حقيقت «توحيد» در كلام حضرت زهرا(س)
در خطابه معروفى كه وجود مقدس صدّيقه كبرى فاطمه زهرا(س) در مسجد پيغمبر(ص)در محضر جماعت مهاجر و انصار و خليفه وقت براى احقاق حقوق خودش ايراد فرمود...
بعد از شكر و سپاس از ذات پروردگار، شهادت به توحيد را با اين تعبير بيان مىكند:
«أشهد أن لا اله الا الله، كلمة جعل الاخلاص تأويلها و ضمن القلوب موصولها و أنار فى الفكر معقولها»
شاهدم -در- جمله اول است؛ مى فرمايد: من شهادت مىدهم به يگانگى خدا، من اين كلمه لا اله الّا اللَّه را به زبان خود جارى مىكنم، اين حقيقت را اعتقاد دارم، ولى اين كلمه، كلمه اى است كه: جعل الاخلاص تأويلها يعنى مآل و بازگشت و حقيقت اين كلمه، مرحله تحقق و واقعيت اين كلمه، اخلاص است.
اين اخلاص، همان توحيد عملى است.
حضرت زهرا در شهادت دادنِ خودش دارد فكر خودش را مىگويد، اعتقاد خودش را بيان مى كند، توحيد نظرى را بيان مىكند؛ ولى براى اينكه بفهماند در اسلام توحيد نظرى از توحيد عملى جدا نيست بلكه كمال توحيد نظرى در توحيد عملى است، با اين تعبير بيان مىكند: «كلمة جعل الاخلاص تأويلها»
تأويل در اصطلاح قرآن يعنى مآل؛ آن چيزى كه بازگشت و نهايت و بلكه كنه و حقيقت شىء اوست.
اين جمله مى رساند كه از نظر اسلام توحيد اگر صرفاً توحيد نظرى باشد يعنى در مرحله فكر و نظر بماند، به مرحله عمل نرسد، در مرحله انديشيدن متوقف بشود و در مرحله بودن و زيستن انسان تحقق پيدا نكند، اين توحيد، توحيد حقيقى و واقعى نيست.
توحيد اسلام، طرحى است براى پياده شدن در وجود انسان؛«خدا در انديشه» براى «خدا در زندگى» است، یعنى مقدمهاى است براى «خدا در زندگى».
*مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، ج30، ص: 300-299- با تلخیص و ویرایش