امین‌الاسلام تهرانی
چند روز پیش در خبرها منتشر شد که دولت «جو بایدن» قصد دارد بیش از ۳۰ شرکت چینی را در فهرست سیاه آمریکا قرار دهد؛ اقدامی که به نظر می‌رسد جنگ تراشه‌ها بین دو کشور را تشدید می‌کند. پیش از این نیز وزارت بازرگانی چین اعلام کرده بود که این کشور درخصوص اقدامات کنترلی آمریکا در مورد صادرات تراشه‌ها به چین، شکوائیه‌ای را نزد سازمان تجارت جهانی به ثبت رسانده است. در همین مورد وزارت بازرگانی چین با صدور بیانیه‌ای از آمریکا خواست تا به تجارت معمول اقتصادی بین دو کشور پایبند باشد و زنجیره جهانی محصولات عمده صنعتی از جمله نیمه‌‌هادی‌ها را مختل نکند. با این حال خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد که دولت بایدن قصد دارد شرکت فناوری‌های حافظه یانگ‌تسه (YMTC) و ۳۰ شرکت دیگر را در فهرست سیاهی قرار دهد که آنها را از خرید برخی از قطعات اصلی ساخت آمریکا محروم می‌کند. پیش از این، قانونگذاران آمریکایی همچنین به شرکت اَپل به‌عنوان غول فناوری آمریکا هشدار داده بودند که در صورت ادامه برنامه‌ها برای خرید تراشه‌های شرکت چینی YMTC، با نظارت شدیدی مواجه خواهد شد. تراشه‌ها، این قطعات کوچک سیلیکون، قلب صنعتی ۵۰۰ میلیارد دلاری هستند که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ ارزش آنها دو برابر شده باشد. و هر آنکه زنجیره تامین این صنعت را کنترل می‌کند- شبکه در هم‌ تنیده‌ای از شرکت‌ها و کشورهای سازنده تراشه‌ها- کلیدی را در دست دارد که او را ابرقدرت بی‌رقیب می‌سازد. چین می‌خواهد فناوری تولید تراشه‌ها را داشته باشد. به همین دلیل است که آمریکا می‌خواهد دست چین را از این چرخه کوتاه کند. «کریس میلر»، نویسنده کتاب جنگ تراشه‌ها و دانشیار دانشگاه تافتس می‌گوید که دو کشور به وضوح درگیر مسابقه تسلیحاتی در آسیا و اقیانوسیه هستند. ما زمانی پیچیدگی این نَبَرد را متوجه می‌شویم که بدانیم ساخت نیمه‌رساناها پیچیده، تخصصی و عمیقاً در هم‌ پیچیده است. برای نمونه گوشی‌ آیفونِ آمریکایی تراشه‌هایی دارد که در آمریکا طراحی شده، در تایوان، کره جنوبی و ژاپن ساخته شده و در چین مونتاژ شده است. هند که در حال سرمایه‌گذاری در این صنعت است، در آینده می‌تواند نقش بزرگ‌تری در این عرصه ایفا کند. نیمه‌رساناها یا نیمه‌هادی‌ها در آمریکا اختراع و ساخته شدند اما در گذر زمان عمدتا به‌دلیل مشوق‌های دولتی از جمله دادن یارانه تولید، آسیای شرقی به یک مرکز تولید آنها تبدیل شد. حالا بحث سر این است که در آینده کدام قدرت می‌تواند بر این حوزه سیطره بیشتری داشته باشد. اما یک نکته دیگر در این میان جلب توجه می‌کند. یکی از محورهای رویارویی پکن-واشنگتن که حدود 3 سال است ابعاد تازه‌ای پیدا کرده است و شدت فراوانی یافته، مسئله جزیره تایوان و آب‌های مورد مناقشه اطراف آن است. اما چرا تایوان به نقطه کانونی این درگیری دامنه‌دار بین پکن و واشنگتن تبدیل شده است؟ اهمیت این جزیره برای چین چیست تا حدی که حاضر است آمریکا را تهدید به جنگ ‌کند؟ این پرسش‌ها یک پاسخ ندارد؛ در واقع یک چیز نیست که تایوان را مهم می‌کند؛ اما یکی از عوامل در این میان جلب توجه می‌کند: تایوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تراشه‌های نیمه‌رسانا در جهان است. شرکت صنایع نیمه‌رسانای تایوان (TSMC) یکی از بزرگ‌ترین سازنده‌های تراشه جهان و یکی از بهترین تأمین‌کننده‌های تراشه برای صنایع ‌هایتک و دیگر صنایع مهم در جهان است. گفته می‌شود تی.اس.ام.سی و سامسونگ در کره جنوبی تنها شرکت‌هایی در جهان هستند که از دانش فنی ساخت کوچک‌ترین و پیشرفته‌ترین تراشه‌ها برخوردار بوده و تقریباً 90 درصد آنها را تولید می‌کنند.
* منابع در دفتر روزنامه موجود است.