چرایی دست به سوی آسمان بلند کردن(پرسش و پاسخ)
پرسش: در عین اینکه خداوند، مکان و محلی ندارد چرا هنگام دعا کردن چشم به آسمان می‌دوزیم و دست به سوی آسمان بلند می‌کنیم؟
پاسخ: این سوال را در عصر ائمه هدی(ع) نیز مطرح کرده‌اند، از جمله «هشام بن حکم» می‌گوید: زندیقی خدمت امام صادق(ع) آمد و از آیه الرحمن علی العرش استوی سوال کرد.
امام(ع) ضمن توضیحی فرمود: خداوند متعال، نیاز به هیچ مکانی و هیچ مخلوقی ندارد، بلکه تمام خلق محتاج او هستند.
سوال کننده عرض کرد: پس تفاوتی ندارد که ( به هنگام دعا) دست به سوی آسمان بلند کنید یا به سوی زمین پایین آورید؟!
امام(ع) فرمود: این موضوع، در علم و احاطه و قدرت خدا یکسان است (و هیچ تفاوتی نمی‌کند) ولی خداوند متعال دوستان و بندگانش را دستور داده که دستهای خود را به سوی آسمان، به طرف عرش بردارند، چرا که معدن رزق آنجا است، ما آنچه را قرآن و اخبار رسول خدا(ص) اثبات کرده است، تثبیت می‌کنیم، آنجا که فرمود: دستهای خود را به سوی خداوند متعال بردارید، و این سخنی است که تمام امت بر آن اتفاق نظر دارند(1)
در حدیث دیگری از امام امیرالمومنین(ع) در کتاب خصال آمده است: «اذا فرغ احدکم من الصلوهًْ فلیرفع یدیه الی السماء، و لینصب فی الدعاء: «هنگامی که یکی از شما نماز را پایان می‌دهد دست به سوی آسمان بردارد و مشغول دعا شود.»
مردی عرض کرد: ای امیرمومنان! مگر خداوند همه جا نیست؟
فرمود: آری همه جا هست.
عرض کرد: پس چرا بندگان دست به آسمان برمی‌دارند؟
فرمود: آیا (در قرآن) نخوانده‌ای: و فی السماء رزقکم و ما توعدون: «در آسمان رزق شما است و آنچه به شما وعده داده می‌شود» پس از کجا انسان روزی را بطلبد جز از محلش، محل رزق و وعده الهی آسمان است(2)
مطابق این روایات چون غالب ارزاق انسانها از آسمان است (باران، زنده کننده زمین‌های مرده از آسمان می‌بارد، نور آفتاب که منبع حیات و زندگی است از سوی آسمان می‌تابد، هوا سومین عامل مهم حیات در آسمان است) آسمان به عنوان معدنی از برکات و ارزاق الهی معرفی شده، و به هنگام دعا به آن توجه می‌شود، و از خالق و مالک آن همه رزق و روزی تقاضای حل مشکل می‌شود.
از بعضی از روایات، فلسفه دیگری برای این کار استفاده می‌شود، و آن اظهار خضوع و تذلل در پیشگاه خدا است چرا که انسان به هنگام اظهار خضوع، یا تسلیم، در مقابل شخص یا چیزی، دستهای خود را بلند می‌کند(3).
ــــــــــــــــــــــــــــ
1- «بحار جلد 3 صفحه 330»
2- همان جلد 90 صفحه 308
30 تفسیر پیام قرآن 270/4