داغدار رنجهای بشــر
آرش فهیم
«هنرمند بسیجی» عنوان یا لقبی است که در نگاه اول، پیچیدگی چندانی ندارد؛ هر کس که هم فعالیت هنری انجام میدهد و هم عضو یک پایگاه بسیج است، هنرمند بسیجی خوانده میشود. همچنین هر کسی که در جهت ارزشهای انقلاب اسلامی یا به سفارش نهادهای انقلابی، آثار هنری خلق میکند را میتوان با چنین لقبی خطاب کرد.
اما معنای حقیقی «هنرمند بسیجی» فراتر از این چارچوبهاست. بهتر است هنرمند بسیجی را سالکی معرفی کنیم که اوج تعهد و مسئولیت او در قبال انسان و انسانیت، در قالب آثاری ناب و اصیل، تجلی مییابد. هنر چنین هنرمندی، پیش از آنکه ناشی از شهرتطلبی، دریافت رتبهها و عناوین خاص و کسب دستمزد برای عمل به سفارش فلان دستگاه باشد، جوششی درونی و برآمده از عمق اعتقاد و شیوه زندگی متعالی است. هنرمند بسیجی، داغدار رنجهای بشری است و نمیتواند داغ هجران انسان از بهشت موعود و زندگی ایمانی را تاب بیاورد. این است که بیتابی او به نوحه و ضجه تبدیل میشود و در آثارش برون میتراود. هنر هنرمند بسیجی، روایتگر خروش علیه بیعدالتیها و کژتابیهای سیاسی و اجتماعی و اخلاقی است. جوایز جشنوارههای داخلی و خارجی برای چنین هنرمندی هیچ و پوچ است. او نه برای عرضاندام در جشنوارهها، بلکه برای پیشبرد اهداف و آرمانهای حقیقی دین و انقلاب فعالیت میکند. این است که اعتراضش به معضلات اجتماعی، هیچگاه رنگ سیاهی و خمودگی و تسلیمطلبی به خود نمیگیرد. مضمون اجتماعی در هنرِ هنرمند بسیجی، امری باطنی و اخلاقی است. به طور طبیعی، هنرمند متعهد و مسئول، حتی اگر درباره یک موضوع درونی و فردی هم اثری را خلق میکند، نمیتواند نسبت به آنچه در جامعه میگذرد نیز بیتفاوت بماند. با این تفاوت که نقد اجتماعی در آثار هنرمند بسیجی، ترقیخواه و حماسی و خطشکن است؛ در پی ساخت عالمی متعالی و پر از اخلاق و فضیلت است. برخلاف هنر به ظاهر روشنفکرانه که اگر به معضلات اجتماعی میپردازد، دغدغهای جز جلا دادن به غربزدگی، تشویق مهاجرت و ترویج یأس و ناامیدی ندارد.
هنرمند بسیجی، با غربزدگی مبارزه میکند؛ اما جهانی میاندیشد. برای او مرزهای ساخت دست بشر معنایی ندارد. به همین دلیل هم هر جا ستمی علیه انسان یا ارزشهای الهی ببیند، نمیتواند سکوت کند. چنین هنرمندی، حتی در برابر غیر مسلمانان نیز احساس مسئولیت میکند و به طور کلی هر ظلمی به بشر را مغایر با ذات دینداری و خداپرستی میداند.
نماد و نمود چنین هنرمندانی در زمانه ما کم نیستند. بیتردید، شهید سیدمرتضی آوینی الگوی برتر چنین هنرمندانی است. همو بود که از ظلمت عبور کرد و شجاعانه در برابر حق تسلیم شد و بیپروا و بیهیچ رکود و خستگی، با سلاح قلم و دوربین به مبارزه برخاست. جامعه و جهان امروز ما به هنرمندانی چون او نیاز دارد.