کاهش زاد و ولد، علاوه‌بر این‌که یک تهدید جمعیتی محسوب می‌شود، با آسیب‌های دیگری همراه است که از آن‌جمله می‌توان به ظهور خانواده‌های سه نفره ‌اشاره کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، بحران سالمندی در کشور با آسیب‌های فراوانی همراه است که شاید مهم‌ترین آسیب آن، توقف حرکت چرخ توسعه باشد، زیرا توسعه و پیشرفت هر جامعه‌ای نیازمند نیروی انسانی جوان است.

در همین حال، کاهش زاد و ولد علاوه‌بر آسیب‌های اقتصادی، می‌تواند تبعات زیانباری در عرصه تحکیم خانواده به دنبال داشته باشد. در واقع، ظهور خانواده‌های تک فرزندی که از آن می‌توان به عنوان خانواده‌های سه نفره نام برد؛ یکی از ترکش‌های کاهش زاد و ولد در کشور است.

وقتی کمی دقیق‌تر به خانواده‌های سه نفره نگاه می‌کنیم، به حقایق تلخ و ناگواری پی می‌بریم. حقایقی مثل بچه‌هایی که از داشتن عمو، دایی، خاله و عمه محروم خواهند شد و آنها را از صله رحم محروم خواهد کرد.

 آسیب‌های خانواده ۳ نفره

تک فرزندها کمتر با مشکلات مواجه شده و در معرض تجربه کردن شکست، ناکامی، رانده شدن و... قرار نمی‌گیرند و شرایطی را که لازمه بلوغ روحی و روانی است، تجربه نمی‌کنند. در بسیاری از اوقات از آن‌جا که دنیای واقعی کاملاً مطابق میل و خواسته این کودکان و پاسخگوی توقعات آنها نیست، دچار سرخوردگی و ناسازگاری می‌شوند.

به‌علاوه فرزندسالاری مانع شکل‌گیری شخصیت فعال فرزند می‌شود. شخصیت فعال، شخصیتی است که بر اساس آن، فرد نسبت به نگرش و رفتار خود هوشیار است، به راحتی تصمیم گرفته، کار خود را با اعتماد به نفس به پیش برده و آن را به اتمام نیز می‌رساند و کمتر دچار تردید می‌شود.

روانشناسان متفق‌القول بر این عقیده‌اند که در خانواده‌های تک فرزند، برخورداری از فضای زندگی خانوادگی ممکن نیست. گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازی‌های رایانه‌ای و انفرادی، ترس یا تنفر از حضور در گروه‌های اجتماعی از جمله خصوصیات تک فرزندی است.

زندگی در کنار برادر یا خواهر، روحیه جامعه‌گرایانه کودک را تقویت کرده و مدیریت در روابط اجتماعی را به وی می‌آموزد. هم‌دلی و هم‌سویی با افراد خانواده، عشق‌ورزی و سهولت در برقراری ارتباط با افراد هم‌سن در جامعه و مدرسه از اصلی‌ترین ویژگی‌های فرزندان خانواده‌های دارای بیش از یک فرزند است.

 تبعات تک فرزند بودن

صابر جباری، مدیره اداره جوانی جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که کودک تک فرزند همچون دیگر کودکانی که خواهر و برادر دارند، نمی‌توانند با دیگران تعامل داشته باشند، گفت: کودک تنها در خانه‌ای زندگی می‌کند که فضای کودکی وجود ندارد، زیرا همیشه تعداد بزرگسالان بیشتر از کودکان است و به دلیل ارتباط کمتر با کودکان و تماس بیشتر با بزرگسالان، نمی‌تواند مقتضای کودکی خود را بروز دهد و آن‌گونه که لازم است بچگی کند، لذا از نظر روانشناختی دچار اختلال می‌شود.

وی افزود: این کودکان به دلیل نداشتن خواهر و برادر فرصت تجربه برخی از احساسات و چگونگی کنترل و مدیریت آنها را پیدا نمی‌کنند و در مدرسه و سایر محیط‌های اجتماعی دچار مشکلات ارتباطی می‌شوند و در مقایسه با کودکانی که در خانواده چند فرزندی بزرگ شده‌اند، کمتر می‌توانند از حقوق خود دفاع کنند.

جباری گفت: تک فرزندها به دلیل نداشتن الگویی از جنس مخالف در خانواده، آسیب‌پذیری بیشتر از لحاظ جنسی و روابط اجتماعی خواهند داشت.

وی ادامه داد: تبعات منفی از دست دادن تک فرزند بر جنبه‌های مختلف سلامت جسمی و روانی والدین، از جمله ابتلا به افسردگی و بیماری‌های مزمن بسیار بیشتر از خانواده‌های چند فرزند است.

 انقراض فامیل و بستگان درجه یک 

شاید مهم‌ترین آسیب خانواده‌های سه نفره، ازبین رفتن و انقراض اقوام و بستگان درجه یک باشد. نداشتن خاله، عمه، دایی و عمو، و در پی آن نداشتن بچه‌هایی از جنس اقوام که بتوان با آنها گفت وگو کرد، به تفریح و مسافرت رفت و... به قدری آسیب‌زا خواهد بود که شاید به آسانی قابل درک نباشد، اما، واقعیت این است که نمی‌توان زندگی بدون صله رحم را یک زندگی موفق دانست، زیرا، تنهایی افراد با آسیب‌های زیادی همراه است که نمی‌توان نسبت به این معضل بی‌اعتنا بود.

 نقش مسائل اقتصادی در تک فرزندی

تأمین نیازهای مالی برای داشتن یک زندگی بدون دغدغه مالی و اقتصادی، موضوعی است که نمی‌توان آن را منکر شد. بنابراین، متولیان امور بایستی به این موضوع توجه داشته باشند که تشکیل زندگی مشترک و فرزندآوری، در کنار زمینه‌های فرهنگی، نیازمند توجه به مباحث اقتصادی نیز هست تا شرایط تشکیل خانواده را آسان‌تر سازد. قطعاً، فرهنگ‌سازی بدون توجه به مسائل و مشکلات اقتصادی جوانان، نمی‌تواند به اجرای موفق جوانی جمعیت خوشبین کند.

افزایش سن ازدواج و کاهش فرزندآوری، دو مقوله به هم پیوسته هستند که نمی‌توان آنها را جدا از یک‌دیگر مورد بررسی قرار داد، زیرا به دنبال افزایش سن ازدواج، دیگر میل و رغبتی برای داشتن فرزند وجود ندارد و ما با زوجین سن بالا و بدون فرزند مواجه می‌شویم که شاید برخی از آنها حاضر شوند یک فرزند داشته باشند و در نهایت با ظهور خانواده‌های سه نفر مواجه می‌شویم.