کیهان بررسی می‌کند
تدابیر تازه دولت برای افزایش تولید برق سبز!
معامله برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر در بورس انرژی از دیروز آغاز شد تا فصل جدیدی از تولید انرژی پاک در کشور ورق بخورد.
سرویس اقتصادی-
هر چه به روزهای گرم سال نزدیک‌تر می‌شویم، حساسیت‌ها درباره میزان تولید و مصرف برق هم بیشتر می‌شود. تولید و عرضه برق مورد نیاز کشور، به طور مستقیم با رفاه و آسایش مردم در ارتباط است و اتفاقاً مردم ما قدر این موضوع را به‌خوبی می‌دانند؛ چراکه اولاً تولید برق در سال‌های پس از انقلاب جهش پیدا کرد. وزیر نیرو می‌گوید: نخست‌وزیر پهلوی اعلام کرده بود که چهاردرصد روستاهای کشور از برق و یک‌درصد از آب برخوردار هستند؛ اما به برکت نظام جمهوری اسلامی ۹۹ و هفت‌دهم‌درصد روستاهای این کشور اکنون از نعمت برق بهره‌مند شده‌اند.
البته روند تولید برق در سال‌های گذشته با دست‌اندازهایی همراه شد و به علت ناتوانی دولت دوازدهم در تأمین برق موردنیاز کشور، مردم بسیاری از مناطق ناچار شدند روزهای گرم تابستان را در خاموشی و گرما به سر ببرند. اما خوشبختانه در تابستان 1401 که نخستین فصل گرم دولت سیزدهم بود، خاموشی‌ها در حداقل ممکن قرار گرفت و حتی بسیاری از مناطق خاموشی را تجربه نکردند.
این موفقیت دولت و مشخصاً وزارت نیرو ریشه در دو دسته برنامه وزارت نیرو داشت؛ نخست، سیاست‌های افزایش ظرفیت تولید و دوم، برنامه‌های اصلاح مصرف بی‌رویه.
تعمیرات زودهنگام
دولت سیزدهم برای افزایش و استفاده حداکثری از ظرفیت تولید چند اقدام کوتاه‌مدت و میان‌مدت را در دستور کار قرار داد. نخست، زمان تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها را به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که تا قبل از شروع گرما اکثر ظرفیت نیروگاهی آماده بهره‌برداری شود.
مدیرعامل شرکت تعمیرات نیروگاهی اخیراً طی مصاحبه‌ای گفته است که براساس برنامه و اقدام‌های صورت‌گرفته ۶ هزار مگاوات تعمیرات نیروگاهی از مهرماه ۱۴۰۱ تا اردیبهشت ۱۴۰۲ صورت‌گرفته است که تاکنون بیش از ۹۰ درصد تعهدات این شرکت تعمیراتی تحقق‌یافته و ۱۰درصد باقی‌مانده نهایتاً تا هفته اول خرداد به پایان می‌رسد.
رکوردشکنی در تولید
اما اقدام چشمگیر دولت سیزدهم، شکستن رکورد افزایش ظرفیت نیروگاهی بوده است. وزیر نیرو با‌اشاره به شکسته‌شدن رکورد افزایش ظرفیت نیروگاهی از نیمه سال ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۱ می‌گوید: 7 هزار و 54 مگاوات در نیروگاه‌های حرارتی و تجدیدپذیر ظرفیت جدید تا پایان 1401 وارد مدار بهره‌برداری شد که از این مقدار، 6864 مگاوات آن نیروگاه‌های حرارتی بود که رکورد جدیدی در تاریخ کشور به حساب می‌آید. این در حالی است که متوسط ساخت نیروگاه در 8 سال قبل 1618 مگاوات در سال بوده است.
رکورد بزرگ دیگر هم به مدار آمدن 1316 مگاوات بخش بخار نیروگاه‌های گازی بود که موجب صرفه‌جویی دو میلیارد مترمکعب سوخت شده است.
در مجموع جدیدترین آمار منتشر شده از سوی شرکت مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران نشان می‌دهد ظرفیت نصب شده نیروگاهی کشور در آستانه پیک تابستان امسال به مرز 91هزار مگاوات رسیده است.
استفاده از ظرفیت صنایع
یکی از مسائل صنعت برق، تأمین برق موردنیاز صنایع انرژی‌بر است. در این زمینه دولت تلاش کرده از ظرفیت همین صنایع برای تولید برق استفاده کند.
وزیر نیرو دیروز در جلسه مشترک با نمایندگان واحدهای صنعتی، با‌اشاره به برنامه‌ریزی برای احداث نیروگاه‌های خودتأمین برای صنایع کشور، اعلام کرد: در گام نخست توافق‌نامه‌ای بین وزارت نیرو و وزارت صمت منعقد شد و در گام بعدی این موضوع به قانون تبدیل شد که در یک کارگروه مشترک ۱۵ هزارمگاوات توافق‌نامه بین وزارت نیرو و صنایع به امضا رسید.
محرابیان با اعلام این‌که عملیات اجرایی ۵۶۰۰ مگاوات احداث نیروگاه‌های صنایع آغاز شده است، گفت: برنامه‌ریزی شد تا صنایع بتوانند خودشان نیروگاه احداث کنند، البته این امر باید با توجیه اقتصادی قابل‌توجه همراه باشد.
پیش به‌سوی انرژی پاک
یکی از راهکارهای بهینه برای افزایش تولید برق با کمترین عوارض و بیشترین مزایا، تمرکز بر تولید برق تجدیدپذیر است، اما این انرژی پاک تا کنون سهم‌اندکی در تأمین برق کشور داشته است. بر اساس آمارهای موجود، ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر چیزی حدود یک‌هزارمگاوات با سهمی معادل ۱.۱ درصدی از کل ظرفیت منصوبه نیروگاهی است و میزان تأمین برق از این هم کمتر است که عدد پایینی به شمار می‌رود.
اما خوشبختانه در سال‌های اخیر تصمیمات خوبی برای افزایش سهم انرژی‌های نو اتخاذ شده است. در این زمینه مجلس شورای اسلامی دو اقدام مهم برای انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داد؛ یکی تصویب قانون جهش برای صنایع بود که صنایعی که بیش از یک مگاوات مصرف انرژی دارند را مکلف کرد حداقل یک‌درصد از انرژی خود را از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کند و تا سقف پنج سال این میزان به پنج درصد برسد. قانون دوم مانع‌زدایی در صنعت برق بود که سال قبل نهایی شد و قرار شد هزارمگاوات انرژی جدید در کشور تولید شود.
رویکرد حمایتی و تشویقی
دولت سیزدهم نیز توجه ویژه‌ای به این حوزه داشته است. طی هفته‌های اخیر، با تصویب هیئت وزیران، صدور ضمانت‌نامه بازپرداخت برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر از محل ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور امکان‌پذیر شد.
با این مصوبه، سرمایه‌گذار و موسسه‌ای که تسهیلات به سرمایه‌گذار اعطا کرده از بازپرداخت سرمایه خود مطمئن می‌شود که این موضوع تحول بزرگی در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر است.
بازی برد- برد دولت و مردم
موضوع دیگر، برنامه‌های تشویقی دولت برای توسعه نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس است. به گزارش ایرنا، وزارت نیرو چند سالی است که برای تأمین برق موردنیاز کشور این طرح را در حال اجرا دارد؛ اما دولت سیزدهم با پرداخت وام‌های ارزان‌قیمت ۱۲۰ میلیون‌تومانی بستر تولید انرژی برق و ایجاد درآمد پایدار را برای شهروندان دارای شرایط ایجاد کرده است.
خرید برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌صورت تضمینی و ۲۰ساله از سوی دولت که در دو بخش مزرعه (زمین‌های با وسعت بالا) و نیروگاه خورشیدی صورت می‌گیرد که سرمایه‌گذاری در این عرصه را به‌صرفه و در واقع تضمین کرده است.
خرید برق تولید شده هر ۴۵ روز از سوی دولت انجام می‌شود و میزان درآمد هر خانوار کم‌درآمد از محل فروش انرژی این سامانه‌های پنج کیلوواتی حدود یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار تومان به‌صورت فروش دوره‌ای است.
استقبال خانوارها
این بسته تشویقی زمینه درآمدزایی برای مردم را فراهم نموده و مورد استقبال بسیاری از آنان قرار گرفته است. به‌عنوان‌مثال مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید که یک هزار و ۲۸۰ شهروند کهگیلویه و بویراحمدی برای خریداری نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس درخواست داشته‌اند که تاکنون یک هزار و ۱۵۵ مورد از این درخواست‌ها از سوی کارشناسان بررسی و درخواست ۴۰۰ نفر از متقاضیان تأیید شده است.
و حالا برق سبز در بورس
حال یک اتفاق مهم دیگر رخ داده که بهانه اصلی گزارش پیش رو است. دیروز با حضور مسئولان وزارت نیرو و سازمان بورس، تالار برق سبز در بورس انرژی راه‌اندازی و نخستین معامله برق تجدیدپذیر هم انجام شد. این معامله با قیمت یک هزار و ۹۹۵ تومان و در حجم ۶۷۰ کیلووات‌ساعت صورت گرفت که تقریباً نصف قیمت برق حرارتی است.
محمود کمانی، مدیرعامل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) در این مراسم تأکید کرد: سرمایه‌گذاران اگر به هر دلیلی نتوانند برق خود را در بورس به فروش برسانند، ساتبا با ۷۰ درصد نرخ کشف شده در نیروگاه، مطالبات این افراد را تسویه خواهد کرد
وی افزود: با ورود انرژی‌های تجدیدپذیر به بازار بورس، دخالت دولت برای قیمت‌گذاری از بین خواهد رفت. همچنین خریدار موظف است که طبق مقررات بورس، بموقع هزینه را به عرضه‌کننده برق پرداخت کند که در همین راستا مشکل مطالبات سرمایه‌گذاران نیز برطرف خواهد شد.
امتیاز و الزام صنایع
مدیرعامل ساتبا با بیان این‌که پیش‌بینی می‌کنیم با وجود ایجاد فضای جدید، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر سرعت بیشتری بگیرد و افراد جدیدی وارد عرصه سرمایه‌گذاری در این حوزه شوند، گفت: صنایع به میزانی که برق خود را از تابلوی برق سبز خریداری کنند، در زمان پیک شامل محدودیت برق نخواهند شد.
کمانی به قانون جهش تولید دانش‌بنیان‌اشاره و خاطرنشان کرد: بر اساس این قانون صنایع موظف هستند یک‌درصد از انرژی مورد نیاز خود را از تجدیدپذیرها تأمین کنند. این میزان در مدت پنج سال باید به پنج درصد برسد که حمایت خوبی برای توسعه تجدیدپذیرها است.
وی ادامه داد: برای احداث نیروگاه‌ها محدودیت‌هایی وجود داشت که در این روش محدودیتی وجود ندارد و همه می‌توانند درخواست خود را در درگاه ملی مجوز ثبت کنند.
حمایت بورسی‌ها
رئیس‌سازمان بورس هم در این مراسم گفت: بازار سرمایه این آمادگی را دارد که هم در قالب صندوق پروژه و هم در قالب ابزارهای مختلف بدهی در کمترین زمان ابزارها را در اختیار صنعت برق و فعالان صنعت انرژی تجدیدپذیر قرار بدهد.
مجید عشقی افزود: درصورتی‌که طرح توجیه‌پذیر باشد، مطمئن باشید منابع خوبی در بازار سرمایه برای توسعه تجهیزات و زیرساخت‌ها وجود دارد.
از تنبیه بد مصرف‌ها تا پاداش 20 برابری خوش‌مصرف‌ها
همان‌طور که ذکر شد دولت علاوه‌بر برنامه‌های حمایتی برای حفظ و افزایش ظرفیت تولید برق کشور، تصمیمات خوبی هم برای مدیریت مصرف در نظر گرفته است. این برنامه‌ها توأمان شامل جریمه بدمصرف‌ها و ارائه مشوق‌های بسیار جذاب برای خوش‌مصرف‌ها است.
بمب خبری وزارت نیرو برای ۱۴۰۲ تدوین برنامه طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی بود که سال گذشته به طور محدود اجرا شد و امسال این طرح به‌صورت سراسری اجرا می‌شود. سال گذشته به صرفه‌جویی‌هایی که زیر الگوی مصرف بود پاداش می‌داد؛ اما امسال همه مشترکان شامل صرفه‌جویی می‌شوند؛ یعنی هر مشترکی که مصرف خود را نسبت به پارسال کاهش دهد.
علی‌اکبر محرابیان یک‌شنبه‌شب در گفت‌وگوی تلویزیونی با‌اشاره به این‌که طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی برق از اول خردادماه در دستور کار قرار می‌گیرد، گفت: از ساعت 24 امشب طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی آغاز شده و 31 میلیون مشترک خانگی برق می‌توانند از پاداش تعیین شده با توجه به دستورالعمل استفاده کنند.
وی افزود: مشترکان با صرفه‌جویی برق می‌توانند تا 20 برابر نرخ فروش برق برای هر کیلووات‌ساعت پاداش بگیرند و ما در پرداخت این پاداش هیچ‌گونه سقف و محدودیتی نداریم.
عضو کابینه دولت مردمی با‌اشاره به این‌که صرفه‌جویی به معنای کاهش رفاه خانواده نیست و با اقداماتی ساده در کنار حفظ سطح رفاه می‌توان در مصرف برق نیز صرفه‌جویی کرد، گفت: مشترکان می‌توانند با این طرح نه‌تنها قبض برق خود را رایگان کنند، بلکه مبالغی را هم بستانکار شوند.
محرابیان با‌اشاره به این‌که سال گذشته 42 درصد مشترکان بخش خانگی از پاداش صرفه‌جویی بهره‌مند شدند، گفت: سال گذشته هشت میلیون و 500 هزار مشترک قبض رایگان دریافت کرده و مبالغی را بستانکار شدند.
پاداش صرفه‌جویی بیش از یارانه خانوار!
وی ادامه داد: این شرایط وجود دارد که با کاهش مصرف و صرفه‌جویی برق میزان پاداش صرفه‌جویی از یارانه نقدی افراد و خانواده‌ها بیشتر شود.
وزیر نیرو در تشریح این‌که مردم مناطق گرمسیر امکان کاهش مصرف بیشتری دارند، گفت: در مناطق گرمسیر اگر مشترکی یک کولرگازی خود را خاموش کند و دمای منزل را روی دمای آسایش نگه دارد، تا ماهانه یک میلیون تومان پاداش می‌گیرد.
البته در کنار این فرصت که برای پرمصرف‌ها ایجاد شده تا از پاداش برخوردار شوند، اما باید در نظر داشت که همچنان تعرفه‌های پلکانی در قانون بودجه تعریف شده و مشترکان با مصارف بالا، با این تعرفه‌ها رو‌به‌رو خواهند شد.
مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی برق دراین‌خصوص می‌گوید: ما کسی را برای افزایش مصرف جریمه نمی‌کنیم، اما قطعاً تعرفه ما به‌گونه‌ای است که اگر افزایش مصرف بیش از الگو باشد منجر به افزایش پلکانی که مصوب قانون بودجه ۱۴۰۲ است خواهد شد.
او تأکید کرد: حدود دو تا سه‌درصد مشترکان ما بالای دو برابر الگو مصرف دارند. برای کسانی که مصرف خیلی بالایی دارند برابر با مصوباتی که در این حوزه داریم، تذکر خواهیم داد و شیوه‌های کاهش مصرف را اطلاع‌رسانی خواهیم کرد و اگر به این موارد بی‌توجه باشند ممکن است منجر به قطع برق نیز بشود.
به نظر می‌رسد مجموعه اقدامات وزارت نیرو در دولت سیزدهم چشم‌انداز خوبی برای تأمین انرژی و کنترل مصرف بی‌رویه را ترسیم می‌کند و حالا مردم به جای آنکه مانند چند سال قبل منتظر قطعی گاه‌وبی‌گاه برق باشند، می‌توانند به میزان روی پاداش صرفه‌جویی خود حساب کنند.