لزوم توأم بودن عقل و علم
عقل و علم بايد با يكديگر توأم باشد، اگر انسان تفكر كند ولى اطلاعاتش ضعيف باشد، مثل كارخانهاى است كه ماده خام ندارد يا ماده خامش كم است؛ قهرا نمىتواند كار بكند يا محصولش كم خواهد بود.
محصول بستگى دارد به اينكه ماده خام برسد. اگر كارخانه ماده خام زياد داشته باشد ولى كار نكند، باز فلج است و محصولى نخواهد داشت.
امام کاظم(ع) خطاب به هشام مىفرمايد: يا هِشامُ! ثُمَّ بَيَّنَ انَّ الْعَقْلَ مَعَ الْعِلْمِ؛ عقل و علم بايد توأم باشد. علم، فراگيرى است، به منزله تحصيل مواد خام است؛ عقل، تفكر و استنتاج و تجزيه و تحليل است.
آنگاه حضرت استناد مىكنند به آيه:وَ تِلْكَ الْامْثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ وَ ما يَعْقِلُها الَّا الْعالِمونَ؛ اینها مثالهایی است که ما برای مردم می‌زنیم، و جز دانایان آن را درک نمی‌کنند.(عنکبوت/43)ببينيد عقل و علم چگونه با هم توأم شده است.
* مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى
(تعليم و تربيت در اسلام)، ج22، ص: 708-706-
با تلخیص و ویرایش جزئی