یک پایگاه خبری معروف اروپایی اعلام کرد اگر ایران به ساخت بمب اتمی نزدیک شده، مقصر آن بایدن است.

«اینتر سپت» با طعنه و کنایه، از جو بایدن به عنوان «پدر بمب اتمی ایران»(!) یاد کرده و نوشت: باید بایدن رئیس‌جمهور آمریکا را به دلیل ضعف و انفعالش در مورد روند مذاکرات مرتبط با احیای برجام، عامل اصلی تبدیل شدن ایران به یک قدرت اتمی در جهان دانست. عامل اصلی ایجاد وضعیت آشفته کنونی، شخص رئیس‌جمهور آمریکاست که فرصت‌های طلایی برای ممانعت از اوج‌گیری تنش‌ها در پرونده هسته‌ای ایران را با بی‌کفایتی از دست می‌دهد.

بایدن هنوز به هیچ دستاورد روشنی در سیاست‌های خود که بتواند اعلام کند، دست نیافته و علت هم اتخاذ سیاست‌های نادرست است. در مورد مسئله مهمی نظیر برنامه هسته‌ای ایران، این سخن صدق می‌کند. ایران اکنون در نتیجه همین رویه‌ها و سیاست‌های نادرست، به دولتی تبدیل شده که قابلیت‌های اتمی قابل توجهی را به دست آورده است. اقدامات خرابکارانه، ترورها و خرابکاری، صرفا به قدرتمند شدن بیش از پیش توانمندی‌های اتمی ایران منجر شده است. خیلی‌ها در آمریکا بر این باورند که توافق هسته‌ای برجام در آستانه فروپاشی است.

اینکه ایران به سمت تولید تسلیحات اتمی حرکت کند، احتمالی است که عملا با تحریکات دولت بایدن تقویت شده است. این دولت با نشان ندادن تمایل برای احیای برجام در جریان مذاکرات، ایران را به سمت پیشرفت بیشتر در توانمندی‌ها و قدرت اتمی‌اش سوق داده است. ترامپ رئیس‌جمهور قبلی آمریکا به شکل عجیبی از توافق خارج شد و بایدن در تبلیغات انتخاباتی خود، وعده‌های زیادی را مبنی بر این مسئله که بار دیگر آمریکا را به چهارچوب توافق بر می‌گرداند، داد. اما پس از ورود بایدن به کاخ سفید، عملا مواضع دولت ترامپ را ادامه داد.

«برت مک گورک» هماهنگ‌کننده حوزه خاورمیانه کاخ سفید گفته که «هرگونه بازگشت به توافق برجام تا حد زیادی غیرمحتمل است». در این میان، آمریکایی‌ها در چهارچوب معادله اتمی ایران حقیقتا مستحق بخش اعظمِ سرزنش‌ها هستند. این آمریکا بود که توافق برجام را در سال 2018 نقض کرد و در ادامه به همراه کشورهای منطقه، عملا وضعیت را علیه ایران به سمت تنش‌زایی فزاینده هدایت کردند.  

اخیرا یک مقام ارشد ایرانی گفته که ایران هیچ تصمیمی برای تولید تسلیحات اتمی ندارد؛ با این حال از توانمندی‌های فنی برای ساخت تسلیحات هسته‌ای برخوردار است. این موضع‌گیری جدیدِ مقام‌های ایرانی در نوع خود حامل سیگنال‌های جدیدی است.

نوعِ واکنش دولت بایدن به تمامی این تحولات، حقیقتا فاجعه‌بار بوده است.

توافق اتمی برجام به مثابه جلوه‌ای عینی از به‌کارگیری دیپلماسی در دولت باراک اوباما بود. دولتی که در آن بایدن در مقام معاون رئیس‌جمهور آمریکا خدمت کرد. بایدن پس از قدرت‌گیری، فرصتی طلایی جهت بازگرداندن کشورش به توافق را داشت. وی پس از دیدن آنکه ایران علی‌رغم فشارهای دولت ترامپ همچنان به پیشرفت‌های اتمی خود ادامه داده، باید این درس را فرا می‌گرفت که بهتر است هرچه سریع‌تر کشورش را به توافق برجام بازگرداند.

در عوض، بایدن از ترس اینکه مبادا مخالفانش وی را فردی ضعیف تصور کنند، از بازگرداندن آمریکا به برجام خودداری کرد. تعلل‌های بایدن کار را به جایی رساند که اکنون شاهدیم  وی هیچ ابزاری برای احیای توافق برجام که به نفع خود آمریکاست، ندارد.

واقعیت این است که ایران هسته‌ای بدون تردید، گزینه‌های آمریکا در منطقه را محدود‌تر خواهد کرد. مشکل این است که نه آمریکا و دولتمردان آن اساسا تمایلی به جنگ با ایران ندارند. افکار عمومی آمریکا نیز به شدت از این مسئله‌‌گریزان است. پس از بیش از دو دهه جنگ‌های خانمان‌سوز و پوچِ آمریکا درخاورمیانه، ایده آغازِ جنگی دیگر، آن هم با کشوری نظیر ایران، یک فاجعه تمام عیار برای هر رئیس‌جمهوری در آمریکاست.

آمریکا به نحو گسترده مخصوصا در مورد معادله اتمی ایران، در بحرانی گرفتار شده که خود آن را ساخته است. مقام‌های آمریکایی سال‌ها گفت‌وگو و مذاکره با ایران را به مثابه لطفی از جانب خود به این کشور در نظر گرفته‌اند. با این حال واقعیت این است که توافقِ برجام کاملا در راستای منافع آمریکا قرار داشت. 

این مسئله به تایید بسیاری از سیاستمداران و کارگزاران دستگاه‌های اطلاعاتی-امنیتی اسرائیلی نظیر ایهود باراک هم رسیده است. در این راستا رئیس‌سابق موساد «تامیر پاردو» گفته که «خروج آمریکا از برجام، چیزی کمتر از یک تراژدی نبوده است».

این تراژدی در شرایط کنونی به یک واقعیت کاملا ملموس تبدیل شده و جو بایدن به خوبی آن را درک می‌کند. اگرچه ترامپ فرآیند رسیدن معادله اتمی ایران به نقطه بحرانی کنونی را کلید زد، این بایدن بود که با ترکیبی از ضعف و انفعال، عملا مناقشات در چهارچوب معادله اتمی ایران را به اوج رساند و تهران را به آستانه تبدیل شدن به یک قدرت اتمی رساند. بنابراین می‌توان شخصِ بایدن را مقصر اصلی وضعیت کنونی در چهارچوب مسئله هسته‌ای ایران دانست. وی در مقام و قامت یک رئیس‌جمهور ظاهر نشده و صرفا شایسته این است که از وی به عنوان محرک اصلی تبدیل شدن ایران به یک قدرت اتمی یاد شود.

 

رسانه‌های غربگرا که چند ماه ادعا می‌کردند کارشکنی روسیه موجب پیش نرفتن مذاکرات احیای برجام شده، حالا می‌گویند: «روسیه برای احیای برجام و دور زدن تحریم‌ها از این طریق روزشماری می‌کند»!

«انتخاب» و «عصر ایران» به نقل از منابع غربی و نشریه آمریکایی پولیتیکو نوشتند: «روسیه مشتاق و منتظر احیای برجام است تا بتواند با کمک ایران نفت تحریمی خود را در بازارهای بین‌المللی بفروشد. روسیه به ایران به‌عنوان یک راه فرار از تحریم‌ها برای فروش نفت نگاه می‌کند و احیای برجام و لغو تحریم‌های نفتی ایران، به روسیه این امکان را می‌دهد تا برای انتقال نفت به بازارهای جهانی از طریق ایران برنامه‌ریزی کند.

دیپلمات‌های غربی می‌گویند که روسیه قصد دارد از ایران به‌عنوان دریچه‌ای برای دور زدن تحریم‌های خود استفاده کند. مسکو در ماه ژوئیه و پس از دیدار ولادیمیر پوتین با رهبری ایران، تیم‌هایی از مقامات تجاری و مالی و همچنین مدیران شرکت گازپروم و سایر شرکت‌ها را به تهران اعزام کرد تا زمینه برای همکاری نزدیک‌تر بین دو کشور فراهم شود. ایران می‌تواند یک مسیر پشتیبان برای فروش نفت خام تحریم شده روسیه، فراهم کند. صادرات نفت روسیه از ماه دسامبر امسال تقریبا با تحریم کامل کشورهای اتحادیه اروپا مواجه است، اما اگر یک توافق هسته‌ای بین‌المللی با ایران منعقد شود، این یک فرصت ایده‌آل برای پوتین خواهد بود.

قالب همکاری ایران و روسیه در زمینه فروش نفت، به شکل «سوآپ» (معاوضه) است. ایران می‌تواند نفت خام روسیه را به سواحل شمالی خزر خود وارد کند و سپس مقادیری معادل نفت خام را از طرف روسیه در نفتکش‌های ایرانی که از خلیج‌فارس خارج می‌شوند بفروشد.

ایران نفت روسیه را پالایش می‌کند تا تقاضای داخلی خود را برآورده کند، در حالی که به لطف احیای برجام، نفت استحصالی ایران از جنوب به بازارهای بین‌المللی بارگیری می‌شود.

علاوه‌بر این، ایران همچنین می‌تواند پس از رهایی از تحریم‌ها، از ناوگان نفتکش‌های خود، نفت روسیه را به بازارهای خارجی صادر کند.

همه اینها به امکان احیای توافق هسته‌ای بستگی دارد. اولیانوف» سفیر روسیه در وین، از جمله در میان سرسخت‌ترین حامیان پیشنهاد اروپا برای احیای توافق هسته‌ای است.

به‌عنوان نشانه‌ای از اهمیتی که روسیه برای ایران قائل است، سفر پوتین به ایران در ماه ژوئیه امسال اولین سفر خارجی وی از زمان آغاز جنگ اوکراین بود. تهران و مسکو به‌عنوان نشانه حسن نیت، از این فرصت برای اعلام یادداشت تفاهم در مورد توسعه پروژه‌های مشترک نفت و گاز ایران به ارزش 40 میلیارد دلار، به‌ویژه با هدف توسعه ذخایر گازی در خلیج‌فارس و تولید گاز طبیعی مایع ایران، استفاده کردند.

یکی از دیپلمات‌های غربی گفت: ایران شریک خوبی در این تلاش است. روسیه مشکل دارد و ایران توانایی دارد. علاوه‌بر جذابیت‌های همکاری انرژی، چندین دیپلمات خاطرنشان کرده‌اند که مسکو به‌طور گسترده در سراسر پهنه آسیای مرکزی، ایران و ترکیه به‌دنبال یافتن حفره‌هایی برای دور زدن محدودیت ورود کالاست.

تحریم‌ها، توانایی روسیه را برای باز‌‌سازی سخت‌افزار نظامی‌اش تحت فشار قرار می‌دهد، زیرا مسکو برای یافتن واردات حیاتی از ریزتراشه‌ها تا قطعات خودرو تلاش می‌کند، بنابراین به خطوط عرضه جدید نیاز دارد.

روسیه به خوبی می‌داند که ایران در یافتن چنین جایگزین‌هایی سابقه طولانی دارد. حتی در شرایطی که سال‌ها تحریم‌ها اقتصاد ایران را مختل کرده‌، تهران ثابت کرده است که در یافتن راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها، عمدتا با روی آوردن به چین و دیگر شرکای آسیایی، ماهر است».

یادآور می‌شود محافل غربگرا چند ماه قبل برای بیرون کشیدن دولت عهدشکن آمریکا از موضع اتهام و کارشکنی، ادعا می‌کردند مذاکرات به‌خاطر سنگ‌اندازی روسیه (ونه مخالفت آمریکا با دادن تضمین و لغو تحریم‌ها) متوقف شده است. یک مثل معروف می‌گوید که دروغگو کم‌حافظه است!

 

مدیر مسئول روزنامه اعتماد اذعان کرد دولت در حوزه مسائل اقتصادی و باوجود تحریم‌ها توانست سر و سامانی به نیازهای اجرایی و عمومی بدهد. 

الیاس حضرتی در یادداشتی نوشت: واقع آن است که هر چند همه قوا، ارکان، دستگاه‌ها و بخش‌های کشور تلاش می‌کنند، اما مانند سنوات گذشته، بار سنگین مشکلات به دوش قوه مجریه افتاده است. نباید فراموش کرد این دولت نیز زیر فشارهای شدید پیرامونی قرار داشته است. هم فشار سنگین تحریم‌ها و کارشکنی‌هایی که دشمنان به ‌خصوص آمریکایی‌ها، صهیونیست‌ها، سعودی‌ها و... داشته‌اند و هم فشارهایی که بر آمده از سوءمدیریت‌ها و مشکلات داخلی است و در قالب فقر، فساد، کاستی و نزول شاخص‌ها تجلی پیدا می‌کند.

وی می‌افزاید: دولت در طول یک‌سال گذشته تلاش‌هایی را در برخی حوزه‌ها صورت داد که می‌توان تحلیلی از آنها صورت داد. محور نخست در حوزه سیاست خارجی بود که دولت بحث ارتباط و فعالیت اقتصادی و تجاری را به حداکثر رساند. میزان مراودات و سفرها افزایش چشمگیری پیدا کرده و دستاوردهای فراوانی کسب شده است. مناسبات ارتباطی ایران با برخی از این کشورها به نقاط حساسی رسیده بود که دولت آقای رئیسی توانست این مناسبات را به وضعیت مطلوب بازگرداند. موفقیت بعدی دولت در بحث واکسیناسیون عمومی جامعه بود. هر چند بخش قابل توجهی از محموله‌های واکسن توسط دولت روحانی خریداری شده بود[؟!]، اما دولت سیزدهم به سرعت توانست از طریق شبکه‌‌سازی از مساجد و حسینیه‌ها گرفته تا بقعه‌ها، امامزاده‌ها، ارتش، سپاه و... مطالبات مردم در این بخش را پاسخ دهد. طی چند ماه نخست با همکاری مطلوب صدا و سیما، دولت توانست اکثر ایرانیان را واکسینه کند و نگرانی‌ها در این بخش را پایان دهد. در حوزه تولید واکسن نیز دولت گام‌های قابل توجهی برداشت و برندهایی چون پاستور، برکت و... توانستند در این زمینه محصولات قابل قبولی را تولید کنند.

نکته سوم مربوط به سفرهای استانی آقای رئیس‌جمهور است، برخلاف بسیاری از اصلاح‌طلبان که نسبت به سفرهای استانی انتقاد کرده و آن را نکته‌ای منفی در کارنامه دولت قلمداد می‌کنند، شخصا از این رویکرد استقبال می‌کنم و معتقدم حضور میدانی رئیس‌جمهوری و اساسا هر مدیر دیگری، دستاوردهای فراوانی به نفع مردم ایجاد می‌کند. زمانی که به عنوان نماینده فعالیت می‌کردم متوجه اهمیت حضور میدانی در درک مشکلات و دستیابی به یک تصویر شفاف از مطالبات مردم شدم. البته در کنار این حضور میدانی، نباید از ضرورت کارهای سیستماتیک، علمی و راهبردهای کلان غفلت کرد.

در کنار این بحث دولت در حوزه مسائل اقتصادی و باوجود تحریم‌ها توانست سر و سامانی به نیازهای اجرایی و عمومی بدهد. به عنوان نمونه دولت توانست حقوق کارکنان، پرداخت یارانه‌ها و تامین اقلام اساسی را به خوبی مدیریت کند. در حوزه مسکن به عنوان یکی از جدی‌ترین مطالبات مردم، دولت وعده ساخت یک میلیون مسکن در هر سال را داده است. هر چند در سال نخست فعالیت‌ها، دولت نتوانست وعده‌هایش را عملیاتی کند، اما توانست زمینه لازم برای ساخت مسکن مورد نیاز کشور طی سال‌های بعدی را فراهم کند. امروز به قرارگاه خاتم رفته بودم و متوجه شدم سپاه نیز وارد میدان شده تا بتواند زمینه ساخت مسکن صنعتی را فراهم کند.