همان ابتدا به اهمیت تحقیق و بومی‌‌سازی تأکید داشتند و در همان سال‌ها کلنگ ساخت کارخانه موشک‌‌سازی را زدند و این در حالی بود که در جنگ بودیم و زیرساخت‌های اولیه نبود.... در مقاطع مختلف راهکارهای ایشان راهگشا بود.... در این سه دهه اخیر با تحریم‌های تسلیحاتی بیشتر و تحریم اقتصادی هم روبه‌رو بودیم اما امروز در حوزه تسلیحاتی و سامانه‌های موشکی و پهپادها و رادارها و جنگ الکترونیک در تراز جهانی مطرح هستیم که با راهبری، ریل‌گذاری و تلاش و با محوریت رهبری به این‌جا رسیده‌ایم.
بنابراین در حوزه موشکی ارتباط مستقیم با رهبر انقلاب داشتیم و ایشان در این حوزه صاحب‌نظر بودند و گاهی ایشان مسیری مخالف مسیر ما را انتخاب می‌کردند. ایشان دقت را بر سرعت اولویت می‌دادند. در بعضی مقاطع فرماندهان قدیم هوا فضا بر توسعه نظر داشتند، ولی ایشان فقط می‌خواستند بر موشک متمرکز شویم....
نقش رهبری در حوزه‌های نظامی و دفاعی بسیار زیاد است؛ امروز اگر کشور مقتدری داریم و قدرت منطقه‌ای هستیم که آمریکایی‌ها اذعان دارند ایران برتری نظامی هوایی را بعد از ۷۵ سال از آنها گرفته است و می‌دانند هر نقطه‌ای را که بخواهیم عیناً همان‌جا را می‌زنیم به خاطر راهبری دقیق ایشان است....
اگر نسخه‌ها و تدابیر رهبر معظم انقلاب را در همه حوزه‌ها جدی بگیریم می‌توانیم به عنوان نقشه راهی از آنها استفاده کنیم؛ چراکه ایشان بیش از ۳۰ سال در همه حوزه‌ها تجربه دارند و این تدابیر، سرمایه است و رمز پیشرفت و موفقیت هدف‌گذاری و راهبرد تعیین شده محسوب می‌شود.»
سردار امیرعلی حاجی‌زاده، خردادماه 1402، در آیین رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح با تأکید بر اینکه فعالیت‌های موشکی از ابتدا تاکنون مورد حمایت و تأیید فرمانده معظم کل قوا بوده و هست، گفت: زمانی که گزارش ساخت این موشک را خدمت ایشان ارائه کردیم، معظم‌له نام فتاح را برای این موشک برگزیدند.
آری، مطابق آنچه گفته شد، عامل اساسی و کلید طلایی در پیشرفت و غلبه بر تحریم و توطئه‌های دشمنان، ولایتمداری و پیروی از دیدگاه‌های رهبری است. رونمایی از ابرموشک فراصوتِ فتاح بار دیگر این حقیقت مهم و انکارناپذیر را اثبات نمود.
سخن آخر با دشمنان
سخن آخر آنکه پیشرفت‌های شگفت‌انگیز و بی‌نظیرِ موشکی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران که در پرتو ولایتمداری اعلای نیروهای مؤمن انقلابی محقق گردیده‌اند و هر روز نیز حیرت‌انگیزتر و غرورانگیزتر می‌شوند، جنبه مقاومتی و دفاعی و بازدارندگی دارند و ایران‌هراسی‌های دشمنان و القای تهدید بودنِ جمهوری اسلامی به واسطه دستاوردهای بی‌نظیرِ راهبردی و استراتژیک‌اش بی‌مبناست چرا که رهبر انقلاب یک دهه قبل و آن موقع که ما هنوز هایپرسونیک و حتی خیلی پایین‌تر از هایپرسونیک هم نداشتیم، قاطعانه فرموده‌اند:
«رژیم صهیونیستی در قواره و اندازه‌ای نیست که در صف دشمنان ملت ایران به چشم بیاید. گاهی سردمداران رژیم صهیونیستی، ما را تهدید هم می‌کنند؛ تهدید به حمله نظامی می‌کنند؛ اما به‌نظرم خودشان هم می‌دانند و اگر نمی‌دانند، بدانند که اگر غلطی از آنها سر بزند، جمهوری اسلامی تل‌آویو و حیفا را با خاک یکسان خواهد کرد.»01/01/1392