اخبار ویژه
گزارش الجزیره از انفعال آمریکا در برابر نظم جهانی نو پدید
ایران و روسیه در صدد هستند از وضعیت به هم ریخته قطببندیها در منطقه و جهان، برای ایجاد یک نیروی متوازنکننده در برابر آمریکا استفاده کنند. دنیا اکنون شاهد تحول هیبریدی تازه است.
وبسایت شبکه الجزیره در تحلیلی با اشاره به همزمانی سفر بایدن به اسرائیل و عربستان، و سفر رؤسای جمهور روسیه و ترکیه به تهران نوشت: سیاست در جهان کنونی، از قالبهای سخت و غیرقابل انعطاف دوران جنگ سرد دور شده و هویتی هیبریدی و بیثبات به خود گرفته است. اتحادهایی که به تازگی در حال شکل گیری هستند، ساختار غیر قابل انعطاف قبلی را ندارند. نوع جدیدی از جنگ سرد در روابط روسیه و آمریکا، پس از آغاز جنگ اوکراین، شکل گرفته است. اتحادهایِ عمیقا راهبردی که موجب قطبی شدنِ منطقه و جهان در طی دوران جنگ سرد شده بودند، اینک ماهیتی سیال و عملگرایانه یافتهاند. منطقه خاورمیانه قبلا آماج مداخلات گسترده بیگانگان قرار میگرفت. این منطقه در 20 سال اخیر، شاهد برخی از مرگبارترین منازعات جهان بود. اما با کمرنگ شدن جنگهای سوریه، یمن، و لیبی، اکنون شاهد شکلگیری محیط ژئوپلیتیکی جدیدهستیم که در سفر اخیر بایدن به منطقه و اجلاس سه جانبه ایران و روسیه و ترکیه بازنمایی شده است.
در این میان نشست جده عربستان، نشان دهنده فقدان اعتمادِ حاکم میان آمریکا و متحدانش در منطقه بود. جو بایدن تلاش کرد تا متحدان عرب، تولید نفت را افزایش دهند و همکاریها با روسیه را نیز متوقف سازند. تلاشی که البته نتیجه ملموسی به دنبال نداشت و با وجود فشارهای آمریکا، عربستان و امارات و مصر، واکنش مثبتی نشان ندادند. و حال آنکه در دوران جنگ سرد، اگر آمریکا چیزی را از اینها مطالبه میکرد حتما به دست میآورد. در دهه 1980 میلادی، عربستان قیمت نفت را به نفع آمریکا و به ضرر شوروی پایین آورد و حتی در اخراج نظامیان شوروی از افغانستان کمک کرد.
جو بایدن در جریان نخستین سفر خود به عنوان رئیسجمهور آمریکا به خاورمیانه، برخلاف وعدههای خود که تاکید عربستان سعودی را به خاطر رفتارهای نامطلوب مجازات میکند، سکوت سنگینی را پیشه کرد. اما عربستان و مصر از پذیرش خواسته آمریکا اجتناب کردند و حتی کفایت او را با عنایت به عقبنشینی تحقیرآمیز از عراق و افغانستان به چالش کشیدند. زوال نسبی آمریکا و اوجگیری چین و روسیه، عملا متحدان آمریکا را واداشته تا به سمت روابط خارجی سیال و غیراختصاصی(محدود به یک متحد) حرکت کنند
در جریان نشست اخیر سه جانبه رهبران ایران، روسیه و ترکیه در تهران، ترکیه به عنوان یک عضو ناتو، عملا با رقبا و دشمنان آمریکا به توافقات جدیدی دست یافت و حتی این احتمال نیز مطرح است که شاید روابط دفاعی و تسلیحاتی میان ایران و ترکیه نیز تقویت شود.
در این میان، ایران میکوشد تا ماهیتی ترکیبی را به روابط خارجی خود ببخشد. علی رغم اتحاد با چین و روسیه، روند مذاکرات اتمی با غرب را نیز باز گذاشته است. در عین حال، از زمان آغاز جنگ اوکراین، میزان وابستگی روسیه به ایران نیز تشدید شده و مقامات روسیه به اعتبار قدرت ایران و با توجه به روابط نزدیک با تهران، به دنبال ایجاد یک نیروی متوازنکننده در برابر نفوذ آمریکا در سوریه هستند.
همچنین شاهدیم که ایران و عربستان علیرغم رقابتهای راهبردی، در حال پیشبرد مذاکرات با ماهیت تنش زدایی از روابط دوجانبه نیز هستند. مذاکراتی که البته حامل پیامدهای قابل توجهی برای حل و فصل منازعات منطقهای در یمن، عراق، سوریه، لبنان است. پویاییهای مشابهی را هم در روابط ایران و امارات شاهدیم. امارات همزمان با عادی سازی روابط با سوریه و خارج کردن نیروها از یمن، روابط خود با ایران را نیز افزایش داده است.
انتظار میرود که در ادامه راه، شاهد آن باشیم که دولتهای بیشتری پیروِ سیاستها و روابط هیبریدی و سیال شوند. این موضوع در کلیتِ خود دینامیسمهای جهانی و منطقهای را پیچیدهتر میکند و البته انجام پیشبینی درمورد روندهای آتی در سیاست منطقهای و جهانی را نیز سختتر خواهد کرد.
روایت اعتماد از نقش دولت روحانی از ریزش گسترده بورس
دولت روحانی به خاطر اینکه میخواست منابع مالی مورد نیاز خود را از بازار سرمایه تأمین کند، در بازار سرمایه و بورس حباب به وجود آورد.
این ارزیابی را روزنامه اعتماد به نقل از مدیرعامل فرابورس و اولین رئیس هیئت مدیره بورس منتشر کرده است.
اعتماد مینویسد: بازار سرمايه در دو سال گذشته روزهاي پرتلاطمي را پشتسر گذاشت و هر چند هزاران سهامدار جديد در سال 1399 وارد اين بازار شدند، اما با افت شديد اين بازار بخش زيادي از اين سهامداران در طول دو سال گذشته از اين بازار خارج شدند. آنگونه كه شاهد آن بوديم شاخص بورس در مرداد ماه سال 99 به رشدي عجيب دست يافت و تا محدوده 2 ميليون واحدي و ارزش معاملاتي بالغ بر 20 هزار ميليارد تومان بالا رفت و بعد از آن شاخص ريزشي عجيب را تجربه كرد به گونهاي كه درماههاي ابتدايي سال 1400 شاخص كل در محدوده يك ميليون و صد هزار واحدي با ارزش معاملاتي حدود 2 هزار ميليارد تومان قرار گرفت و پس از آن با افت و خيزهايي همراه شد و حال كه در اواسط تير ماه 1401 هستيم شاخص كل در ارتفاع يك ميليون و500 هزار واحدي قرار دارد.
این روزنامه سپس از قول مصطفی امید قائمی نوشت: معاملات بورس به نسبت سالهاي قبل بهتر شده است، به گونهاي كه در سال 1379 حجم معاملات يك سال به هزار ميليارد تومان هم نميرسيد اين در حالي است كه در حال حاضر هر روز چند هزار ميليارد تومان حجم معاملات در بورس است و اين بازار توسعه خوبي پيدا كرده است. در حالي كه تعداد كدهاي فعال در آن سالها به صد هزار كد هم نميرسيد هماكنون چندين ميليون كد فعال در بورس وجود دارد. البته اين بازار نيز نيازمند نظارت و جذب مخاطب بيشتر است و تنها موضوعي كه ميتواند در اين مسير موثر باشد جلب اعتماد مردم به سمت بورس است.
وی درباره این سؤال که «بازار سرمایه در دولت قبل به محلي براي تامين كسري بودجه دولت تبديل شده بود. بسياري دليل سقوط بورس در زمان فعلي را «واقعي شدن» قيمت سهام پس از دستكاري عمدي قيمتها عنوان ميكنند. به نظر شما اين اقدام چقدر موجب حباب در اين بازار شد؟»، گفت: شاخص بورس در آن زمان تا 2 ميليون و 100 هزار واحد هم رشد داشت كه در حال حاضر به يك ميليون و 500 هزار واحد رسيده اما در حال حاضر هم برخي شركتهاي كوچك حباب دارند و قيمت سهمها در شركتهاي بزرگ هم زيرقيمت هستند و امكان بالا رفتن آن وجود دارد. در دولت قبل با توجه به اينكه در آن زمان ميخواستند منابع خود را از بازار سرمايه تامين كنند، در بازار سرمايه حباب به وجود آمد و قيمتها در آن مسير حركت كرد. اما بايد پذيرفت كه بازار بورس همواره داراي نوساناتي است و هيچ رونقي نيست كه با ركود همراه نباشد و هيچ ركودي نيست كه با رونق همراه نباشد و هميشه اين بازار به رونق و ركود نياز دارد و اين مساله جزيي از ذات بازار است، اينكه در آن زمان دولت قصد داشت تا منابع زيادي را از اين بازار تامين كند سبب شد تا شاهد نوسانهاي قيمت سهام در سال 1399 باشيم.
این فعال بورس در ادامه خاطرنشان کرد: اينكه در حال حاضر بازار سرمايه در ركود بهسر ميبرد به اعتقاد من يك فرصت خريد براي سرمايهگذاران به وجود آورده است. بسياري از صاحبان دارايي به دليل تجربهاي كه در سال 1399 داشتند از سوق دادن منابع به سمت بورس پرهيز ميكنند. اين در حالي است كه بايد در مديريت اين بازار يك تجديدنظر صورت گيرد و سعي كنيم اين بازار را به گونهاي مديريت كنيم كه دورههاي طولاني رونق و دورههاي كوتاهمدت ركود را پيش رو داشته باشيم و به گونهاي اين موضوع ساماندهي شود كه در دورههاي ركود نوسانهاي بازار سرمايه هم در حد معقولي باشند و باعث متضرر شدن سرمايهگذاران خردي كه تازه وارد اين بازار شدهاند، نشويم.
قائمی گفت: آنطور كه از شواهد پيداست مدت زيادي است كه بورس در ركود باقي مانده است و به نظر ميرسد تا پايان سال 1401 يك دوره رونق را در بورس شاهد باشيم.
تحلیلگر صهیونیست: ایران میتواند موشکهای قارهپیما تولید کند
در حالی که صهیونیستها تا همین چند سال قبل ادعا میکردند تصاویر موشکهای تولید شده در ایران غیرواقعی و فتوشاپ است، اکنون یک سایت صهیونیستی میگوید: ایران در آستانه رسیدن به فناوری موشک بینقارهای است و میتواند چنین موشکهایی را تولید کند.
«مایا کارلین» سردبیر بخش امور دفاعی خاورمیانه در وبسایت تحلیلی 1945، با طرح این پرسش که آیا ایران در آستانه رسیدن به فناوری موشک بین قارهای است؟ مینویسد: ایران اخیرا برنامههای خود را برای انجام آزمایشی موشک سوخت جامد جدید در آینده نزدیک تایید کرد. تصاویر ماهوارهای گرفته شده توسط شرکت آمریکایی مکسار، موشکی را نشان میداد که روی یک سکوی پرتاب صحرایی که توسط ایران برای آزمایشهای گذشته استفاده شده بود، قرار گرفته است.
سخنگوی وزارت دفاع ایران همچنین پرتاب آزمایشی این کشور در سال گذشته را «موفقیتآمیز» توصیف کرد. در حالی که تاریخ برنامه فضایی ایران بیتردید مملو از شکست است. علیرغم شکست احتمالی پرتاب آزمایشی ایران، این رژیم در حال ارسال پیامی به دشمنان خود از جمله آمریکاست. از آنجایی که تنشها بین ایران، آمریکا و دشمنان منطقهای اش آن در ماههای اخیر افزایش یافته است، پرتاب آزمایشی جمهوری اسلامی ایران حاوی پیام است.
به گفته منابع خبری دولتی ایران، دو پرتاب آزمایشی موشک حامل ماهواره بر سوخت جامد ذوالجناح برای آینده نزدیک برنامهریزی شده است.
در حالی که ایران در دهه گذشته چندین شکست در بخش فضایی خود متحمل شده است، این کشور از پا ننشسته و همچنان مجدانه پیگیر به انجام رساندن این کار است. تهران در اردیبهشت ۱۳۹۹ اولین ماهواره نظامی موفق خود را به فضا پرتاب کرد. نور-۱ که توسط پرتابگر فضایی سه مرحلهای قاصد (SLV) بومی حمل میشد. این پرتاب موفقیتآمیز بسیار مهم بود زیرا اولین موفقیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در برنامه فضایی جدید نظامی خود محسوب میشد. علاوهبر این، قابلیت سوخت جامد، طراحی موشکهای بالستیک ایران را زمانی که در آینده روی این سلاحها اعمال شود، پیچیدهتر و پیشرفتهتر میکند.
آخرین پرتاب آزمایشی ایران تنها یک روز پس از کشته شدن مرموز یک دانشمند ایرانی در «ماموریت» انجام شد.. ترور دانشمندان ایرانی ممکن است توسط اسرائیل تداوم یابد، زیرا بدون شک پیشرفت ایران را به عقب میاندازد. دکترین آغاز (begin) رژیم صهیونیستی میگوید اسرائیل باید پیشگیرانه عمل کند تا اطمینان حاصل شود که دشمنانش به قابلیتهای هستهای دست پیدا نمیکنند.
آخرین پرتاب آزمایشی ایران نشان میدهد که این کشور میتواند به قابلیتهای پرتاب مورد نیاز برای اجرای یک موشک بالستیک قارهپیما (ICBM) موفق امیدوار باشد.
مایا کارلین، تحلیلگر مرکز سیاست امنیتی رژیم صهیونیستی و عضو سابق موسسه آنا سوبول لوی در سازمان IDC Herzliya اسرائیل است.
فارین پالیسی: روسیه به توانمندیها و تخصصهای ایران نیاز دارد
یک تحلیلگر آمریکایی میگوید ایران، تخصصهایی دارد که مسکو خواهان آن است.
استیون کوک (پژوهشگر ارشد مطالعات خاورمیانه در شورای روابط خارجی آمریکا) در نشریه فارین پالیسی نوشت: باوجود کاستیهای نظامی مسکو و تلاشهای غرب برای تبدیل روسیه به یک کشور یاغی در جهان، پوتین همچنان یک بازیگر توانا در منطقه خاورمیانه است. پیش از حمله روسیه به اوکراین، دیدگاه غالب در واشنگتن این بود که رئیسجمهور روسیه استاد بازی ژئوپولیتیک است. او یک ماشین جنگی کاملا مسلح و توانا داشت و توانسته بود نفوذ مسکو را فراتر از روسیه در خارج از کشور نزدیک به آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه گسترش دهد. او نه تنها یک بازیگر توانا باقی میماند بلکه شرکای مشتاقی نیز در آنجا دارد. سفر پوتین به تهران، تلاشی سه جانبه برای مدیریت منافع رقابتی سه دولت در منطقه تحت درگیری یک دههای سوریه بود. روسیه و ایران که پیشتر در نجات بشار اسد شراکت داشتند، از زمان جنگ اوکراین به یکدیگر نزدیکتر شدهاند. تهران تخصصهایی دارد که مسکو خواهان آن است به ویژه در مورد بهترین راه به منظور دور زدن تحریمهای غرب. هم چنین، ایران تجهیزات نظامی مورد نیاز روسها را تولید میکند مانند پهپادهای مرگبار برای حمله به تسلیحات پیشرفته اوکراین که توسط غرب ارائه شده است. ایران هم چنین دارای اهمیت جغرافیایی است و به عنوان دروازه ورود به بسیاری از خاورمیانه و خلیجفارس عمل میکند.
در همین حال، پوتین و اردوغان علیرغم اختلافاتشان بر سر سوریه، لیبی و قرهباغ کوهستانی هر دو از دستورات تحت رهبری ایالات متحده در مناطق اطرافشان به ویژه در اروپا، مدیترانه شرقی و خاورمیانه انتقاد میکنند. این جایی است که کشورهای خلیجفارس وارد عمل میشوند. اگر سفر اخیر بایدن به عربستان سعودی تا حدی برای تقویت این نظم در عصر رقابت قدرتهای بزرگ بود به نظر نمیرسد که او دستاوردهای زیادی داشته است. این بدان خاطر است که دولتهای انگشت شماری در خاورمیانه میخواهند بین واشنگتن و مسکو یا واشنگتن و پکن یکی را انتخاب کنند.
دوستان واشنگتن در خاورمیانه بدون شک خواهان تضمینهای امنیتی و تسلیحات فراوان ایالات متحده هستند. با این وجود، ترکیب دو دهه شکست در منطقه تمایل آشکار ایالات متحده به عدم تاکید بر منطقه به نفع آسیا و ناکارآمدی مداوم سیاسی داخلی ایالات متحده پرسشهایی را در میان قدرتمندان منطقه در مورد تعهد واشنگتن به ثبات منطقه و امنیت آنان ایجاد میکند. نتایج ناچیز سفر بایدن به منطقه حاکی از آن است که هیچ یک از بازیگران منطقهای به ویژه در حوزه خلیج فارس مایل به دست کشیدن از روابط خود با روسیه و چین نیستند.
در جریان سفر بایدن به منطقه، ولیعهد عربستان سعودی توضیح داد که توافق او با رئیسجمهور آمریکا برای تولید بیشتر نفت منوط به شرایط بازار و توافق اعضای اوپک پلاس است. با انجام این کار ولیعهد عربستان که شاید برای تاثیرگذاری در داخل و در منطقه موضعگیری میکرد تلویحا به این نکته اشاره کرد که روابط با ایالات متحده بر روابط او با روسیه مهمترین عضو بخش «به علاوه» اوپک پلاس تاثیری ندارد.
در حال حاضر، تلاقی منافع سعودیها با روسها بر سر قیمت نفت بسیار بیشتر از منافع آمریکا در امنیت منطقه است. دلیل آن این است که سعودیها و دیگران اعتماد خود را نسبت به تعهد ایالات متحده به امنیت و ثبات منطقه از دست دادهاند. به عنوان شواهد آنان به مجموعهای طولانی از اقدامات ایالات متحده اشاره میکنند از جمله حمله سال 2003 میلادی آمریکا به عراق تا توافق هستهای ایران در سال 2015 میلادی تا انفعال «دونالد ترامپ» رئیسجمهور سابق آمریکا در پاسخ به حملات ایران به عربستان سعودی در سال 2019 میلادی که به ضرر شرکای آمریکا در خلیجفارس تمام شد. این بدان معنا نیست که کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس تجهیزات و یا دکترین نظامی روسیه را ترجیح میدهند یا خواستار آن هستند. با این وجود، آنان کماکان میخواهند روسها پای میز مذاکره حضور داشته باشد.