روزی که نیروی هوایی به انقلاب پیوست
دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان
صبح پنجشنبه 19 بهمن 1357، خبرنگارانی که در مدرسه علوی، محل اقامت موقت امام خمینی و مقر رهبری انقلاب، مستقر بودند، اطلاع یافتند که گروهی از نظامیان نیروی هوایی ارتش با لباس شخصی و با در دست داشتن کارت‌هایشان به دیدار حضرت امام آمده‌اند. آن روز قرار بود که به فرمان رهبر انقلاب، اقشار مختلف مردم در حمایت و تایید از دولت بازرگان در راهپیمایی عظیمی شرکت نمایند، از همین رو به غیراز مأموران حفاظت محل اقامت امام و برخی از اعضای کمیته استقبال، فرد دیگری در مدرسه علوی حضور نداشت. نزدیکان امام و حتی حاج احمد آقا به همراه خانواده به صفوف راهپیمایان پیوسته بودند.
اما حیاط بزرگ دبیرستان علوی در یک لحظه از افرادی پر شد که ناگهان لباس‌های شخصی‌شان مبدل به یونیفرم نظامی گردید و همگی در مقابل پنجره اتاقی که از آن، امام با مردم دیدار می‌کردند، در دسته‌جات منظم و مرتب صف کشیدند.
علی‌رغم اعلام قبلی مبنی بر اینکه حضرت امام خمینی به دلیل خستگی ناشی از دیدارهای مکرر روزهای پیشین، آن روز را به استراحت خواهند پرداخت ولی حضور همافران، افسران و درجه‌داران نیروی هوایی در مدرسه علوی که برای زیارت امام هزاران خطر را به جان خریده بودند، باعث گشت که امام در پشت پنجره اتاق‌شان ظاهر شده و به ابراز احساسات ارتشیان انقلابی پاسخ دهند. به محض حضور امام در پشت آن پنجره، ناگهان فریاد نظامیان به ملت پیوسته، نه فقط صحن و سرای مدرسه که به شعاعی وسیع از خیابان ایران را فرا گرفت. آنها شعار می‌دادند که:
«ما همه سرباز توییم، خمینی، گوش به فرمان توییم خمینی ....»
پس از دقایقی طولانی سر دادن شعارهای انقلابی توسط پرسنل نیروی هوایی، یکی از نظامیان قطعنامه‌ای را قرائت کرد. در آن قطعنامه پس از درود به پیامبر بزرگوار اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع)، پیوستن گروه کثیری از پرسنل ارتش به نهضت امام بیان شده و همچنین اعلام گردیده بود که این نظامیان انقلابی تا آخرین قطره خون از انقلاب اسلامی دفاع خواهند نمود. پس از ارائه قطعنامه فوق حضرت امام طی بیاناتی فرمودند:
«... درود بر شما سربازان امام عصر سلام‌الله‌علیه. همان‌طور که فریاد زدید تاکنون در خدمت طاغوت بودید. طاغوتى که تمام هستى ما را ساقط کرد، طاغوتى که خزاین ما را تهى کرد، طاغوتى که ما را برده خارجی‌ها کرد. و از امروز در خدمت امام عصر(سلام‌الله‌علیه) و در خدمت قرآن کریم هستید...»1
در همین لحظه در حالی که نظامیان حاضر در مدرسه علوی به نشانه وفاداری نسبت به امام خمینی، با سلام نظامی، احترام خود را به رهبر انقلاب ابراز می‌داشتند، عکاس روزنامه کیهان، عکسی از پشت‌سر از این اجتماع تاریخی برداشت که همان عصر در صفحه اول روزنامه به چاپ رسید و غوغایی در محافل سیاسی داخل و خارج برپا ساخت.
اینکه پیوستن نظامیان به انقلاب، فراتر از شایعات بوده و اینک با تصویری گویا در برابر چشم جهانیان قرار گرفته است. به این ترتیب تنها نقطه قوت باقیمانده رژیم شاه و آمریکا یعنی ارتش که به‌خاطر حفظ و حراستش، ژنرال پنج ستاره خود، هایزر را روانه ایران کرده بود، دچار شکاف و خدشه جدی گشت.
همچنین در ساعت 3/15 بعدازظهر همان روز پنجشنبه، جمعی از افسران و همافران اصفهان به نمایندگی از همکاران خود، به دیدار امام خمینی نائل آمدند. در این دیدار ابتدا گروه افسران و همافران سرودی خواندند و سپس یکی از همافران به نمایندگی از جانب افسران، درجه‌داران و همافران، گزارشی از فعالیت‌های انقلابی خود را تقدیم رهبر انقلاب نمودند.
پس از قرائت گزارش فوق، امام خمینی خطاب به همافران گفتند:
«...ما از سربازان امام زمان(ع) و قرآن تشکر می‌کنیم. اگر تا به حال تحت سلطه طاغوت بودید، از این لحظه جزو سربازان آن حضرت محسوب می‌شوید، ما از اوضاع متأسفیم، از اوضاع دولت‌های وقت و رژیم مطلعیم که چه جنایت‌هایی مرتکب شدند تا بین ارتش و توده مردم جدایی بیفکنند و بین سرباز و ملت و ملت و سرباز رابطه‌ای وجود نداشته باشد تا این جنایتکاران و تبهکاران و خودکامگان و نوکران بتوانند این ملت و پول‌هایش را به جیب خود و اربابانشان بریزند. ما مسلم می‌توانیم تا برقراری حکومت عدل از شما سربازان دلیر و جانباز پذیرایی کنیم. خداوند حافظ شما باد.»
این در شرایطی بود که صدها تن از همافران مبارز نیروی هوایی در بازداشت مأموران رژیم شاه قرار داشتند و این واقعیت در بیانیه همافرانی که به دیدار امام رفته بودند نیز مستتر بود. معنی و مفهوم بیانیه فوق و بیانات حضرت امام حاکی از آن بود که رژه روز 19بهمن همافران و افسران و درجه‌داران نیروی هوایی، به‌طور خلق‌الساعه و ناگهانی اتفاق نیفتاده و از ریشه‌ها و پس زمینه‌هایی برخوردار بوده است.
نقبی به تاریخچه مبارزات انقلابیون پیرو امام نشان می‌دهد که همافران مسلمان و مبارز نیروی هوایی از سال‌ها قبل در ارتباط با روحانیت مبارز و بخصوص حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، تشکیلاتی مخفی و مسلح در پایگاههای هوایی سراسر کشور ایجاد کرده بودند که با برگزاری جلسات روشنگرانه، اجرای عملیات مسلحانه، تکثیر و توزیع اعلامیه‌های حضرت امام و برگزاری تظاهرات و اعتصابات در اوج سال‌های مبارزه با شاه، در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی تأثیر بسزایی داشتند و هم آنان در آخرین مراحل و فرود آوردن ضربه نهایی بر پیکر پوسیده رژیم پهلوی نیز پیشتاز و پیشگام مردم مسلح شده و در روزهای 21 و22 بهمن 57 مراکز قدرت رژیم شاه را به تصرف درآوردند.
در سال‌های 52-53 تعدادی از همافران مسلمان نیروی هوایی با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مشهد ارتباط برقرار کرده و از طریق یکی از همافران مبارز به نام نوروزی که تحت پوشش آموزش زبان انگلیسی با ایشان ارتباط داشت، از دستورات حضرت امام و روحانیون مبارز بهره‌مند می‌شدند.2 همافران مسلمان نیروی هوایی با رهنمودهایی که از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای می‌گرفتند گروهی زیرزمینی تشکیل دادند و ضمن تماس با سید علی اندرزگو (از طریق ایشان) اقدام به تشکیل کلاس‌های مخفیانه عقیدتی - سیاسی و نظامی در پایگاههای هوایی کردند.3
این گروه ابتدا در پایگاه کیش مستقر بود و به همین جهت، عملیات خود را از جزیره کیش آغاز کرد. سرانجام با انتقال افراد این گروه به شهرهای مختلف، از جمله تهران، بابلسر و مشهد، دامنه فعالیت‌های گروه افزایش یافت و در محل جدید، هریک از این افراد به جذب اعضای جدید و تشکیل گروه‌های مستقل درون پایگاههای هوایی پرداختند.
گروه مشهد با سه واسطه به سیدعلی اندرزگو (با نام مستعار دکتر جوادی) مرتبط می‌شد. شهید اندرزگو پس از مطالعه و کار مستمر بر روی همافر نوروزی و شناخت دقیق وی، از او خواست به بهانه بیماری همسرش و اینکه نیاز به معالجه دارد، یک ماه مرخصی گرفته و برای طی دوره‌های چریکی به اردوگاه‌های فلسطینی در لبنان و سوریه اعزام شود.4
با دستگیری آیت‌الله خامنه‌ای و تبعید ایشان به ایرانشهر، ارتباط همافران گروه مشهد با روحانیت مبارز قطع شد اما همافران مبارز تهران از طریق دکتر محمد مفتح با روحانیت مبارز تماس مجدد برقرار کرده و رهنمودهای لازم را از آن طریق دریافت می‌کردند.
گروه همدان در پایگاه نوژه در سال‌های 53 و 54 با کمک شخص مومن و متعهدی به نام حاج آقا کرمانی کار خود را با برقراری نماز جماعت، تشکیل جلسات مذهبی و حتی برگزاری نماز عید فطر آغاز کرد که سخت رژیم را به وحشت انداخت. تا اینکه در سال 56 از طریق ارتباط با تشکیلات روحانیت مبارز در همدان با حضرت امام مرتبط شده از این طریق در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب حرکات حساب شده و موفقیت‌آمیزی داشتند.5
از جمله در روز 21 بهمن بنا به دستور آیت‌الله شهید مدنی گروه همافران مبارز پایگاه شاهرخی (شهید نوژه) همدان، عملیات خلع سلاح پایگاه را آغاز کرده و در اولین مراحل عملیات، اسلحه‌خانه پایگاه را به تصرف درآوردند. سپس گردان خلبانان به همافران پیوست. افرادی که به پست فرماندهی‌گریخته بودند، در محاصره همافران انقلابی قرار گرفتند و بالاخره در آخرین ساعات شب، دستگیر شده و پایگاه هوایی نوژه همدان تسخیر شد.6
گروه همافران مبارز همدان از طریق حجت‌الاسلام علی‌اکبر رضوانی نیز با روحانیت مبارز در ارتباط بود. او مخفیانه به روستاهای اطراف پایگاه رفت و آمد می‌کرد و از طریق همافر شهید شاه حسینی به آموزش و تشکل همافران مسلمان می‌پرداخت.(وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مدتی به نمایندگی حضرت امام در پایگاه نوژه منصوب شد.)
همچنین در پایگاه یکم شکاری، همافر مبارزی به نام مهدی آقاجانی در ارتباط با روحانیان مبارزی مثل مرحوم آیت‌الله طالقانی و شهید شاه‌آبادی جو مذهبی را به سایر قسمت‌های پایگاه نیز اشاعه داد و طی یک برنامه‌ریزی دقیق هر هفته به‌عنوان مسئول اسلحه در قسمت آلرت حاضر می‌شد و در انتهای باند حاضرین را با معارف دینی آشنا می‌ساخت.7
پس از انتقال عده‌ای از پرسنل پایگاه بوشهر به پایگاه یکم شکاری، همافران مبارز در نشست‌های مختلف داخل و خارج پایگاه و بعضا در بهشت‌زهرا و حرم حضرت عبدالعظیم(ع) کارهای مقدماتی را برای امور تشکیلاتی انجام دادند. آنها گروه‌های مقاومت 4 نفری تشکیل داده بودند که از جمله برنامه هایشان کمک مالی هر ماه به مقدار 2 هزار تومان برای پیشبرد انقلاب اسلامی و تکثیر و پخش اعلامیه‌های حضرت امام بود. این گروه نیز با راهنمایی و دستورات حجت‌الاسلام شاه‌آبادی فعالیت خود را سازمان داده و با هسته مرکزی گروه جلساتی داشتند.
برای رژه تاریخی 19 بهمن 57 در حضور حضرت امام، جلسه‌ای با حضور اعضای مرکزی همین گروه تشکیل گردید. قرار شد که هشت صبح در مقابل بیت امام اجتماع کنند. یک روز قبل از انجام رژه، افراد گروه مطلع شدند که احتمال بمباران تهران به‌وسیله عمال رژیم در پایگاههای یکم شکاری و همچنین همدان وجود دارد. نمایندگان همافران بلافاصله خدمت مرحوم آیت‌الله طالقانی رسیدند و رهنمودهای لازم را از ایشان گرفتند و پس از تماس با متخصصین متعهد در شعبه‌های مختلف پایگاه‌ها قرار شد در سیستم اسلحه هواپیماها دستکاری انجام شود. به وسیله یکی از همافران متخصص هواپیماها به‌گونه‌ای دستکاری شد که روی زمین تصور دستکاری آنها نمی‌رفت.
اما همه این تلاش‌ها و سازماندهی در بزنگاه تاریخی 22 بهمن به بار نشست.
____________________________________
1- صحیفه امام- جلد 6- صفحه 101 2- شرح اسم- هدایت‌الله بهبودی- موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی- ویراست جدید- تهران- تابستان 1391- صفحه 657 3- گفت‌و‌گو با همافر نوروزی- ویژه‌نامه دهه فجر- روزنامه اطلاعات- بهمن 1364 4- همان 5- خاطرات همافر مبارز محمد طاهری- روزنامه اطلاعات- اسفند 1364 6- همان 7- همان