خدمات درمانی و بیمه‌ای بازنشستگان در پیچ‌وخم‌های اداری ( بخش نخست )
خدمات درمانی مطلوب کمترین توقع بازنشستگان (گزارش روز)
صدیقه توانا
شانه‌هایشان پس از یک عمر تجربه و تلاش خسته و نحیف شده است، تن خسته‌شان زیربار چرخ‌های سنگین کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی، بیمار و رنجور گردیده و سوی چشمانشان پای کارگاه‌های بافندگی کم شده!
جوانی‌شان در سرد و گرم زمانه و پیچ‌وخم‌های جاده، پشت رل‌های ترانزیت و بعضا کامیون‌های سنگین رفت و سلامتی‌شان فدای پیشرفت و اقتدار کشور و به چرخش در آوردن چرخ‌های تولیدی کشور شد. تا ایران اسلامی سربلند باشد و در برابر تحریم‌ها کسی سر تعظیم مقابل دشمنان فرود نیاورد و از سویی بتواند خرج و مخارج خانه و زندگی را تامین کند. البته باکی نیست از این همه تلاش و زحمت، اما امروز که به سن پیری رسیده‌اند و فقط با خاطرات آن روزهای دشوار خوش‌اند، دیگر تاب تحمل درد و رنج مضاعف ناشی از بروکراسی‌های اداری و پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور درمانی را ندارند، شانه‌هایشان نحیف و دستانشان لرزان و زانوانشان کم طاقت شده است. عصای پیری بازنشستگان و سالمندان که روزی جزو کارگران برومند این سرزمین بودند باید چتر‌های بزرگ حمایتی از سوی سازمان تامین اجتماعی و شرکت‌های بیمه‌ای و کانون بازنشستگان همیشه و در هر شرایطی بر سر این عزیزان باز باشد.
2/5 میلیون بازنشسته
تامین اجتماعی و خدمات رسانی درمانی
2/5 میلیون بازنشسته تامین اجتماعی در سراسر کشور داریم و 300 کانون بازنشستگی شهرستانی و 22 کانون عالی بازنشستگان استانی در سطح کشور نیز فعالند که به رتق و فتق امور مربوط به مباحث درمانی، حقوقی و بیمه‌ای بازنشستگان می‌پردازند.
طبیعی است این تعداد بازنشسته که همگی در سنین بالا و روبه پیری هستند بامشکلات زیادی بخصوص در زمینه درمان مواجه‌اند و توقع همه آنها رسیدگی صددرصد به این مشکلات و موانع پیش‌رو است. که البته این توقع به جا هم می‌باشد چرا که این بازنشستگان 30 سال جوانی و زندگی و سلامت خود را در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، کوره‌پزخانه‌ها و بعضا مشاغل سخت‌تر و زیان‌آورتر سپری کرده‌اند و امروز توجه به وضعیت سلامت و درمان آنها از سوی دستگاه‌ها و سازمان‌های مسئول کمترین خواسته آنها است.
مهندس علی‌اصغر بیات، رئيس کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی علی‌رغم مشغله و دغدغه کاری زیاد جهت رفع مشکلات بازنشستگان در زمینه‌های مختلف دعوت‌مان را برای انجام مصاحبه می‌پذیرد و ما را به دفترکاری واقع در خیابان آزادی دعوت می‌کند بارویی باز و گشاده به سؤالات کیهان درزمینه گله‌مندی بازنشستگان در مسائل درمانی پاسخ می‌دهد.
مهندس بیات، با اشاره به اینکه ریسک درمان بالا رفته و بازنشستگان در سنی هستند که نیاز درمانی بیشتری دارند خاطرنشان می‌کند: «امکانات سازمان تامین اجتماعی پاسخگوی نیاز مجموعه ما نیست و کانون سه دوره است که این مجموعه را تحت پوشش بیمه تکمیلی درآورده است.
وی به ضرورت بیمه تکمیلی برای بازنشستگان اشاره و تاکید می‌کند: «با توجه به آنکه تعرفه‌بخش دولتی و بیمه با تعرفه بیمارستانهای خصوصی فاصله زیادی دارد. مجموعه بازنشستگان را تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار دادیم که دچار مشکل نشوند. امسال در قراردادی که بسته شده یک تیم نظارتی تشکیل دادیم تا عملکرد شرکت بیمه‌گر و پرداختی‌های آنها را رصد کند که در هر نقطه از کشور مشکلی برای بیمه شده پیش آمد، به راحتی قابل پیگیری باشد.»
در فاصله زمانی کوتاهی که منتظر مصاحبه با آقای بیات بودیم. شاهد پیگیری زیادی برای رفع مشکل یکی از بازنشستگان توسط آقای عسگری یکی از کارشناسان خبره کانون بودیم که خیلی سریع کارهای ترخیص یک بیمار را تلفنی انجام داد.
رئيس کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی با اشاره به این نکته که در بخش بیمه تکمیلی دکتر ربیعی وزیر رفاه و تعاون و دکتر نوربخش مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی 100 میلیارد تومان کمک کردند می‌گوید: «انتظار داریم در پایان قرارداد امسال، با توجه به آنکه درمان از نان شب هم برای مجموعه ما واجب‌تر است این مهم مورد توجه بیشتر مسئولان قرار گیرد همانطور که تاکنون به پشتوانه همکاری آنها توانستیم به یاری بازنشستگان و سالمندان بشتابیم...»
تمام حقوقم را می‌دهم، مرا نگه‌دارید!
با توجه به آنکه سن جمعیتی کشور روبه سمت سالمندی می‌رود و مهم‌ترین مشکل پیش روی این قشر مورد تکریم جامعه، توجه به وضعیت درمانی می‌باشد بنابراین به نظر می‌رسد، برای رفع این معضل باید به جای ساخت مهدکودک و دبستان به سمت تجهیز کردن آسایشگاهها برویم، محلی که برخی از بازنشستگان سالمند خیلی به آن احتیاج دارند.
مهندس بیات، با بیان این نکته که برخی از بازنشستگان به کانون مراجعه می‌کنند و تقاضای محلی برای نگهداری از آنها را از ما دارند، می‌گوید: «دیدن و تحمل صحنه‌هایی که مثلا وقتی یک پدر سالمند که فرزندی جهت نگهداری از خود را ندارد و ملتمسانه حاضر است تمام حقوق خود را بدهد تا فضایی باشد که از او نگهداری شود، برای ما واقعا سخت و دشوار است. بنابراین احساس می‌شود باید آسایشگاهها و مراکزی برای نگهداری از این افراد ساخته شود.»
هزینه‌های کمرشکن درمانی بر شانه‌های ضعیف بازنشستگان
هزینه‌های پزشکی، دارو و درمان کمرشکن است و بر شانه‌های خسته و تکیده پدر بزرگها و مادربزرگها خیلی سنگینی می‌کند. بدن رنجور آنها تاب تحمل درد و رنج مضاعف ناشی از هزینه‌های سرسام‌آور بیمارستانهای خصوصی را ندارد و تحمل اینکه ساعت‌ها هم در صف‌های عریض و طویل نوبتهای دکتر بنشینند برایشان دشوار است. از سوی دیگر مراجعه به دفاتر بیمه‌های تکمیلی برای ارائه مدارک پزشکی جهت دریافت هزینه‌های درمانی و ساعت‌ها در صف‌های طولانی نشستن دردی بر دردهای بازنشستگان بیمار می‌افزاید.
خانم نسرین امین زنجانی همسر یک بازنشسته است. دست و پایش را با مچ‌بندها و جوراب‌های طبی پوشانده و توان راه رفتن ندارد. وقتی متوجه سوژه گزارش می‌شود آنچنان از کوره در می‌رود و جرقه روی بنزین به حد انفجار می‌رسد که چند خانم اطرافش او را به آرامش دعوت می‌کنند تا مبادا فشارش خیلی بالا برود! می‌گوید: «تورو به‌خدا خانم بنویسید که ما بازنشسته‌ها چه مشکلاتی داریم با این شرایط جسمی چگونه باید این همه این اداره و آن اداره برویم تا مدارک موردنیاز بیمه را تامین کنیم که فقط بخش کمی از هزینه‌های درمانی را به ما بدهند؟ تمام هزینه‌های درمانی را باید از جیبمان بدهیم.»
هیاهویی در سالن انتظار برپا می شود، صدا به صدا نمی‌رسد، یک خانم از روی صندلی بلند می شود و می‌گوید: «فقط اسمش این است که بیمه تکمیلی داریم کلی از حقوق ماهانه کم می شود ولی وقتی به پزشک مراجعه می‌کنیم تمام هزینه‌ها را باید خودمان بپردازیم. نمی‌دانم این بیمه‌های تکمیلی به چه دردی می‌خورد؟»
آقای تقی‌زاده 87 ساله است، هم بیمه طلایی دارد، هم خدمات درمانی می‌گوید: «با داشتن دو، سه تا بیمه تکمیلی باید پول ویزیت پزشکان که ساعت به ساعت بالا می‌رود را از جیبم بدهم. ماهی 200، 300 تومان فقط پول ویزیت می‌دهم.»
«رقیه تلق روان» بیمه شده همسرش که بازنشسته تامین اجتماعی است می‌باشد، تیروئید دارد، یک میلیون و 200 هزار تومان هزینه بستری‌اش در بیمارستان امام خمینی شده است. سونوگرافی کرده و آزمایشات متعددی انجام داده است می‌گوید: «نمی‌دانم آیا بیمه تکمیلی هزینه این آزمایش‌ها را می‌دهد یا نه؟ فشار خون بالا دارم واقعا رفت و آمد برایم مشکل است، وقتی ماهانه 30-20 هزار تومان بابت حق بیمه از ما کم می‌شود توقع داریم خدمات بهتری برای بازنشستگان در نظر بگیرند.»
هر کس از هر گوشه‌ای سعی می‌کند صحبت کند تا مشکلاتش را بنویسم تا بلکه به گوش مسئولان برسد و مرهمی بر دردهایشان باشد. یک صندلی خالی پیدا می‌کنم تا قدری راحت‌تر بتوانم مشکلات بازنشستگان و مراجعه‌کنندگان محترم را بنویسم. اسدالله خادمی با کلی مدارک و پرونده پزشکی گوی سبقت در بیان مشکلات را از دیگران می‌رباید و می‌گوید: «قبلا بیمه تکمیلی خیلی بهتر بود، نفری 4 هزار تومان از ما کم می‌کرد الان بیمه طلایی داریم، 18 هزار تومان از حقوقمان کسر می‌شود ولی هیچ خدماتی نمی‌دهد، این بیمه، نقره‌ای هم نیست، چه برسد به طلایی!»
بوی مشمئزکننده دهانش حکایت از خراب بودن دندان‌هایش دارد، لب به سخن که می‌گشاید، حالم بد می‌شود، طاقت می‌آورم و سعی می‌کنم هر طور شده به درد دلش گوش دهم او هم مثل پدرم است واقعا درکش می‌کنم، می‌گوید: «اگر بیمه تکمیلی هزینه دندانپزشکی را متقبل شود شاید بتوانم چند وعده غذای خوبی بخورم و میوه را بجوم، یک دندن سالم ندارم!! سالها پول بیمه دادم تا عصای دستم در پیری باشد اما الان هیچی به هیچی!!»
از لرزش دستان پیرمرد بدنم به لرزه افتاد
در قسمتی دیگری از زیرزمین بیمه آتیه‌سازان حافظ، که فضایی دنج و دم کرده با سقفی کوتاه دارد با چند خانم و آقای دیگر صحبت می‌کنم، صدای خانمی که از پشت باجه‌ها شماره‌ها را می‌خواند فضا را شلوغ‌تر می‌کند، شماره 787 شماره 788، از 10 باجه فقط چند باجه مشغول پاسخگویی هستند و بقیه تعطیل‌اند. دستان پیرمرد می‌لرزد، لرزش دستانش نمی‌گذارد مدارک بیمه‌ای‌اش را ببینم تا بدانم چه مشکلی دارد و چقدر هزینه کرده است، وقتی از او می‌خواهم خودش توضیح دهد فقط اسمش را می‌گوید و دیگر هیچ! ناصر زرین‌خواه، رمقی برایش نمانده، بغض گلویم را می‌فشارد، دردم را از دیدن این همه زجر فرو می‌خورم و...
خانمی که جوان‌تر از بقیه به نظر می‌آید و بین سالمندان انگشت‌نما است برای پیگیری کار پدرش آمده است، می‌گوید: «حقوق پدرم 700 هزار تومان است، 200 هزار تومان آن بابت بیمه‌های تکمیلی کم می‌شود، واقعا با این مبلغ چگونه می‌توان از پس هزینه‌های کمرشکن درمان برآمد؟»
رضا معیری‌زاده به همراه همسرش به این مرکز آمده است، حرفش این است: «عمل تعویض مفصل زانو انجام دادم، هزینه‌اش 14 میلیون شد و بیمه فقط 5/4 میلیون تومان را به ما داد، بقیه‌اش را خودمان دادیم. شما بگویید ما چه کنیم؟!»
خانم قصابزاده مدارک به دست جلو می‌آید و کنار درب دستشویی که در آن زیرزمین خفه قرارداد می‌ایستد و می‌گوید: «مادرم جراحی آب مروارید انجام داد در بیمارستان چشم‌پزشکی نگاه، یک میلیون و 500 هزار تومان هزینه عملش شد، البته کلی در نوبت بودیم، چند ماه طول کشید، چون مجبور بودیم و نمی‌توانستیم در بیمارستان خصوصی او را بستری کنیم.»
به او می‌گویم الان بیمارستانهای دولتی و مراکز درمانی تحت پوشش بیمه تکمیلی هم مراکز مجهز و خوبی هستند، شما مجبور نیستند حتما به بیمارستانهای خصوصی مراجعه کنید، می‌گوید: «بیمارستانهای دولتی خیلی شلوغ است و باید در صف‌های طولانی خیلی به انتظار بنشینیم. ضمن آنکه امکانات بیمارستانهای خصوصی از دولتی بهتر است.» البته این فقط نقطه نظر یک همراه بیمار است. ولی واقعیت اینقدر هم اسف‌بار نیست که این خانم می‌گوید. مراکز درمانی دولتی و بیمارستانهای تحت پوشش بیمه‌های تکمیلی در حال حاضر مجهز به پیشرفته‌ترین تجهیزات و پزشکان هستند.
مشکلات نانوشته بازنشستگان
تمام این گفت‌وشنودها و مشکلات نانوشته دیگر سالمندان و بازنشستگان را که جایگاه همه آنها برای ما رفیع است را به سمع و نظر آقای بیات به عنوان رئیس کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی کشور می‌رسانم. وی برای هر یک از موارد مطرح شده پاسخی منطقی همراه با دلایل محکمی دارد. مهندس بیات ضمن تایید این موضوع که هزینه‌های پزشکی بالاست خاطرنشان می‌کند: «برای نمونه قیمت یک عمل پت اسکن را برای شما می‌گویم که انجام آن در یک بیمارستان خصوصی 5 میلیون تومان است و همین عمل در یکی از بیمارستانهای مجهز دولتی 3 میلیون است.» (پت اسکن عمل تشخیص سلولهای سرطانی است) به او می‌گویم بعضا بیماران از اینکه باید در نوبتهای چند ماهه در این بیمارستانها معطل بمانند گله‌مند هستند؟ با قاطعیت می‌گوید: «اگر تا چندین ماه قبل این مشکلات بود، اما الان هیچ بیماری بیشتر از دو روز در صف انتظار نخواهد ماند و اگر شما مواردی دارید معرفی کنید تا سریعا به مشکلات آنها رسیدگی شود.»
رئیس کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی با اشاره به اینکه در سطح کشور با 2 هزار مؤسسه درمانی قرارداد داریم می‌گوید: «طبق توافقات انجام شده 30 درصد هزینه‌های درمانی از طریق بیمه پایه و 70 درصد بقیه نیز از طریق بیمه‌های تکمیلی پرداخت می‌شود و اصول بیمه تکمیلی در این است که در سطح خدمات‌رسانی فرانشیزها (گپ‌های موجود) را پوشش دهد.»
به آقای بیات می‌گویم خیلی از بازنشستگان از بروکراسی‌های اداری و تهیه مدارک پزشکی و مراجعات مکرر به دفاتر بیمه‌ای گله‌مند هستند، جهت رعایت حال این بزرگواران که بعضا توان نشستن روی صندلی برای ساعتهای طولانی را ندارند چه تدابیری اندیشیده‌اید؟ می‌گوید: «بیماران تنها با گرفتن یک معرفی‌نامه از دفاتر بیمه‌ای که در 5 نقطه از تهران وجود دارد می‌توانند در بیمارستان و مراکز تحت پوشش بیمه بستری شوند و خسارتهای متفرقه کمتر از یک ماه پرداخت می‌شود و بدین ترتیب هیچ بروکراسی اداری در کار نیست.
همچنین برای تمام هزینه‌های پزشکی که حواله صادر می‌شود، 99 درصد آنها کمتر از دو هفته پاس می‌گردد.»
هزینه‌های درمانی بالا، اعتبارات کانون محدود
از وی که با صبر وحوصله به سؤالات ما پاسخ می‌دهد، می‌خواهم یکی دیگر از درددلها و گله‌مندی بازنشستگان را هم پاسخ دهد و به شبهات مطرح شده در زمینه هزینه‌های دندانپزشکی توضیح دهد، می‌گوید: «از آنجا که هزینه‌های دندانپزشکی بالا و اعتبارات کانون محدود است و بازنشستگان برای بستری‌ها و درمان‌های دیگر نیاز بیشتری به حمایت بیمه تکمیلی دارند، از این رو اولویت ما در سایر موارد درمانی است. البته این به معنای کم‌توجهی به سلامت دهان و دندان بازنشستگان نیست بلکه هدف ما تامین سلامت کامل این بزرگواران است.»