فصل درخشش کتاب‌های درجه یک بر تارک اندیشه کتابخوانها
گالیا توانگر
در دو دهه اخیر توزیع کتاب یکی از نگرانی‌های دلسوزان صنعت نشر بوده است. دستیابی به ساختار نظام‌مند و قدرتمند توزیع کتاب در ایران همواره به عنوان دغدغه‌ای مهم مطرح بوده است،
در این میان کتابفروشان به عنوان حلقه بیرونی سیستم توزیع به دلایل اقتصادی و کاهش سرانه مطالعه همواره از مشاغل پرخطر و نیازمند حمایت به‌شمار می‌آمدند که گاهی از سوی نهادهای دولتی مورد حمایت قرار گرفته‌اند. در این میان بدنه صنف نیز با روشن‌بینی و درک درست به حمایت از این حلقه نشر پرداخته است.
برخی فعالان حوزه توزیع کتاب با دید انتقادی به نمایشگاه کتاب نگریسته و معتقدند که نمایشگاه کتاب بیشتر از آنکه جنبه تبلیغ کتاب خوب و شوق مطالعه پیدا کند، صرفا بر فروش متمرکز است که این روند به ویژه به اقتصاد کتابفروشی‌ها و ناشرین شهرستانی ضربه می‌زند. انتظار می‌رود با یک دید عدالت محور هم بر تعداد نمایشگاه‌های استانی در سطح کشور افزوده گردد و هم با نگاه عمیق به مشکلات صنف کتاب و نشر گام‌های موثر و محکمی برای تسهیل فعالیت‌های این قشر برداشته شود.
مخاطبان عادی که عمدتاً از افزایش قیمت کتاب در سال‌های اخیر ناراضی هستند، این اقدام ناشران را به ضرر مخاطب اصلی کتاب می‌دانند و معتقدند مخاطبان نیز به امید تخفیف‌های ناشران هر ساله انتظار نمایشگاه کتاب را می‌کشند. به باور آنها کتابفروشان نیز در افزایش قیمت کتاب نقش دارند و برای جبران ضرر و زیان‌های آنها مخاطب نباید هزینه پرداخت کند؛ این در حالی است که تعیین قیمت کتاب متوجه کتابفروش نیست و ناشر مسئول تعیین قیمت کتاب است.
حرفه‌ای‌تر شدن نمایشگاه کتاب
با تقویت بُعد نمایشگاهی
به گفته مدیر انتشارات شهید کاظمی، نمایشگاه کتاب زمانی مطلوب است که بُعد نمایشگاهی آن بیشتر از بُعد فروشگاهی آن و حرفه‌ای‌تر باشد؛ مشابه خیلی از نمایشگاه‌های معروف و معتبر دنیا.
حمید خلیلی، مدیر انتشارات شهید کاظمی با اشاره به برگزاری سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، می‌گوید: «امسال خوشبختانه بعد از دو سال نمایشگاه به دو شکل فیزیکی و نمایشگاهی برگزار می‌شود و امیدوارم روز به روز به سمت برگزاری نمایشگاه مطلوب حرکت کنیم.
وی ادامه می‌دهد: «البته در این میان نمایشگاه کتاب تهران اگرچه با استقبال ناشران برای فروش کتاب‌هایشان همراه است اما بعد از 32 سال با نمایشگاه مطلوبی که مدنظر اهالی نشر است کمی فاصله دارد که باید برای رفع آنها چاره‌اندیشی شود.
خلیلی با اشاره به برگزاری نمایشگاه کتاب و دغدغه کتابفروشان در این میان، عنوان می‌کند: «کتابفروشان بخش خصوصی که با سرمایه شخصی فروشگاه تاسیس کردند در این میان آسیب می‌بینند؛ همچنین پیش‌بینی تخفیف برای فروش کتاب در نمایشگاه باید تغییر کند تا شان کتاب، به‌علت تخفیف پایین نیاید و مدل‌های دیگری در نظر گرفته شود تا به سمت نمایشگاه مطلوب برویم.»
وی با ارائه تعریفی از نمایشگاه مطلوب، توضیح می‌دهد: «نمایشگاه کتاب زمانی مطلوب است که بُعد نمایشگاهی آن بیشتر از بُعد فروشگاهی آن باشد و حرفه‌ای‌تر باشد؛ مثل خیلی از نمایشگاه‌های معروف و معتبر دنیا که به همین شیوه کتاب را عرضه می‌کنند و اتفاق‌های خوبی بین نویسندگان، ناشران و تصویرگران رخ می‌دهد و به نظر می‌آید نمایشگاه کتاب نیز در آینده باید به همین شیوه باشد.»
به گفته مدیر انتشارات شهید کاظمی، در نمایشگاه کتاب مطلوب باید کتاب‌های درجه یک با موضوعات خوب ارزیابی و پالایش شود و در معرض دید مردم قرار گیرد و عرضه و فروش آنها از سوی کتابفروشی‌ها انجام شود و بن و یارانه‌ها از سوی کتابفروشان به مخاطبان اختصاص پیدا کند.
خلیلی همچنین درباره برگزاری نمایشگاه مجازی در کنار نمایشگاه فیزیکی می‌گوید: «پیش‌بینی این بخش ضعف کمبود دسترسی مردم و دانشجویان مناطق و استان‌‌های مختلف به کتاب در نمایشگاه کتاب تهران را پوشش داده است.» وی یادآور می‌شود: «امسال زحمات زیادی برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران کشیده شده است و برگزاری مجازی و فیزیکی نمایشگاه به‌صورت توامان سختی‌هایی به همراه دارد؛ اما با استقبال خوب و فروش خوب ناشران همراه خواهد بود.»
رابطه کتاب خوانی و طول عمر
نتایج یک تحقیق نشان داده که مطالعه کتاب به افزایش عمر کمک می‌کند؛ همچنین نشان داده کتاب خواندن به عنوان راهی برای تحمل شرایط زندگی، باعث افزایش طول عمر انسان‌ها می‌شود.
این تحقیق بر روی ۳۶۳۵ فرد ۵۰ سال به بالا انجام شده و نشان داده است که این افراد تقریبا دو سال بیشتر از دیگران زنده می‌مانند. داوطلبانی که در این تحقیق شرکت کردند، به سه دسته تقسیم شدند: آن‌هایی که سه ساعت و نیم در هفته مطالعه داشتند، افرادی که هفتگی بیش از سه ساعت و نیم کتاب می‌خوانند و کسانی که اصلا اهل مطالعه کتاب نبودند. فاکتورهای دیگری از جمله جنسیت، نژاد و میزان تحصیلات نیز در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت.
محققان دریافتند طی ۱۲ سال گذشته آن دسته از افرادی که بیش از سه ساعت و نیم در هفته مطالعه داشتند، احتمالا مرگ‌شان ۲۳ درصد کمتر بود. این روند درباره افرادی که تا سه ساعت و نیم در هفته مطالعه داشتند، ۱۷ درصد بود. در طول مدت انجام این تحقیق ۳۳ درصد افرادی که کتاب نمی‌خواندند درگذشتند، در حالی که این رقم درباره کتابخوانها ۲۷ درصد بود.
این تحقیق همچنین نشان داد که خواندن کتاب به مراتب نسبت به نشریات و روزنامه‌ها بر افزایش طول عمر تأثیرگذارتر است. کارشناسان علت این مسئله را درگیر شدن ذهن خواننده با محتویات کتاب‌ها می‌دانند.
کتاب‌خوانی فرایند آرام و عمیق مطالعه و غوطه‌ور شدن در کتاب را تقویت می‌کند. این نوعی درگیری شناختی است و زمانی اتفاق می‌افتد که خواننده ارتباط بخش‌های مختلف کتاب را درمی‌یابد و کاربرد آنها را در دنیای بیرونی پیدا می‌کند. در معرض کتاب‌ها قرار گرفتن نوعی درگیری شناختی ایجاد می‌کند که مهارت‌های ارتباطی، منطقی، یادگیری واژه‌ها و تفکر انتقادی را در خواننده تقویت می‌کند. کتاب‌ها همچنین احساس همدردی، درک اجتماعی و هوش احساسی افراد را افزایش می‌دهند و همین موجب شکل‌گیری فرآیندهای شناختی و در پایان، منجر به افزایش طول عمر می‌شود.
در این تحقیق ژانر کتاب‌هایی که خوانده شده، مشخص نشده اما به احتمال زیاد بیشتر افرادی که در آن شرکت کردند علاقه‌مند به آثار داستانی بودند.
نمایشگاه کتاب یک دستاورد عظیم است
نمایشگاه کتاب میعادگاهی است که مردم در این مکان با کتاب آشنا می‌شوند و هم محلی برای عرضه کتاب است.
قاسم تبریزی، محقق و پژوهشگر تاریخ معاصر با اشاره به برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت فیزیکی بعد از دو سال وقفه می‌گوید: «نمایشگاه کتاب میعادگاهی است که مردم در این مکان با کتاب آشنا می‌شوند و هم محلی است برای عرضه کتاب و خدمت خوبی است که دولت انجام می‌دهد، ولی مسلما با توجه به مکان محدود، مصلای تهران برای یک نمایشگاه بین‌المللی مناسب نیست. یا مکان نمایشگاه همان شهر آفتاب باشد یا این که به صورت تخصصی و در 4 منطقه تهران برگزار شود، چون تهران یک شهر کوچک نیست و جمعیتی به‌اندازه دو کشور را در خود جای داده است، به‌ویژه ناشران از شهرستان‌ها هم شرکت می‌کنند و مردم هم برای بازدید از شهرهای دیگر می‌آیند. احساس می‌شود که حتی اگر دو روز هم مراجعه کنیم برای خرید باز هم فرصت اندک است. ارزش کار بسیار بالاست. شهر آفتاب مناسب است، اما باید امکانات بیشتری برای این منطقه فراهم شود. در روزهای تعطیل مردم را از مناطق مختلف منتقل کنند و دوباره برگردانند که اذیت نشوند. اداره پست نیز می‌تواند هم از نظر مالی مساعدت کند و هم سرعت عمل بیشتری داشته باشد. به هر صورت نمایشگاه کتاب یک دستاورد عظیم است که بیشتر و بهتر می‌توان از این فرصت استفاده کرد.» وی به برگزاری نمایشگاه در سال‌های دور اشاره کرده و می‌افزاید: «سال 1354 نمایشگاه کتاب در پارک دانشجو برگزار می‌شد. 8 ناشر در این نمایشگاه شرکت می‌کردند، آن زمان ما هم به صورت ناشر حضور داشتیم که استقبال چندانی نمی‌شد، اما حالا نمایشگاه کتاب یک دستاورد عظیم است که باید از آن بیشتر بهره برد.»
یک خبر خوب برای تامین کاغذ صنعت نشر
خبرها حاکی از آن است که به زودی پنجمین نمایشگاه تخصصى بین‌المللی كاغذ، مقوا با حضور 60 شرکت داخلی و خارجی برگزار خواهد شد.
رضا امیدی، رئیس‌پنجمین نمایشگاه تخصصى بین‌المللی كاغذ، مقوا، كارتن، فرآورده‌‌هاى سلولزى و ماشین‌آلات مربوطه با اشاره به ثبت‌نام 60 شرکت داخلی و خارجی برای حضور در این رویداد نمایشگاهی می‌گوید: «نمایشگاه امسال در فضایی به وسعت هفت هزار متر مربع برگزار می‌شود.» وی می‌افزاید: «تاکنون حضور ٧ شركت خارجی قطعی شده و با ١٠ شركت خارجی دیگر نیز در حال مذاكره هستیم.»
امیدی با بیان این‌که قرار است هیات بازدیدکننده تجاری از تركیه و عراق از نمایشگاه بازدید کنند، عنوان می‌کند: «در این زمینه کشور هند در قالب پاویون و به‌صورت کشوری در نمایشگاه امسال حضور پررنگی خواهد داشت؛ همچنین از مدیران شركت‌های بزرگ كاغذ‌سازی نیز میهمان خواهیم داشت.»
وی با اشاره به پیش‌بینی امکانات مختلف برای بازدیدكنندگانی كه در سایت ثبت‌نام كنند، می‌گوید: «برای این افراد امتیازات ویژه‌ای در نظر گرفتیم مثل تخفیف ٧٠ درصدی كتاب نمایشگاه، صدور كارت بازدیدكننده، ارسال نقشه سالن‌ها، ارسال فهرست مشاركت‌كنندگان با جزییات محصولات و خدمات و ارائه آمار و اطلاعات.»
به گفته امیدی، این اقدام با هدف حمایت از برگزاری نمایشگاه حرفه‌ای و تخصصی و حضور افراد متخصص و زبده فعال حوزه سلولزی و کاغذ انجام خواهد شد.
ترجمه خوب از الزامات دیده شدن کتاب
ایام برگزاری نمایشگاه کتاب زمان خوبی است که مسائله ترجمه و چالش‌های آن نیز پرداخته شود، چرا که بی‌شک یکی از مواردی که به دیده شدن کتاب کمک می‌کند هم ترجمه از زبان‌های دیگر دنیا و هم ترجمه به زبان‌های دیگر است. ضمنا می‌توان با برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی در حاشیه نمایشگاه کتاب به این مهم پرداخت.
انتخاب مترجم کتاب تأثیر شگرفی بر موفقیت ترجمه در بازار جهانی کتاب دارد. اگر می‌‌خواهید ترجمه کتاب مورد نظرتان مطلوب و موفق باشد، کافی است شش مرحله را با دقت طی کنید: هدف‌تان را از ترجمه کتاب مشخصی کنید، بودجه کافی به ترجمه کتاب اختصاص دهید، فهرستی از مترجمین مورد نظرتان تهیه کنید، ترجمه صفحه‌ای از کتاب‌تان را به مترجم یا مترجمین مورد نظرتان بسپارید، در نهایت، مترجمی را انتخاب کنید که روحیه همکاری خوبی نیز داشته باشد. بدین ترتیب، می‌توانید ترجمه‌ای مطلوب را ارائه دهید.