به گزارش کیهان، دولت سیزدهم طی روزهای اخیر برای مهار قیمت‌های افسارگسیخته ارز طرحی را با عنوان راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران به اجرا گذاشت که در همین روزهای نخست اجرای طرح سبب کاهش 9 هزار تومانی قیمت دلار شد. بر این اساس، در روز سه‌شنبه که نخستین روز فعالیت مرکز مبادله بود قیمت دلار با ریزش حدود 9 هزار تومانی نسبت به روز قبل، 

41 هزار و ۵۴۹ تومان کشف شد و نرخ حواله‌ای دلار هم 36 هزار و 130 تومان قیمت خورد. این نرخ‌ها در دومین روز هم تکرار شد و نشان داد قیمت‌های بازار آزاد چقدر با واقعیت فاصله دارد و دارای حباب 

است.

اما همزمان با موفقیت نسبی طرح فوق، جریان مافیایی دلار که طی سال‌های متمادی سود هنگفتی از ناحیه سوداگری ارز به جیب زده در برابر این موفقیت نسبی بیکار ننشست و به طرق مختلف اعم از طعنه و کنایه‌های رسانه‌ای در فضای مجازی و مکتوب و ادامه نرخ‌‌سازی‌های کاذب دلالان تلاش کرد تا این توفیق طرح در نزد افکار عمومی زیر سؤال برود.

خط‌دهی برخی رسانه‌ها به بازار

نکته قابل‌تأمل اینکه، همراهی برخی رسانه‌های داخلی با جریان قیمت‌ساز به‌وسیله ارائه تحلیل‌های جهت‌داری است که توسط رسانه‌های غربی ضدایرانی هم بازنشر می‌شود.

دویچه‌وله روز یکم اسفند با بازنشر جو‌سازی‌های یک روزنامه داخلی درباره تحولات بازار ارز گزارش داد: «سایت «دنیای اقتصاد» نوشت: شب گذشته عده‌ای از معامله‌گران، ادعای بلومبرگ را شوک شبانه آمریکا به بازار ارز پشت خطی تعبیر کردند. از دید همین سایت، چراغ سبز نرخ حواله درهم به قیمت دلار در روزهای اخیر نیز باعث شده سطح انتظارات برای اسکناس آمریکایی در تهران تقویت شود».

البته دنیای اقتصاد به همان مطلب بسنده نکرد و روز گذشته هم خط‌دهی به بازار آزاد را با تیتر «بی‌اعتنایی دلار آزاد به نرخ جدید» ادامه داد و در آتش بازار دمید؛ در این گزارش با استناد به نظر کارشناسان ناشناس(!) آمده بود «تحلیلگران ارزی یکی از دلایل بی‌اعتنایی دلار آزاد نسبت به نرخ جدید معرفی‌شده از سوی بانک مرکزی را در جهت پیچیده‌تر شدن فرآیند دسترسی به ارز رسمی و کاهش حجم عرضه در بازار دانستند».

این ادعا در حالی بود که تا ظهر روز سه‌شنبه (روز افتتاح بازار مبادله) بیش از ۲۰۰ میلیون دلار عرضه در بازار صورت گرفت؛ در حالی که تقاضا به حدود ۱۸۰ میلیون دلار رسید و تا ظهر حدود ۵۰ میلیون دلار معامله انجام شد. دیروز هم در نخستین روز کاری مرکز مبادله ارز و طلا در مجموع ۵۰۶ میلیون دلار حواله عرضه شد که از این میزان کمتر از 392 میلیون دلار مورد معامله قرار گرفت.

جریان‌‌سازی صدای آمریکا علیه مرکز مبادله

علاوه‌بر این، برخی دیگر از رسانه‌های معاند نیز به جریان‌‌سازی خود در جهت اعتبارزدایی از سیاست‌های دولت و حمایت از نوسانات و دلالی ادامه می‌دهند.

صدای آمریکا در این مورد با تهیه گزارشی که مملو از طعنه و کنایه بود مدعی شد: «دلار همچنان سیر صعودی خود را ادامه می‌دهد و دلار ۵۰ هزار تومانی دیگر بخشی از واقعیت اقتصاد ایران شده است.»

این رسانه آمریکایی برای اینکه موفقیت طرح مرکز مبادله را کم‌رنگ کند ادعا کرد: «رئیس بانک مرکزی همچنان با طرح و برنامه‌های «فانتزی» به‌دنبال رویافروشی است؛ رویای مدیریت بازار».

فضا‌سازی دلالان کم‌شمار 

البته در کنار این گزارش‌های رسانه‌های معاند، جریان سوداگر داخلی هم بیکار نبود و به فضا‌سازی علیه این طرح پرداخت. 

خبرگزاری فارس در همین زمینه نوشت، بررسی‌های میدانی از بازار ارز خیابان فردوسی حاکی از آن بود که با وجود کاهش قابل توجه تعداد دلالان مقابل صرافی‌ها، هنوز هستند دلالانی که‌ خرید و فروش ارز با نرخ‌های کاذب انجام می‌دهند و با نرخ‌‌سازی قصد مقاومت در برابر نرخ‌های بازار مبادله دارند.

همچنین برخی صرافی‌‌ها هم دیروز نرخ دلار را 50 هزار تومان اعلام می‌کردند و مدعی بودند با این نرخ خریداری هم می‌کنند اما زمانی که با پیشنهاد خرید ارز مواجه می‌شدند عقب می‌نشستند.

نکته مهم‌تر در بررسی میدانی از بازار ارز فردوسی، مقاومت برخی صرافی‌ها در مقابل نرخ مرکز مبادله بود. دیروز صرافی‌ها فروش ارز نداشتند و درون صرافی‌ها بسیار خلوت بود زیرا طبق قانون، عرضه ارز از طریق مرکز مبادله و ثبت‌نام و در قالب مصارف 68گانه انجام می‌شود.

با وجود نبود عرضه ارز برای تقاضایی غیر از مصارف 68گانه،‌ صرافی‌ها کماکان در تابلوهای خود نرخ‌ 45 هزار تومان را برای دلار درج کرده بودند؛ مسئول یکی از صرافی‌های بانکی در ‌پاسخ به سؤال مشتری که چرا نرخ بازار مبادله که نرخ رسمی ارز است را درج نمی‌کنید؟ مدعی شد که ما آن نرخ را قبول نداریم!

این مسئول صرافی در پاسخ به این اعتراض که عدد درج‌شده شما درواقع نرخ‌‌سازی و نرخ غیرواقعی است، گفت: ما همین نرخ را داریم و تابلو صرافی را هم خاموش نمی‌کنیم!

یکی دیگر از صرافی‌های بانکی که نرخ ارز را در تابلو درج نکرده بود هم در پاسخ به سؤال مشتری درباره دلیل درج نکردن نرخ، مدعی شد که فراموش کرده است نرخ رسمی کشف‌شده مرکز مبادله را درج کند؛ بقیه صرافی‌ها نیز کم و بیش نرخ 45 هزار تومان را برای دلار درج‌ کرده بودند اما فروش نداشتند.

نگاه مثبت کارشناسان به بازار مبادله

گفتنی است بازار مبادله طرح جامعی است که گام به گام در حال اجراست و به اعتقاد کارشناسان می‌تواند در بازار ارز اثرگذار باشد.

وحید شقاقی‌شهری؛ استاد اقتصاد دانشگاه با اشاره به نکات مثبت سیاست‌های جدید بانک مرکزی درخصوص راه‌اندازی مرکز مبادله طلا و ارز به خبرگزاری مهر گفت: مدیریت جدید بانک مرکزی برخلاف برخی از اقتصاددان‌ها، اخیراً بازار آزاد ارز را پذیرفته است و به همین خاطر به‌دنبال مدیریت و مداخله در بازار آزاد ارز است تا به‌نوعی به آن اجازه راهبری متغیرهای اقتصاد کلان کشور را ندهد.

دولت مراقب قاچاق ارز باشد

به گفته شقاقی‌شهری چندین ابهام در پیرامون مرکز مبادله طلا و ارز وجود دارد که در صورت بی‌توجهی به آنها عملاً باعث عدم موفقیت این مرکز خواهد شد؛ وی ادامه داد: اولین مسئله در رابطه ‌با واردکنندگان غیررسمی و افرادی است که در اقتصاد پنهان به‌دنبال قاچاق کالا هستند؛ زیرا آنها طبیعتاً هیچ تمایلی برای تأمین ارز در مرکز مبادله ارزی نخواهند داشت.

وی ادامه داد: باید بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز همراهی کرده تا سد محکمی را در مقابل قاچاق کالا به کشور قرار دهند.

حباب قیمت دلار از بین می‌رود

از طرفی سیدکمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی با اشاره به راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا، گفت: نرخ‌‌سازی و بازار‌سازی بانک مرکزی تصمیم درستی است و می‌تواند حباب قیمت را از بین ببرد.

وی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: تقاضاهای واهی با نرخ کشف‌شده در روز گذشته که ۴۱۵۴۹ تومان بود تعدیل می‌شود. چرا که در زمانی که نرخ ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان بود تقاضاهای کاذب هم وجود داشت اما نگاه بانک مرکزی باید به ثبت سفارش‌ها و اولویت‌بندی آن برای مدیریت تقاضا باشد.

مقابله با جریان‌های نرخ‌ساز

آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی هم درباره این بازار تأکید کرد: پس از سال‌ها نمی‌توان افرادی را که در بازار ارز نفوذ کرده و جریان‌‌سازی و نرخ‌‌سازی می‌کنند را نادیده گرفت، بنابراین راه‌اندازی چنین سامانه‌هایی مانند مرکز مبادله ارز و طلا می‌تواند همه تقاضاها برای ارز را در یک‌جا جمع کنند و اگر به گفته مسئولان بانک مرکزی ارز به اندازه کافی در کشور وجود دارد می‌توان به همه تقاضاهای مردم در بازار پاسخ داد.

بغزیان همچنین درباره کاهش چند هزار تومانی قیمت دلار در روز سه‌شنبه و با اولین کشف قیمت در مرکز مبادله ارز و طلا گفت: همین مسئله نشان می‌دهد که نهایت توان و تقاضا روی همین عدد است که در روز گذشته ثبت شده بود و بقیه این نرخ تا حوالی ۵۰ هزار تومان به ازای هر دلار همان نرخ‌‌سازی و جریان‌‌سازی است که عده‌ای در بازار انجام می‌دهند؛ بنابراین امیدواریم که این مرکز به سرنوشت دیگر نهادهای مشابه خود در گذشته دچار نشود و جلوی نفوذ این جریان را در بازار ارز بگیرد تا بتواند تلاطم‌ها و نوسانات بازار را کنترل کند.

جزئیات گروه‌بندی جدید کالاها

از سوی دیگر، با توجه به شرایط بازار ارز مسئولان تصمیم گرفتند گروه‌های جدیدی در حوزه ارز تعریف شود تا چالش‌های یک ماه گذشته برای تامین مواد اولیه واحدهای‌ تولیدی برطرف شود.

در این زمینه خبرگزاری تسنیم درباره تغییر گروه‌بندی کالاها گزارش داد: بانک مرکزی قصد دارد اصلاحاتی در طبقه‌بندی کالاهای وارداتی ایجاد کند.

براساس این گزارش، یکی از اصلاحاتی که بانک مرکزی در نحوه تخصیص ارز (نیمایی و مبادله‌ای) قصد اعمال آن را دارد، تغییر گروه کالاهای الکترونیک به‌خصوص تلفن همراه، تبلت، نوت‌بوک و تجهیزات وابسته است.

طبق این تغییرات، موبایل‌های زیر 300 دلار کماکان در گروه 22 خواهند بود به این معنا که به آنها ارز ترجیحی تعلق می‌گیرد و موبایل بالای 300 دلار به گروه 26 منتقل شدند و ارز بازار مبادله که حدود 36 تا 40 هزار تومان است را دریافت می‌کنند.

به نظر می‌رسد این گروه‌بندی با هماهنگی وزارت صمت و بانک مرکزی با هدف کنترل تلفن همراه پایین‌رده که مصرف‌کننده بیشتری دارد انجام شده است.

لازم به ذکر است سالیانه تا 2 میلیارد دلار ارز به این گروه از تلفن همراه تخصیص می‌یابد.