محمد‌هادی زاهدی‌وفا دیروز در مراسم هفدهمین سالروز گرامیداشت روز خانواده و تکریم بازنشستگان با اشاره به افزایش امید به زندگی در میان مردم، اظهارداشت: به برکت انقلاب اسلامی امید به زندگی از ۵۵ سال به ۷۶.۲ سال تغییر یافته است. این افزایش ۲۱ ساله امید به زندگی دستاورد بزرگی است.

زاهدی وفا خاطرنشان کرد: این افزایش سن امید تکالیفی را برای مجریان سیاستمداران و قانونگذاران ایجاب می‌کند که وقتی سن متوسط افزایش پیدا می‌کند باید خدمات درمانی و بهداشتی افزایش یابد.

موضوع افزایش قابل توجه سن امید به زندگی در ایران موفقیت بزرگی است که پیش از این هم بارها مطرح شده است، شاخصی که در کنار مواردی همچون رشد باسوادی، افزایش تعداد دانشجویان، رشد علمی، پیشرفت نظامی، توسعه اقتصادی و... به‌عنوان یکی از مصادیق مستند و مهم برای ارزیابی رشد و توسعه کشورها محسوب می‌شود.

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه هر کشور که در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد؛ هرساله اعلام می‌شود، شاخص امید به زندگی است. این شاخص نشان می‌دهد، مردم هر کشور براساس میزان توسعه‌یافتگی آن کشور چند سال امید به زنده ماندن دارند. امید به زندگی یک شاخص آماری است که نشان می‌دهد متوسط طول عمر هر فرد در یک جامعه چقدر است یا به عبارت دیگر هر فرد از آن جامعه چند سال می‌تواند توقع حیات داشته باشد. در این میزان؛ هر چه شاخص‌های بهداشتی و درمانی بهبود یافته باشد، امید به زندگی افزایش خواهد یافت، به همین دلیل این شاخص یکی از شاخص‌های سنجش پیشرفت و عقب‌ماندگی کشورها تلقی می‌شود.

رشد این شاخص به فاکتورهای زیادی برمی‌گردد که ایران در سال‌های اخیر موفق به توسعه آنها شده است. کاهش مرگ‌ومیر کودکان، افزایش کیفیت زندگی سالمندان و ریشه‌کن شدن بیماری‌های واگیردار از جمله عواملی است که باعث شد ایران در این شاخص نرخ صعودی را در پیش بگیرد.

در این میان توجه ویژه نظام جمهوری اسلامی به مقوله گسترش عدالت اجتماعی و فراهم آوردن زمینه دسترسی مردم در سراسر کشور به امکانات بهداشتی، خدمات رفاهی، پوشش فراگیر بیمه و توجه به بهبود تغذیه و موارد دیگر از جمله دلایل صعود جهشی سن امید به زندگی در ایران بوده است.

چه بودیم، چه شدیم

بهمن ماه سال گذشته بود که وزیر بهداشت کشورمان در دیدار با نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی حوزه بهداشت اعلام کرد: قبل از انقلاب، سن امید به زندگی در ایران فقط ۵۵ سال بود، اما اکنون با بهبود وضع سلامت عمومی و بهداشت، این شاخص به 76.2 سال و به بالاتر از میانگین جهانی رسیده است.

بهرام عین‌اللهی در همین زمینه افزود: یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های انقلاب اسلامی در زمینه پزشکی و سلامت بوده است، بسیاری از جوانان ما نمی‌دانند که قبل از انقلاب چه وضعی داشتیم.

عین‌اللهی با بیان اینکه قبل از انقلاب در همه شاخص‌های سلامت وضع خوبی نداشتیم، ادامه داد: به‌رغم آنکه در ابتدای انقلاب، جمعیت ما ۳۰ میلیون بیشتر نبود، در بسیاری از زمینه‌های درمانی حتی در پیش پا افتاده‌ترین آنها، مجبور بودیم از امکانات خارج از کشور استفاده کنیم.

وی با تاکید بر توسعه شبکه‌های بهداشتی و درمانی گفت: دسترسی آحاد مردم به خدمات درمانی بسیار بهتر شده و مرگ و میر مادران و نوزادان کاهش یافته است.

وزیر بهداشت افزود: امروز ۶۸ دانشگاه علوم پزشکی، هزار بیمارستان دولتی، ۱۵۰ هزار تخت بیمارستانی و ۲۰ هزار عضو هیئت علمی داریم و ۲۲۰ هزار دانشجو در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی در مقاطع کارشناسی، ارشد، دکتری و فلوشیپ در همه رشته‌ها تربیت می‌کنیم، البته ظرفیت دانشگاهی ما بیش از این است و می‌توانیم دانشجو‌های خارجی بپذیریم.

عین‌اللهی با اشاره به توسعه شبکه بهداشت کشور گفت: در موضوع واکسیناسیون، مراقبت از مادر و کودک و رسیدگی‌های پایه سلامت با تربیت نیرو‌های بهداشتی تا دورترین روستا‌های کشور خدمت ارائه می‌شود.

وی با اشاره به پیشرفت‌های پزشکی مدرن کشور افزود: ایران اکنون جزو چند کشور نخست استفاده‌کننده از درمان‌های ژنتیکی و درمان‌هایی با بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی است.در پیوند قرنیه که رشته تخصصی خود من است با استفاده از سلول‌های بنیادی، درمان یک کار معمول شده است، در قلب و در ارتوپدی نیز به همین صورت است.

وزیر بهداشت با بیان اینکه در دنیا دیگر درمان را در دارو خلاصه نمی‌دانند و ژن‌تراپی و هورمون‌تراپی باید جایگزین شود، گفت: اکنون سالانه سه هزار پیوند عضو از پیوند قرنیه گرفته تا کلیه، کبد، مغز استخوان و پیوند قلب در کشور داریم و در زمینه بیماری‌های سرطان و بیماری‌های صعب‌العلاج نیز دستاورد‌های بسیار خوبی داشته‌ایم.

عین‌اللهی با اشاره به دستاورد‌های حوزه دارویی کشور افزود: اکنون ۹۷ درصد دارو‌های مورد نیاز کشور در داخل تولید و حدود ۳ درصد از خارج وارد می‌شود و امروزه دارو‌های ایرانی در کشور‌های همسایه استفاده می‌شود.

وی بیان داشت: اکنون خودمان ۶ مرکز تولید واکسن کرونا با پلتفرم‌های مختلف داریم و می‌توانیم نیاز خودمان را تامین کنیم. در کشور ما با واکسیناسیون خوبی که انجام شده است، مرگ و میر بسیار کمتر از جهان است.

روند افزایش فاصله ایران با کشورهای دیگر در شاخصه امید به زندگی

بنابر آمار بخش جمعیت سازمان ملل، امید به زندگی در کشور ایران در سال ۱۹۷۹ یعنی پایان دوران پهلوی و ابتدای انقلاب اسلامی بسیار پایین‌تر از دیگر کشورهای دنیا قرار داشته و حتی پایین‌تر از میانگین جهانی نیز بوده است اما در سال ۲۰۱۵ امید به زندگی در ایران به ردیف کشورهای توسعه‌یافته دنیا رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۱۰۰ فاصله خود را با میانگین جهانی روزبه‌روز افزایش خواهد داد. 

یعنی بقیه پیشرفت نکرده‌اند؟

در این میان ممکن است برخی بگویند خوب این پیشرفت با گذشت بیش از 40 سال از انقلاب امری طبیعی و کم اهمیت است.

حجت‌الاسلام راجی نویسنده کتاب «صعود چهل ساله» در این خصوص می‌گوید: در سال 1979 یعنی ابتدای انقلاب ما در امید به زندگی خیلی پایین‌تر از دنیا بودیم. 

به گفته وی، امید به زندگی جزو مهم‌ترین شاخه‌های پزشکی و رشد پزشکی است. در دنیا وقتی می‌خواهند شاخصه‌های رشد پزشکی را بگویند با توجه به امید به زندگی مطرح می‌کنند. تعریف امید به زندگی میانگین عمر افراد در جامعه است یعنی امید است انسان چقدر عمر کند؟

این نویسنده و پژوهشگر درخصوص وضعیت امید به زندگی در کشور می‌افزاید: در قبل از انقلاب ما چقدر از دنیا پایین‌تر بودیم البته دنیا رشد داشت و ما هم رشد داشتیم اما در اواخر دوره پهلوی ما نه تنها رشد نداشتیم بلکه داشتیم بدتر می‌شدیم.

حجت‌الاسلام راجی اظهار داشت: ما بعد از انقلاب رشد امید به زندگی را داشته‌ایم و پیش‌بینی شده است که تا سال 2099 روزبه‌روز فاصله خود با دنیا را بیشتر خواهیم کرد.

وی بیان داشت: در سال 1979 یعنی پایان دوره پهلوی ما در موضوع امید به زندگی از بسیاری از کشورها عقب‌تر و جزو کشورهای پایین بودیم، خیلی از کشورها از جمله روسیه و... از ما بالاتر بودند اما الان ایران در موضوع امید به زندگی جزو بالاترین کشورهای دنیا است و خیلی از کشورها از جمله همان روسیه که از ما بالاتر بود و خیلی از کشورهای دیگر از ما پایین‌تر هستند.

نویسنده کتاب صعود چهل ساله در پاسخ به یک شبهه در این خصوص گفت: ممکن است برخی بگویند که طبیعی است بعد از 40 سال به این سطح برسیم اما باید از این افراد پرسید آیا کشورهای دیگر مثل روسیه، آمریکا و خیلی از کشورهای دیگر در این 40 سال رشد نداشته‌اند؟ مثلا مکزیک که قبلا در شاخص امید به زندگی از ما بهتر بود اما اکنون از ما عقب‌تر است در این 40 سال رشد نداشته است؟

واقعیت انکارناپذیر

بی‌شک نمی‌توان موفقیت جمهوری اسلامی ایران درخصوص رشد بهداشت و برقراری عدالت سلامت و بهبود شاخصه‌های منجر به افزایش امید به زندگی را نادیده گرفت. مگر می‌توان محرومیت مردم اقصی‌نقاط کشور به ابتدایی‌ترین ملزومات و خدمات درمانی یا کمبود پزشک و نیاز به ورود پزشکان هندی و بنگلادشی در سال‌های ابتدای انقلاب و تبدیل آن شرایط به وضعیتی که اکنون ایران یک قطب پزشکی در منطقه و دنیا و دارای پیشرفته‌ترین امکانات و خدمات سطح بالای علمی پزشکی و انبوه نیروی متخصص در حوزه سلامت است را منکر شد؟

ارز‌آوری 2 میلیارد دلاری گردشگری سلامت برای ایران در سال گذشته

کشوری که بسیاری از مردم آن از معمولی‌ترین خدمات درمانی محروم بودند و بسیاری برای ساده‌ترین اعمال جراحی و درمان بیماران خود مجبور به سفر خارجی بودند امروز به یک مقصد مهم گردشگری سلامت تبدیل شده است به‌طوری که طبق اعلام رئیس ‌اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، در سال گذشته بیماران بین‌المللی از 108 کشور از جمله کشورهایی مانند آلمان، انگلستان، کانادا، آذربایجان، ترکیه، عراق و افغانستان برای انجام اقدامات درمانی به ایران سفر کرده‌اند و حدود دو میلیارد دلار ارز از طریق گردشگری سلامت وارد کشور شده است. برخی از این افراد ایرانی مقیم کشور خارجی و بعضی دیگر غیرایرانی بوده‌اند که به خاطر کیفیت بالای خدمات پزشکی و هزینه‌های مقرون به صرفه به کشورمان سفر کرده‌اند.

بی‌شک رشد بالاتر از میانگین جهانی سن امید به زندگی در ایران پس از انقلاب تنها یکی از دستاوردهای انبوه این دوران باشکوه است و فهرست بلند بالای این پیشرفت‌ها نقاط درخشان بسیاری دارد.