نگاهی به فیلم «شگفتی»
وقتی نتفلیکس به کمک انگلستان می آید!
فاطمه قاسم‌آبادی
روابط انگلستان هرگز با کشورهای اطراف و زیرسلطه‌اش مانند ایرلند و اسکاتلند و ولز، خوب و از روی عدالت و برابری نبوده است. از این رو معمولا در بخش فرهنگی و نشان دادن چهره ایرلندی ها و اسکاتلندی ها، انگلیسی‌ها سعی می کنند چهره ای زشت و غبارگرفته از مردم این کشورها به تصویر بکشند و به خاطر همین هم عجیب نیست که معمولا قاتلین سریالی و مجموعه های جنایی انگلیسی در سال های اخیر، بر پایه شخصیت هایی از بین مردم ایرلند و اسکاتلند ساخته شده‌اند! این نوع نگاه پر از نفرت و کینه، سال‌هاست که در سینما و تلویزیون انگلستان وجود دارد و جالب است که هرگز یک قهرمان انگلیسی با وجود ادعای این کشور مبنی بر اتحاد با کشورهای اطرافش، از ایرلند انتخاب نمی‌شود و معمولا قهرمانان نژاد آنگلوساکسون انگلیسی، به نجات مردم این کشورها می آیند... فیلم «شگفتی» به کارگردانی «سباستین للیو» و محصول سال ۲۰۲۲ انگلستان است. این فیلم بر اساس رمانی به همین نام، اثر «دانا هیو» است که در سال ۲۰۱۶ چاپ شده است.
داستان شگفتی
فیلم شگفتی، داستان پرستاری انگلیسی به نام «الیزابت رایت» را دنبال می‌کند که به یک روستای ایرلندی فرستاده می‌شود تا دختر جوانی را مشاهده کند که ظاهراً میتواند بدون غذا زنده بماند!
این دختر در حومه ایرلند در سال 1862، کمتر از یک سال است که برادرش را از دست داده و حالا به نظر می‌رسد، تنها با قدرت ایمان، ماه‌ها بدون غذا زنده مانده است... . اگرچه در ابتدا به نظر می‌رسد که فیلم بر اساس جست‌وجوی
دلیلی است که چرا او میتواند بدون غذا زنده بماند ولی در ادامه مخاطبین می‌بینند که دلیل این به اصطلاح بی‌غذایی نه از روی ایمان، که از روی عذاب وجدان برای کفاره گناه بسیار بزرگ زنای با محارم است و هیچ تقدسی هم در کار نیست! پرستار انگلیسی وقتی این مسئله را می فهمد برای نجات دختر از دست کشیشان کنجکاو و رهایی‌اش از دست خانواده متعصبش و صد البته که این گرسنگی بیهوده، خانه دختر را آتش می‌زند و او را از این کشور می‌برد تا در یکی دیگر از مستعمرات انگلستان یا همان استرالیا، زندگی طبیعی خود را آغاز کند... .
قحطی غذا یا منطق؟
فیلم «شگفتی» بعد از دعوت مخاطبین به دیدنش، با این جملات شروع می‌شود:
«سال 1862 است ما انگلستان را ترک کردیم و به ایرلند رفتیم. قحطی بزرگ هنوز پابرجاست و ایرلندی‌ها انگلستان را مسئول این قحطی می دانند.»
داستان از همان ابتدا سعی دارد این اتهام ایرلندی ها را برای مخاطب عنوان کند و در ادامه به قول خودش جواب کاملا منطقی به آن بدهد و آن جواب این است:
«دیدید هیچ ربطی به انگلیس نداشت و تنها خودشان مقصر بودند!»
این مسئله با توجه به اینکه معمولا روش ایجاد قحطی در جوامعی که انگلستان قصد استعمارشان را داشت، بسیار معمول بود و از این طریق جمعیت کشور مورد نظر را کم می کردند و راه را برای اجرای اهدافشان هموار می کردند، جالب توجه است و اشاره به چنین مسئله ای در یک فیلم دم دستی و سربلند بیرون آمدن از این اتهام دیگر واقعا بامزه است و نشان از اعتماد به نفس بالای سازندگان و اطمینان‌شان در احمق بودن مخاطبین فیلم دارد!
یکی از نکات جالب توجه فیلم و طعنه های مستقیمش در صحنه های غذا خوردن الیزابت است. این پرستار انگلیسی در سکانس های مختلف، فرقی نمی‌کند در ابتدای فیلم و در کشتی یا در ایرلند و ... او خیلی مواقع مشغول خوردن غذاست و همیشه ظرف‌های پر و بزرگ جلویش آماده است!
این مسئله با توجه به ابتدای داستان و بازگویی اینکه در ایرلند قحطی بزرگی آمده جالب توجه است، گویی این خوردن مداوم پرستار انگلیسی می خواهد به مخاطبینش این مطلب را بیشتر القا کند که قحطی واقعی در واقع به فکر و فرهنگ ایرلندی ها بر می‌گردد وگرنه که زن انگلیسی در قحطی هم همچنان می‌خورد و سیر می‌شود... .
مذهبی که تحقیر می‌شود
با توجه به تفاوت مذهب بین انگلستان و ایرلند، توهین به مقدسات و اعتقادات ایرلندی‌ها، در این فیلم انگلیسی، کاملا منطقی به نظر می‌رسد.
از روزگاران دور، توهین به ریشه های مذهبی یک ملت، یک روش کلاسیک انگلیسی‌ها در کشورهای زیرسلطه‌شان بوده است. از این رو در فیلم شگفتی، داستان مثلا با بررسی یک معجزه شروع می شود و در نهایت این معجزه که مثلا در یک خانواده مومن اتفاق افتاده، تبدیل می شود به یک گناه کبیره و جهل مردم به خاطر باور آن... در این میان اما پرستار انگلیسی فهمیده، که خیلی هم جسور است و انسان دوست، دختر گناهکار داستان را از مرگ تدریجی و احساس عذاب وجدان نجات می دهد و به اصطلاح و کنایه فیلم، از قفسی که در ذهنش ساخته بیرون می‌برد!
اینکه یک سری خرافات، در بین عوام هر مذهبی ممکن است وجود داشته باشد، یک واقعیت است اما اینکه مقدسات کاتولیک ها همیشه توسط انگلیسی های پروتستان، تحقیر می شود و مخصوصا آنها همیشه و از راه های مختلف سعی در تخریب باورهای کاتولیک ها دارند، دیگر طبیعی نیست و نشان از نفرت عمیقی دارد که هرگز تمامی ندارد.
علاقه به جدایی و فشار بیشتر
در حال حاضر کشورهای اطراف و زیر سلطه انگلستان یا همان ایرلند، اسکاتلند و ولز، سال‌هاست که به خاطر ظلم‌ها و بی‌عدالتی‌های انگلیسی‌ها، برای جدایی در حال تقلا هستند... البته به خاطر سلطه فکری انگلستان، مبنی بر خراب تر شدن اوضاع اقتصادی این کشورها بعد از جدایی احتمالی از انگلیس، سال‌هاست که این برزخ ادامه‌دار شده است. در همین راستا سال گذشته خبر احتمال جدایی ایرلند شمالی از بریتانیا، در میان شهروندان این منطقه افزایش یافت. در همین ارتباط نیز «جری آدامز»، سیاستمدار و رهبر سابق حزب «شین فین»،
سومین حزب بزرگ در پارلمان جمهوری ایرلند، در گفت‌وگویی ابراز امیدواری کرد که همه‌پرسی بر سر جدایی از انگلیس، تا سه سال دیگر امکان‌پذیر خواهد بود... در حال حاضر طبق نتایج نظرسنجی‌ها ۴۲ درصد مردم ایرلند شمالی خواهان پیوستن به جمهوری ایرلند هستند و نزدیک ۱۰ درصد هم هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده‌اند...
واقعیت این است که افزایش میل به جدایی سرزمین‌های اطراف انگلیس و در صدر آنها ایرلند از بریتانیا، به‌ویژه پس از «برگزیت» روند شتابانی گرفته است.
حالا با این توضیحات، جالب است که در سال 2022 هنوز، انگلستان به سمت ساخت فیلمی می رود که در آن انگلیسی ها، نجات دهنده ایرلندی ها هستند و بدون دخالت انگلیسی ها، ایرلندی ها قطعا خودشان را به فنا می‌دهند!
نتفلیکس و حمایت از قبح‌شکنی
فیلم شگفتی، داستانش بر پایه یک راز مثلا مقدس است که در نهایت این تقدس، به فجیع ترین شکل ممکن، نقش بر آب می شود... جالب است که منتقدین غربی با وجود بازی های متوسط و شخصیت پردازی های نچسب، داستان فیلم را پسندیدند و آن را معمایی جذاب دانستند! از آن عجیب تر اینکه در نقد فیلم شگفتی، در هیچ نقد داخلی، هیچ اشاره ای به زشتی این قبح شکنی بزرگ نشده و منتقدان ایرانی، صرفا وجه هنری و مثلا ضد خرافی داستان را ستوده اند، بدون اینکه اشاره ای به چنین خط داستانی کثیفی بکنند... .
سال هاست که نویسندگان غربی برای تکمیل پازل داستانی خود و به اصطلاح غافلگیری مخاطبین و نشاندنشان پای داستان خود، از شخصیت های قبح شکن استفاده می‌کنند... این نویسندگان که برای جلب توجه مخاطبین، هر چیزی می نویسند، معمولا از اتفاقاتی نظیر تجاوز به کودکان، همجنس گرایی یک یا چند شخصیت، عشق های ممنوعه و به‌خصوص روابط نامشروع بین محارم استفاده می‌کنند... با توجه به داستان و معمای فیلم، جالب است که این مسئله دقیقا حالا که تلاش برای تصویب قانونی بودن روابط بین محارم در اروپا مانند بیماری شیوع پیدا کرده، سر از این داستان در می آورد!
نتفلیکس پیش از این، از فیلم های قبح شکنی که در آن بدن نمایی کودکان تبلیغ می‌شد، حمایت کرده بود و مسائلی مانند همجنس گرایی هم که به قدری در فیلم ها و سریال های این شبکه تبلیغ می شود که دیگر گفتن ندارد. به خاطر همین هم سرمایه گذاری و پخش چنین فیلمی هیچ دور از انتظار نیست، چرا که داستان کثیفی که به کمرنگ شدن قبح گناهی بزرگ، در ذهن مخاطبین منجر شود، برای نتفلیکس یک دستاورد عادی و روزمره است!