راهکارهای مهار آلودگی هوا به جز تعطیلی‌های پیاپی کدام‌اند؟ (بخش پایانی)
تحقق آسمان آبی و هوای پاک با عزم مردم و مسئولان
امیرحسین بسطامی
پزشكان توصیه می‌كنند در روزهایی كه آلودگی هوا بیشتر است افـراد آسیب‌پذیر از جمله افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی در منزل بمانند و به‌طورکلی در شرایط بحران آلودگی هــوا، افــراد از قــدم زدن و انجــام فعالیــت هــای ورزشــی در فضــای بــاز خــودداری كنند. در زمـان آلـودگی هـوا، هوای خانه و محیط‌های اداری نیـز می‌تواند آلوده باشد. یكـی از راه‌حل‌های كاهش آلودگی هوا در خانه استفاده از گیاهانی است كه به‌صورت طبیعی منجر به پاكیزگی هوا در منزل می‌شوند.
در زمان آلودگی هوا، از محیط‌های سرپوشیده (منزل و یا محل كار) خارج نشوید. كلیـه درب‌ها و پنجره‌های محل كار و منزل خـود را بسـته نگاه‌داشته و از باز و بسته كردن غیرضروری آنها خودداری کنید.
گردوغبار و آلودگی هوا می‌تواند سبب آلودگی مواد غذایی شــود، درصــورتی‌كه غــذاهای پختــه شــده، به‌صورت روبــاز در معــرض این گردوخاک‌ها باشند، می‌توانند باعث مسمومیت غذایی و بروز بیماری‌هایی همراه با اسهال و استفراغ شوند. از انجام فعالیت بدنی (ورزش و فعالیت‌های فیزیكی سخت) جداً پرهیز کنید.
به دلیل فعالیت بدنی سنگین ساختمان‌‌سازی توسط كارگران ساختمانی توصیه می‌شود حجم فعالیـت آنها در روزهای غبارآلود کاهش‌یافته و از فعالیت‌هایی كه منجر به ایجاد گردوغبار بیشتر می‌شود خودداری کنند.
بچه‌هایی که در خانه تنها می‌مانند
آرمین خزاعیان پدر 2 فرزند و ساکن شاهین‌شهر به ما می‌گوید: «این‌جا هم مانند تهران با آلودگی هوا سروکار داریم و در دی‌ماه چند روز مدارس تعطیل بودند. آلودگی هوا در این‌جا زیاد است و این باعث مشکلات زیادی برای شهروندان و به‌خصوص بچه‌ها شده است.»
دکتر معصومه نجفی معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش در مورد این تعطیلی‌ها و جبران این عقب‌افتادگی‌هایی که برای بچه‌ها پیش‌آمده توضیح می‌دهد: «بعضی‌ها می‌گویند به‌خاطر آلودگی هوا چرا مدرسه را تعطیل کردید؟ و وقتی مدرسه باز می‌شود باز هم می‌گویند: چرا مدرسه را باز کردید؟! یک بحث امنیت روانی دانش‌آموزان است، ببینید ما در شروع سال تحصیلی بعدازاین که کرونا باعث شد که مدرسه‌ها دو سال تعطیل باشد، وقتی در مدرسه در جمع دانش‌آموز حضور پیدا کرده و گفت‌وگو می‌کردیم، بچه‌ها واقعاً ابراز خوشحالی می‌کردند از این که در مدرسه هستند، وقتی از آنها علتش را می‌پرسیدیم که چرا خوشحالی که دوباره آمدی مدرسه؟ تقریباً بیشتر جواب بچه‌ها این بود که دوستانم را می‌بینم. این بحث امنیت روانی است. حتماً شما هم می‌بینید بچه‌هایی که وقتی اعلام می‌شود، مدرسه تعطیل است، واقعاً ناراحت می‌شوند. بچه‌ها الان فوبیای (ترس) تعطیلی مدارس پیدا کرده‌اند. این ضربه و لطمه روانی را کسی ندیده، شاید ما همه‌اش راجع به پیامد‌های آموزشی صحبت می‌کنیم، ولی واقعاً این موضوع اخیر، موضوع مهمی است.»
وی در پاسخ به این سؤال که الان هوا آلوده است و برای بچه‌ها که ریه‌هایشان کوچک‌تر است، خطرناک‌تر؛ پس چه باید کرد؟ چون هر دو مسیر خطرناک است؛ یک مسیر برای آموزش و دیگری برای سلامت، وی می‌گوید: «تلفن‌هایی که والدین به ما می‌زنند، مشخص کرده به‌خاطر تعطیلی‌های پیاپی مدارس امنیت روانی دانش‌آموز به مخاطره افتاده و حتی امنیت روانی والدین هم به مشکل خورده است، چون بچه‌هایی که به دلیل تعطیلی مدرسه در خانه تنها می‌مانند، اغلب والدینشان شاغل هستند و دائماً این اضطراب را تجربه می‌کنند که با بچه‌هایی که در خانه تنها می‌مانند، چه کنیم؟»
خودروهایی که دوست هوای پاک‌اند
استفاده از وسیله نقلیه شخصی را تا حد ممکن کم کنید. پیاده‌روی را جایگزین خودرو کنید. از دوچرخه استفاده کنید. با این کار علاوه بر کاهش حجم ترافیک می‌توانید در بهبود سلامت بدن خویش اثر داشته باشید. در روزهای آلوده کمتر رانندگی کنید. اگر ابلاغ شده است از خودروی شخصی استفاده نکنید، هرگز از خودروی شخصی استفاده نکنید.
محمد الله‌کرمی کارشناس مسائل محیط‌زیست و هوای پاک برایمان توضیح می‌دهد: «اگر هر روز به طور منظم رانندگی می‌کنید، با سرعت کم برانید. مطمئن باشید خودروی شما وزن سنگینی ندارد و یا این روش‌های ساده کمی از آلودگی هوا کم کنید.با بررسی منظم خودرو نه‌تنها در هزینه صرفه‌جویی می‌کنید، بلکه خودرو نیز عمر طولانی‌تری خواهد داشت.»
وی در ادامه می‌افزاید: «درصورتی‌که لاستیک‌ها باد مناسب نداشته باشند، مصرف سوخت بالا می‌رود و این امر موجب انتشار آلودگی بیشتر می‌شود. اقلام سنگین و غیرضروری را از خودرو خالی کنید و سبک حرکت کنید. در هنگام خرید خودرو به دنبال کاراترین خودرویی باشید که کمترین آلایندگی را دارد. خودروهای بسیاری وجود دارند که همچون موارد قدیمی موجب انتشار گازهای سمی بسیار در جو نمی‌شود. با این کار کمی به کاهش CO2 هوا کمک خواهید کرد.» این کارشناس مسائل محیط‌زیست و هوای پاک در تکمیل صحبت‌هایش توصیه می‌کند: «راه‌های بسیاری برای کاهش مصرف انرژی در محل کار وجود دارد. بین همکاران خود قرار بگذارید تا به‌صورت نوبتی هر روز با ماشین یک نفر به محل کار بیایید و یا به خانه برگردید. حتی‌الامکان از طریق مکاتبه از راه دور امور را پیگیری کنید.»
راه‌های داشتن هوای پاک در خانه
استفاده از رنگ‌هایی که بر اساس آب و روغن نیستند، محصولات نفتی کمتری دارند، و به کاهش آلودگی کمک می‌کنند. از پاک‌کننده‌هایی با پایه آب استفاده کنید که برچسب «هیچ ترکیب آلی فرّار» دارند.
محمد الله کرمی کارشناس مسائل محیط‌زیست و هوای پاک ضمن تأکید بر توسعه برق تولید شده از انرژی‌های تجدیدپذیر یعنی انرژی‌های آبی، باد یا انرژی خورشیدی گله‌مندانه می‌گوید: «راهکار مهم برای کنترل آلودگی هوا هستند. راهکارهایی که علی‌رغم آفتابی بودن اکثر روزها در مناطق مختلف کشورمان همچنان در بی‌توجهی قرار دارند.»
وی در ادامه به بیان راهکارهای فردی و خانوادگی در کاهش آلودگی هوا پرداخته و می‌افزاید: «با ترک سیگار از انتشار مواد مضر در هوا جلوگیری کنید. از آب گرم برای مصارفی که حتماً نیازمند به آب گرم است، استفاده کنیم. خانه خود را با اجاق‌گاز گرم نکنید. خانه را به‌خوبی عایق‌بندی کنید. از وسایل برقی با مصرف بهینه انرژی استفاده کنید. از مایکروویو و تُستر برای وعده‌های غذایی کوچک استفاده کنید. از تجهیزات گازسوز و بخاری‌ها به طور منظم بازدید و تعمیر و نگهداری کنید. به جای استفاده از ظروف یک‌بارمصرف از ظروف قابل‌شست‌وشو استفاده کنید. از محصولاتی استفاده کنید که از مواد بازیافتی تهیه شدند. از محصولات ارگانیک و بومی استفاده کنید. به‌جای کیسه‌های پلاستیکی از کیسه‌های پارچهای برای خرید استفاده کنید. به‌جای استفاده از اسپری از قلم‌مو نقاشی ساختمان بهره ببرید. تمام لوله‌های آب گرم را عایق‌بندی کنید.
برنامه بازیافت را در سازمان خود استقرار دهید. در پایان روزکاری کلیه وسایل برقی (کامپیوتر، پرینتر، فکس و....) را از برق بکشید. با تنظیم کرکره‌ها نور را تنظیم کرده و از چراغ استفاده نکنید. باتوجه‌به آب‌وهوا لباس بپوشید.»
توصیه‌هایی برای غلبه بر آسیب‌های ریوی
برخی از راه‌های کاهش آلودگی هوا که اکثر کارشناسان محیط‌زیست به آنها اذعان داشته‌اند، به قرار زیر است:
- استفاده از خودروهای سالم با آلودگی کم و تنظیم‌موتور خودروها و فشار بار تایرها.
- استفاده نکردن از خودروی تک‌سرنشین.
- خاموش‌کردن خودرو در ترافیک.
- پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و استفاده‌نکردن از خودرو در مواقع غیرحضوری.
- هدر ندادن آب گرم با تعمیر شیر آب گرم یا با بررسی نشتی‌های ناشی از آب‌های گرم از اتلاف انرژی و هدر رفتن آب جلوگیری کنید.
- تنظیم دمای خانه و محیط کار: برای حفظ گرما در زمستان و حفظ سرما در تابستان خانه باید عایق‌بندی شود و شکاف‌ها بسته شود، برخی توصیه‌ها مثل استفاده از پنجره دوجداره می‌تواند در کاهش آلودگی هوا از طریق مصرف انرژی مؤثر باشد.
- کاشتن درخت و گسترش فضای سبز در خانه و محل کار.
- خودداری از سوزاندن پلاستیک، تایر، چوب، برگ خشک و موارد مشابه.
- کنترل انرژی با استفاده از خرید لوازم برقی که به تکنولوژی‌های مصرف بهینه انرژی منجر هستند.
- کاهش مصرف انرژی برق با استفاده از خاموش‌کردن وسایل برقی یا قرار دادن آن در حالت آماده‌به‌کار یا استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف.
فاطمه پورحسینی یک متخصص بیمارهای ریوی برای غلبه بر آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا توصیه دارد: «در شـرایطی كـه آلـودگی هـوا زیـاد اسـت، بـه افـرادی كه در محیط بیرون تردد می‌كنند توصیه می‌شود قبـل از خـوردن غذا دهان خـود را شست‌وشو دهنـد. همچنـین پـس از مراجعــت بــه خانــه بایــد حتماً دوش بگیرنــد، چــون آلــودگی‌هــا روی پوســت بــدن و موهــا می‌نشینند و از طریق پوست، جذب بدن می‌شوند. در زمان اوج آلودگی هوا، روزانـه ســه مرتبه بینــی خود را با محلول سرم یا حتی آب شست‌وشو دهید؛ چرا كه بخشـی از آلودگی‌ها جـذب مخـاط بینـی می‌شوند. هـم چنـین توصـیه می‌شود روزانـه سـه مرتبـه چشـم‌هـا را شست‌وشو دهیـد، زیـرا از طریـق چشـم نیـز آلودگی‌ها جذب بدن می‌شوند و البته چشم‌ها نیز آسیب می‌بینند.»
این متخصص بیماری‌های ریوی در ادامه توصیه دارد: «اگر دارای آسم هستید و نشانه‌هایی مانند كوتاهی تنفس، سرفه و خس‌خس‌کردن و درد قفسه سینه را مشاهده کردید، برنامه درمانی خود را دنبال كنید و اگر نشانه‌ها برطرف نشد با پزشک خود مشورت كنید. نیروهـای راهـور پلـیس و سـایر افـرادی كـه نیـاز مبـرم بـه ارائـه خـدمات آنـان در هـوای بـاز است، حتماً از وسایل حفاظت تنفسی استفاده کنید.»
فواید شگفت‌انگیز هوای تازه برای سلامتی
این روزها کمتر کسی است که دغدغه آلودگی هوا را نداشته باشد، در مورد تغذیه مناسب در این روزها بسیار گفته شده و می‌شود. اما خوب است بدانیم اگر فرصتی برایمان پیش می‌آید، کمی هم هوای پاک و تازه را تنفس کنیم و بدانیم چطور از این موهبت کمیاب بهره ببریم. تنفس اکسیژن آن‌قدر برایمان عادی و ناخودآگاه شده است که واقعاً به فواید آن فکر نمی‌کنیم. در این مطلب، چند تا از فواید تنفس اکسیژن و هوای تازه را برایتان می‌گوییم.
آیا می‌دانستید انجام کار ساده‌ای مانند تنفس صحیح، می‌تواند بروز علائم زودرس پیری را به تأخیر بیندازد؟ بله، می‌تواند! تمرین‌های تنفسی می‌توانند استرس را کاهش داده و سلول‌های سالم را حفظ کنند، در نتیجه سلامتی شما را در پی‌دارند! علم می‌گوید، فرآیند پیری، علل گوناگونی دارد، مانند استرس و آسیب سلولی. هرگاه احساس کردید استرس خیلی آزارتان می‌دهد، یک‌نفس عمیق بکشید و چشمانتان را ببندید. آن‌قدر نفس‌هایتان را بشمارید تا احساس کنید آرام شده‌اید. هر وقت در خانه یا در محل کارتان، دچار مشغله و سردرگمی شدید، این تمرین را انجام دهید.
اکسیژن خالص به سم‌زدایی از بدن کمک می‌کند و بدن را از سمومی که برای سلامتی مضر هستند، پاک می‌کند و این کار را با اکسیژن‌رسانی به خون انجام می‌دهد. وقتی خون به‌خوبی اکسیژن‌دار شود، برای دفع سموم از سیستم بدن به‌خوبی کار می‌کند. این سموم مانند مدفوع بدون این که آسیبی به بدن برسانند دفع می‌شوند.
سیستم ایمنی قوی، بدن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌هایی چون آنفلوانزا، سرماخوردگی و سرفه مقاوم می‌کند. هرچند راه‌های متفاوتی برای حفظ سلامت سیستم ایمنی وجود دارد، اما تنفس هوای تمیز عاملی است که سیستم ایمنی را در بهترین حالتش نگه می‌دارد. تنفس هوای تمیز، همراه با تغذیه مناسب و ورزش، سیستم ایمنی‌تان را ارتقا می‌دهد.