لزوم تقویت و تحول شبکههای کودک و نوجوان سیما برای مقابله با استحاله فرهنگی فرزندان ایران
ایوب توکلیان
یکی از رویکردهای صداوسیما در دهه اخیر، راهاندازی شبکههای تخصصی بوده است؛ در این میان باید شبکههای کودک و نوجوان را مهمترین شبکههای تخصصی سیما قلمداد کرد، بهویژه شبکه پویا که مختص نونهالان و کودکان است.
ابتدا در باب ضرورتهای راهاندازی این شبکه باید سخن گفت. برای همین منظور بد نیست بدانیم که امروزه و در حال حاضر بيش از هزار شبكه تلويزیوني كودكان و نوجوان در سراسر دنيا در حال فعاليت هستند و هر کدام از این کانالها با رویکرد فرهنگی خاص و براساس مبانی اخلاقی و دینی مختلف و بعضا متضادی سعی دارند تا به ذهن مخاطبین خود شکل دهند. بهطوري كه در حال حاضر تنها پنج كشور آمريكا، فرانسه، استراليا، كانادا و انگلستان بر بازار جهاني برنامههاي ويژه كودكان و نوجوانان سلطه افكندهاند. البته با غفلت برخی از والدین، این شبکهها مخاطبهایی را هم در بین کودکان و نوجوانان ایرانی یافتهاند که این بچهها را در خطر استحاله فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی براساس دیدگاههای لیبرالی و یا متفاوت با فرهنگ اصیل دینی و مذهبی مواجه کردهاند.
کودک نسبت به تلویزیون این توانایی را دارد که گزینشی برخورد کند، البته هر قدر کودک بزرگتر میشود این ویژگی بارزتر میشود، ذهن انسان در دوران کودکی و نوجوانی بسیار تأثیرپذیر است.اولین تجربه مستقیم کودک و تلویزیون عموماً از دو سالگی پیدا میشود. بعد بهصورت اختیاری و در نهایت در سه سالگی انتخابگر میشود و این سنین در اصل دوره پایهریزی سالهای جوانی و بزرگسالی است و برای همین است که یکی از راههای تربیت کودکان، تلویزیون محسوب میشود که جهان با توجه به تأثیر بسیار بالای آن به این رسانه روی آوردهاند و تمام کشورهای جهان برای القای فرهنگ و عقاید خود به کودکان از این روش استفاده میکنند.
با توجه به این موضوع و فعالیت این حجم از شبکههای انیمیشن برای هدف قرار دادن کودکان ایرانی، اهمیت تقویت و تحول شبکهای تخصصی در زمینه پویانمایی بیش از پیش محسوس میشود.
امروزه كودكان بخش زيادي از ساعات آزاد خود را به تماشاي تلويزيون اختصاص ميدهند. بهخصوص در تعطیلات و مناسبتهای خاص؛ طوري كه انگار تلویزیون جزو محبوبترین وسائل و اسباببازیهای کودکان ایرانی محسوب میگردد و بعضا با هیچچیز دیگر قابل تعویض نیست. از سوی دیگر نظر کارشناسان بر این است که تماس مداوم كودكان با تلويزيون، روي نحوه ادراك و تفسير آنان از دنيايي كه در آن زندگي ميكنند، اثر ميگذارد و نوعی بینش و نگاه جدید به ذهن و فکر آنان نسبت به همه ابعاد زندگی ایجاد میکند. از طرفي كودكان و نوجوانان از اهداف اصلي برنامهريزان شبكه هاي تلويزيوني به شمار ميروند. سرمايهگذاري براي ساخت برنامه كودكان و تعداد ساعات پخش آن تقريباً در تمام نقاط جهان رو به افزايش است.
همانگونه كه ذكر شد براي ارتقای شبكههای کودک و نوجوان دوهدف عمده و اساسي را میتوان ذکر کرد: نخست پاسخگويي به نياز جامعه و استفاده از اين ابزار براي جامعهپذيري كودكان و هدف دوم نيز حفظ و صیانت از ارزشهاي غنی و فرهنگ اصیل کشورمان با استفاده از ابزار هنري کارتن و انیمیشن كه بيشترين تاثير را بر اذهان کودکان ميگذارد.
فراموش نکنیم که يكي از ابعاد اصلي زندگي امروز انسانها، حضور پررنگ رسانهها و بهخصوص رسانههاي تصويري در متن زندگي روزمره است. در كشور ما نيز استفاده از رسانههايي چون تلويزيون، اینترنت، بازيهاي ويدئويي و كامپيوتري، ابزار پخش فيلم و... در بيشتر خانوادههاي مرسوم شده است. اما نكته قابل توجه اين است كه غالب محصولاتي كه از طريق اين ابزار استفاده ميشود، غربي هستند. يعني بيشتر بازيهاي رايانهاي، فيلمها، انيميشنها و نرمافزارهايي كه در خانوادهها به كار ميروند، از توليدات كشورهاي غربي ميباشند؛ این مهم، ضرورت تولید آثار با کیفیت داخلی برای کودکان را چند برابر میسازد.