آزمون سراسری
علی شعبانی
اگر با نگاه قرآنی به حوادث دو ماه گذشته نگاه کنیم، می‌توان از این رخدادها، واکنش‌ها (مثبت و منفی) و عدم واکنش‌ها به مثابه یک آزمون سراسری نام برد. در قرآن کریم آزمایش انسانها از سوی پروردگار به عنوان یکی از سنتهای غیر قابل تغییر الهی ذکر شده است. این آزمون از آغاز خلقت بشر آغاز شد و حضرت آدم علیه‌السلام را با درخت ممنوعه آزمودند و تا امروز نیز امتحان ابناء بشر مستمراً ادامه داشته است و فقط باید دید درخت ممنوعه ما در این فتنه‌ها و اغتشاشات چه بوده است؟
ویژگی‌های آزمون از نظر قرآن کریم
1- همگانی بودن: آزمایش انسان به‌گونه‌ای است که خداوند در آیه دوم از سوره عنکبوت، همه مردم (تأکید می‌کنم: همه مردم و نه فقط مؤمنین) را خطاب قرار می‌دهد و می‌فرماید: أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لا یُفْتَنُون «آیا مردم گمان کردند به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نمی‌شوند.» و اساساً خدای متعال هدف مرگ و حیات انسانها را به‌خاطر آزمودن آنها اعلام می‌کند: الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاهَ لِیَبْلُوَکُم (ملک/۲) با توجه این آیات شریفه به‌طور یقین هر یک از آحاد و اقشار و صنوف مردم(از وزیر و وکیل تا عالم و فقیه، از استاد و دانشجو تا رئیس‌و مرئوس، از کارمند و کارگر تا حزبی و گروهی، از سپاهی و ارتشی تا انتظامی و اطلاعاتی و... همه و همه در این ابتلائات پیچیده و سخت به انجام وظایف خود از سوی پروردگارآزموده می‌شوند.
2- آزمون در همه زمانها: علاوه بر فراگیر بودن آزمون برای همه انسانها، باید دانست که این آزمون مربوط به زمان خاصی هم نیست چنان‌که قرآن کریم در ادامه آیه مزبور تصریح می‌کند که: وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ «ما کسانی را که پیش از آنان بودند، آزمودیم.» و البته بر اساس روایات آزمونها در دوره غیبت بسیار سخت‌تر است. در همین زمینه رهبر معظم انقلاب اسلامی در سی ام بهمن ماه سال 1370 این‌گونه فرمودند:
«قبل از دوران مهدی موعود، آسایش و راحت‌طلبی و عافیت نیست. در روایات، «وَ اَللَّهِ لَتُمَحَّصُنَّ وَ اَللهِ لَتُغَرْبَلُنَّ» است، به شدت امتحان می‌شوید، فشار داده می‌شوید. امتحان در کجا و چه زمانی است؟ آن وقتی که میدان مجاهدتی هست. قبل از ظهور مهدی موعود، در میدانهای مجاهدت، انسان‌های پاک امتحان می‌شوند. در کوره‌های آزمایش وارد می‌شوند و سربلند بیرون می‌آیند و جهان به دوران آرمانی و هدفی مهدی موعود (ارواحنا فداه) روزبه روز نزدیک‌تر می‌شود، این، آن امید بزرگ است.»
3- آزمون سخت خواص: سومین نکته مهم این است که در این آزمون سراسری که در همه اعصار رخ می‌دهد غیر از عمومی بودن، برای خواص نیز آزمایش‌های سخت‌تر در نظر گرفته شده است. در قران کریم به برخی مصادیق آزمودن خواص (انبیا و اولیاء الهی) تصریح و در مورد برخی دیگر از خواص نیز در تفاسیر و روایات به تشریح آزمایش خواص پرداخته شده است:
وَإِذِ ابْتَلَی إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ... بقره/۱۲۴- هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود.
وَفَتَنَّاکَ فُتُونًا- طه/۴۰- و تو را (موسی) بارها آزمودیم.
وَلَقَدْ فَتَنَّا سُلَیْمَان-ص/۳۴- ما سلیمان را آزمودیم.
در اغتشاشات اخیر تکلیف خواصی که آب به آسیاب جبهه باطل ریختند، روشن است و آنها در امتحان الهی صد درصد مردود هستند اما باید دید آنهایی که نام و نشانی در جامعه پیدا کرده‌اند (آن هم به برکت انقلاب اسلامی و نظام مقدس) آیا از این «ما آتاکم» برای دفاع از ارزش‌ها و نظام اسلامی در برابر دزدان دین و آیین و تمامیت ارضی این کشور، استفاده کردند؟ آیا آنانی که به اعتبار همین نظام مقدس بر صندلی‌های سطوح مختلف در قوای سه گانه و مجمع تشخیص و شوراهای عالی و ریاست بر سازمانها و نهادها و دانشگاه‌ها تکیه زده‌اند، در این آزمون سراسری موفق بودند؟ آیا آنانی که مدعی خون ریخته نشده مهسا امینی بودند و ادای روشنفکری و اصلاح‌طلبی را در می‌آورند، در آزمون دفاع از خونهای به ناحق ریخته شده و بدنهای سوزانده شده مردم و مدافعان امنیت به وظیفه خود عمل کردند؟ آیا آنها که نام خود را در قالب مجمع وزرای ادوار و یا نمایندگان ادوار مجلس زینت داده‌اند و با پشتوانه خون بیش از دویست هزار شهید و هزاران هزار جانباز و آزاده سال‌ها بر مسند وزارت و نمایندگی و معاونت رئیس‌جمهور و... تکیه زده بودند، هیچ احساس تکلیفی برای دفاع از آرمان‌هایی که در این روزها به مسلخ بردند، نداشتند؟ آیا به چشم ندیدند که پرچم عزای سید الشهدا و پرچم عزیز کشورمان را به آتش کشیده‌اند؟ آیا ندیدند که عابر پیاده را برای کشته سازی به شهادت رسانده‌اند؟ آنهایی که روز اول حادثه برای فوت مرحومه مهسا امینی یقه پاره کردند و به دروغ گفتند که دختر مردم را کشتند، آیا یقه‌هایشان برای «به خون غلتیدن جوان معصومی چون آرمان» آب رفته بود؟
آن نماینده‌ای که به صدا و سیما آمد و بدون تحقیق سخن از کشته شدن آن خانم در مقابل دیدگان میلیونها بیننده گفت، در آزمون الهی مردود شده است. آنها که سکوت کردند و یا مواضع دو پهلو گرفتند، در آزمون مردود شدند. علمایی که به دفاع از حق و به دفاع از مظلوم نپرداختند و هنوز ساکتند و یا در سخنان خود صراحت به خرج ندادند، در این امتحان سرافراز نبودند. ورزشکاران قلیلی که سر در برف کردند و علی رغم گذشت مدتها از روشن شدن حقایق به دفاع از حق و جبران مواضع و اظهارات دروغ خود نپرداختند، از فتوت و جوانمردی و مرام پهلوانی بدور بودند و رفوزه در این آزمایش شدند. هنرمندانی که به هر دلیلی در روزهای ابتدایی این حوادث راه کج را انتخاب کردند و جز اندک به مسیر عدل و انصاف برنگشتند، بهره‌ای از هنر شرافت و صداقت نبرده‌اند و آنها نیز مردود در این آزمون بودند. عده اندکی از دانشجویان که بر امواج این فتنه سوار شدند و سرمست از این مرکب به بدترین الفاظ و شرورانه‌ترین رفتار، حیثیت مقام علم و دانش و حتی شأن و منزلت برخی دانشگاه‌های خوشنام را برای اولین بار لکه‌دار کردند، نمره صفر گرفتند. آن حزب و گروهی که برموج وحشی‌گری اراذل و اوباش برای مقاصد سیاسی سوار شد، مردود این امتحان بود
4- مواد آزمون الهی: نکته چهارم هم این است که مواد درسی امتحان الهی نیز بسیار متنوع است و از کاستن از مال و فرزندان (وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الأمْوَالِ وَالأنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِین- بقره/۱۵۵ قطعاً همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، و کاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها، آزمایش می‌کنیم) و تا آنچه در اختیارمان است (لِیَبْلُوَکُمْ فِی مَا آتَاکُمْ- انعام/۱۶5- تا شما را به وسیله آنچه در اختیارتان قرار داده بیازماید.)
آنها که سخنور بودند باید در این دو ماه به صحنه می‌آمدند تا به قول قرآن از «مَا آتَاکُمْ» استفاده کنند. مادحین و ذاکرین از ابتدا به صحنه آمدند و عده‌ای سکوت اختیار کردند و از «مَا آتَاکُمْ» استفاده ننمودند. رسانه‌های مکتوب و خبرگزاری‌ها و هرکس که مخاطبی داشته به عنوان عطیه الهی از فرصتهای خود باید استفاده می‌کرد که اگر چنین نبوده در این آزمون مردود شده است. نویسندگانی که خدای متعال نعمت گردش زیبای قلم را به آنها عنایت کرده است، رسالت خود را چگونه در این دو ماهه انجام دادند؟ خطیبان جمعه برای دفاع از ارزش‌ها و حمایت از مظلومین و شهدای این حوادث فرصتها را مغتنم شمردند یا خیر؟ آنها که دستی بر فضای مجازی دارند و در این عرصه فرصتی برای بیان حقایق داشتند، کارنامه خود را باید مروری دوباره کنند و...
و اما مردم...
به جرأت و بدون تعارف می‌توان گفت تنها دسته‌ای که در این امتحان سخت و دشوار سرافرازتر از بقیه بودند و نمره بیست در آزمون گرفتند، مردم بودند. مردم عزیر، مقتدر، مظلوم و دوست داشتنی ایران از همان روزهای اول که درصف اخلالگران بی‌حیایی و قداره‌کشی و وحشی‌گری به سبک داعش را دیدند، خیلی زود تا آخر ماجرا را دانستند. علی رغم همه فشارهای اقتصادی و علی رغم بسیاری از انتقادهای درستی که به عملکرد برخی دستگاه‌ها داشتند اما هرگز جماعت داعشی مسلک را همراهی نکردند و در 13 آبان آب پاکی را بر دست تمام بدخواهان ریختند و با حضور میلیونی خود در تمام نقاط کشور ثابت کردند که از این دیگ آبی برای دشمنان این سرزمین گرم نخواهد شد و روسیاهی آن بر پیشانی رفوزه‌های این امتحان خواهد ماند.