هر سال،نیمه ماه مبارک رمضان و ایام ولادت امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) که فرا می‌رسید، یکی از جذاب‌ترین جلسات رهبر انقلاب با گروه‌های مختلف برگزار می‌شد. این جلسات، با شاعران بود که توجه همه مردم و به ویژه اهالی ادبیات و فرهیختگان را به خودش جلب می‌کرد. نشست‌هایی پر از شور و شیدایی و زیبایی؛ چه شعرهایی که در این دیدارها گل می‌کرد و چه استعدادهایی که خود را نشان می‌دادند.

اما متأسفانه امسال نیز برای سومین سال پیاپی به علت ویروس کرونا، این دیدار برگزار نمی‌شود. به مناسبت فرا رسیدن سالگرد برگزاری جلسات بی‌نظیر شعرخوانی شاعران در محضر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، برخی از خاطرات خوش آن دوران را مرور می‌کنیم.

 

میلاد حبیبی از شاعران جوانی است که سال 1397 در این جلسات شعری را خواند. وی طی یادداشتی درباره این جلسات نوشته است: اصطلاحی بین جامعه‌ شاعران رایج شده است که درست یا غلط دیدار شاعران با رهبر انقلاب را «شب شعر بیت رهبری» می‌نامند. اما آنچه که در ده‌ها و شاید صدها شب شعر که هر سال در کشور برگزار می‌شود می‌گذرد، بسیار متفاوت با دیدار شاعران با رهبر انقلاب است. در شب‌های شعر، مرسوم این است که مجری شاعری را صدا می‌زند، وی پشت تریبون رفته و شعرش را می‌خواند و به همین ترتیب جلسه تمام می‌شود. دیگر هیچ اهمیتی ندارد که شعری که خوانده شده، شاهکاری در ادبیات است یا شعری ضعیف و سطحی؛ دقیقاً برخلاف آنچه که در شب‌های نیمه‌ رمضان در بیت رهبری برگزار می‌شود!

اینجا شاعر در حین شعرخوانی اگر لازم باشد از سوی «آقا» تحسین می‌شود و اگر ایشان نکته‌ای را لازم بدانند حتماً متذکر می‌گردند؛ دقیقاً همان کاری که انجمن‌های ریشه‌دار شاعرپرور انجام می‌دهند. به عبارت دیگر رهبر انقلاب هرگز فقط به محتوا فکر نمی‌کنند بلکه از حساسیت‌شان روی شعرها می‌شود فهمید که چقدر سالم بودن و تمیز بودن ساختار شعر، برایشان اهمیت دارد. به‌عنوان مثال در مواجهه با این بیت از رضا صالحی که سروده بود:

یوسف از دامان پاکش حبس و زندان دیده است / کام یونس از جهان، کام نهنگی بیش نیست

رهبری «حبس و زندان» را تکراری بی‌وجه می‌دانند که همان حشو و از عیوب بلاغی است.

در شب‌های شعر، مرسوم این است که مجری شاعری را صدا می‌زند، وی پشت تریبون رفته و شعرش را می‌خواند و به همین ترتیب جلسه تمام می‌شود. دیگر هیچ اهمیتی ندارد که شعری که خوانده شده، شاهکاری در ادبیات است یا شعری ضعیف و سطحی؛ دقیقاً برخلاف آنچه که در شب‌های نیمه‌ رمضان در بیت رهبری برگزار می‌شود!

یا هنگامی که افشین علا به این بیت می‌رسد:

یک روز پدر به‌خاطر قرض / با غصه و آه و اخم بسیار

صبحانه‌نخورده رفت کنجی / تا صبح نشسته بود بیدار

تذکر منطقی رهبری درخصوص رعایت نکردن منطق زمانی در شعر و اینکه: نمی‌شود کسی صبحانه نخورد و تا صبح بیدار باشد، هم خود گواه بر حساسیت بر سالم بودن شعرها است.

یا نقدی که به شعر سیدعلی شکراللهی و شعرهای دیگر وارد کردند و و و...

این روند نکته‌سنجی آن‌قدر شدید می‌شود که مجری مراسم می‌گوید «مدام به شورای هشت‌نفره می‌گوییم دقت کنند اما باز آقا نکاتی را پیدا می‌کنند».

شاعر زن روس: «آقا» برایم مثل پدر بود

برزینا بانوی شاعر اهل کشور روسیه و استاد زبان فارسی دانشگاه روابط بین‌الملل مسکو است که یک بار در نشست شاعران با رهبر انقلاب به شعرخوانی پرداخت. وی با اشاره به دیدار رهبر انقلاب با شاعران گفت: ایران تنها کشوری است که جلسات شعرخوانی را در بالاترین سطح برگزار می‌کند. در روسیه هیچ وقت مراسمی برگزار نمی‌شود که رئیس‌جمهور به عنوان عالی‌ترین مقام کشور، شاعران را جمع کند و این‌قدر به ادبیات توجه داشته باشد.

این شاعر و مترجم روس با یادآوری خاطره حضورش در محفل دیدار رهبری با شاعران و خواندن شعری به زبان فارسی افزود: پیش از این دیدار، راجع به ایشان فقط مقاله خوانده بودم. دیدار بسیار عجیب و خاطره‌انگیزی بود. پیش از این نمی‌دانستم که مردم ایران به رهبرشان «آقا» می‌گویند. آقا برای من مثل پدر بود. وقتی ایشان را دیدم و شعرم را به زبان فارسی برایشان خواندم، احساس آرامش داشتم.

او خاطرنشان کرد: برایم عجیب بود که در ایران، بالاترین مقام کشور، شاعری فرهیخته و ادب دوست است و این‌قدر به ادبیات توجه دارد.

بهترین عکس یادگاری

عباس براتی پور از شاعران پیشکسوت هم خاطره اش از حضور در جلسه شعرخوانی بیت رهبری را این گونه بیان کرد: شب تولد امام حسن‌(ع) قرار بود به دیدار مقام معظم رهبری نایل شوم از این رو رمضان آن سال برایم معنویت خاصی داشت و البته دلهره داشتم و نگران بودم با زبان روزه خوب نتوانم شعرخوانی کنم. یکی از خاطره‌های شیرین آن دیدار عکس یادگاری ما با مقام معظم رهبری بود که برای من یک هدیه جذاب و خاطره‌انگیز به حساب می‌آید. خاطره جالب دیگر این بود که وقتی وارد جلسه دیدار شدیم کیف و کتاب‌های ما را تحویل گرفتند و وقتی رهبری ما را دعوت کردند شعر بخوانیم گفتیم کتاب‌مان را گرفته‌اند و ایشان دستور دادند که وسایل ما را پس بدهند.

وی افزود: در زمان حیات امام خمینی(ره) قرار بود ملاقاتی با حضرت امام خمينی(ره)داشته باشم، چرا كه شعری از من كه با مطلع «امام‌ای بلند آيت‌ آسمانی/سلام‌ای كه برجسم ما همچو جانی» به صورت سرود در محضر ايشان خوانده شده و قرار بود من را به محضر ايشان برده و معرفی كنند. متاسفانه در اواخر حیات امام(ره)به من اجازه ملاقات به خاطر كسالت ايشان داده نشد، من نيز منتظر بودم اما پس از اينكه بيان شد حال ايشان وخيم شده از اين ديدار نااميد شدم. به همین دلیل در دیدار با مقام معظم رهبری درخواست کردم این شعر را بخوانم.

ویترین شعر انقلاب

محمدرضا سنگری استاد زبان و ادبیات فارسی هم برداشت خودش از حضور در جلسات شعرخوانی بیت رهبری گفت: از دیدار شاعران با رهبر انقلاب اسلامی در سال‌های گذشته خاطره‌های شیرین بسیاری در ذهن من مانده است و تصور می‌کنم حضور شاعران از استان‌های مختلف و خواندن اشعار مختلف نیز در پدید آمدن یک فضای شعری متنوع و در عین حال مستحکم تأثیر بسیاری بر جای می‌گذارد.

این نویسنده تأکید کرد: به عقیده بنده نشست شاعران با رهبر انقلاب اسلامی را می‌توان ویترین شعر انقلاب نامید.

وی یادآور شد: تصور می‌کنم این دیدار از چند جهت تنوع دارد که اولین جهت آن مربوط به تنوع در حوزه‌های شعری از نظرگاه ساختار و درون مایه است به نحوی که در این دیدار انواع قالب‌های شعری از جمله رباعی و شعر سپید خوانده می‌شود.بعد دوم اهمیت این دیدار را خواندن اشعار مناسبتی و همچنین اشعار غیر مناسبتی تشکیل می‌دهند که از این جهت می‌توان به خوانده شدن اشعار طنز و عاشقانه در کنار شعرهای دیگر اشاره کرد و به جرأت می‌توان گفت: از این جهت هیچ نشست شعری را سراغ نداریم که تا این‌اندازه ابعاد مختلف و متنوعی را در بر بگیرد.

سنگری اظهار کرد: رهنمودهای مقام معظم رهبری در حوزه شعر که در دیدار با شاعران ارائه می‌دهند از دیگر ابعاد مهم در دیدار امشب خواهد بود چرا که این رهنمودها در جهت‌دهی هر چه بیشتر به شاعران تأثیر می‌گذارد همان‌طور که در سال‌های گذشته نیز شاعران از این رهنمودها تأثیر مثبت پذیرفته‌اند.

وی ادامه داد: رهنمودهای رهبر انقلاب اسلامی و صحبت‌های موثر ایشان در حوزه شعر، در باروری شعر انقلاب نیز بسیار موثر است و با توجه به اینکه در این نشست شاعرانی که قرار است شعرخوانی کنند، از قبل اشعار خود را برای مطالعه رهبر انقلاب اسلامی خدمت ایشان ارائه داده‌اند، فضای شعری بسیار فراهم می‌شود و با خواندن اشعار مختلف در این مراسم جامعه مخاطبان در جریان شعر انقلاب قرار می‌گیرند.

ای کاش مسئولین هم...

رضا اسماعیلی از دیگران شاعرانی است که خاطرات خودش از دیدار شاعرانه با رهبر انقلاب را در گفت وگو با ایبنا این‌گونه بیان می‌کند: در آن سال‌ها، دیدار شاعران با مقام معظم رهبری، دیداری خصوصی و بدون پوشش خبری و رسانه‌ای بود. جمع شاعران شرکت‌کننده نیز به 30 تا 40 نفر محدود می‌شد. در آن دیدار خاطره‌انگیز و فراموش‌نشدنی، شوق عجیبی به خواندن شعر در محضر رهبری داشتم و برای شعرخوانی لحظه‌شماری می‌کردم که به لطف خدا این فرصت فراهم شد و شعری برای امام علی‌(ع) خواندم و مورد تشویق کریمانه ایشان قرار گرفتم. دهه اول انقلاب بود و آن زمان ایشان در دوران ریاست جمهوری به سر می‌بردند و با شاعران زیادی نیز به دلیل علاقه خاص‌شان به ادبیات و شعر حشر و نشر داشتند، جلسه‌های دیدار با شاعران را نیز به صورت محدود و خودمانی برگزار می‌کردند و شاعران نیز با موضوع آزاد شعر می‌خواندند. در آن زمان من جوانی 25 ساله

بودم و با شاعران حوزه هنری ارتباط داشتم. روزی آقای قزوه با منزل ما تماس گرفت و از من هم دعوت کرد که با جمعی از شاعران با یک مینی‌بوس به دیدار حضرت آقا برویم. من جوان بودم و جویای نام و از اینکه فرصتی فراهم شده که به دیدار رئیس‌جمهور کشورم بروم اشتیاقی زایدالوصف داشتم و این دیدار برایم یک فرصت طلایی و شیرین بود. در عین حال مانند پرنده‌ای مشتاق پرواز دلهره زیادی نیز داشتم و مردد بودم که کدام شعر را بخوانم که سرانجام شعری را درباره امام علی‌(ع) انتخاب کردم. یادم است در آن دیدار من و بسیاری از دوستان لباس اورکت بسیجی به تن داشتیم و پیش از شعرخوانی احساس می‌کردم شعرخواندن برایم بسیار دشوار باشد، در عین حال آرامش حضور و برخورد صمیمانه و فروتنانه ایشان باعث شد احساس کنم نه در مقابل یک شخصیت عالی رتبه سیاسی یعنی رئیس‌جمهور کشور بلکه در برابر یک ادیب و شاعر حاضر شده‌ام و با امنیت خاطر و آرامش شعر خواندم. پذیرایی مختصر آن دیدار چای و شیرینی بود که در جوی صمیمانه و دوست‌داشتنی لذت‌بخش‌ترین پذیرایی به حساب می‌آمد.

وی افزود: در کنار صمیمیت، فروتنی و مهربانی فوق‌العاده، شخصیت ادبی مقام معظم رهبری بسیار بارز بود. اشتیاق زایدالوصفی که اهالی شعر و ادب به حضور در برنامه سالیانه دیدار رهبری با شاعران دارند نیز موید همین نکته است، این شور و اشتیاق بیانگر آن است که جامعه ادبی ما به رهبرمعظم انقلاب تنها به عنوان یک عالم دینی و رهبر سیاسی نگاه نمی‌کنند، بلکه در کنار همه این فضایل و کرامات، رهبر حکیم و فرزانه انقلاب را به عنوان ادیبی دقیقه‌یاب و منتقدی تیزبین نیز می‌شناسند که درک محضر ادیبانه و بهره‌مندی از نقدهای عالمانه این شخصیت فرهیخته را در ارتقای کیفی آثار ادبی خود موثر می‌دانند. به راستی نیز برای جامعه هنری و ادبی ما باعث مباهات و افتخار است که رهبری نظام مقدس جمهوری اسلامی- همچون حضرت امام (قدس سره الشریف )- شخصیتی عالم، هنرمند، ادیب و صاحب تالیف علمی و فرهنگی فراوان است؛ شخصیت بی‌بدیلی که بیش از هر نویسنده و شاعری بر هنر و ادبیات احاطه و اشراف دارد و بیش از هر شاعر و نویسنده حرفه‌ای رُمان‌، داستان و شعر خوانده‌ است. اشراف و تسلط 

مقام معظم رهبری به ظرایف و دقایق هنر و ادبیات معاصر، گاهی باعث شگفتی و غبطه اصحاب فرهنگ و هنر می‌شود! تامل در این دقیقه که هیچ رُمان و مجموعه شعر تازه منتشر شده‌ای از نگاه تیزبین مقام معظم

رهبری با همه مسئولیت‌ها و مشغله‌های سیاسی و اجتماعی به دور نمی‌ماند- چنان‌که تقریظ عالمانه ایشان پیشانی‌نوشت بسیاری از آثار ارزشمند است- به راستی نیز جای شگفتی دارد. اینکه رهبر فرزانه انقلاب با بزرگواری تمام بخشی از وقت خویش را در طول سال به دیدار با استادان شعر و ادب و شاعران اختصاص می‌دهند، حاکی از ادب‌پروری و شعردوستی ایشان است.‌ای کاش متولیان و مسئولان فرهنگی نیز از سیره عملی رهبر ادیب انقلاب، تکریم و تجلیل شایسته از اصحاب شعر و ادب را بیاموزند.‌ای کاش...!!