ذبح «تعلیم» با خنجر «تقلب»
امتحان دادن از تو پــول دادن از من!
این روزها که بسیاری از دانشگاه‌ها امتحانات را آغاز کرده‌اند بازار تقلب نیز طرفدارانی پیدا کرده است؛ به طوری که با یک جست‌وجوی ساده در بازارهای خرید و فروش مجازی آگهی‌های متعددی تحت عناوینی همچون «کمک در امتحانات» یا آموزش در شب امتحانات به چشم می‌خورد. وقتی به این آگهی‌ها رجوع و از آنها پرسیده می‌شود که «آیا سؤال امتحان را حل می‌کنید؟»، پاسخ آگهی‌دهندگان مثبت است و نام و تاریخ امتحان را جویا می‌شوند.
یکی از افرادی که در سایت (...) آگهی کمک در امتحانات را منتشر کرده می‌گوید، می‌تواند در امتحانات حاضر شود و سؤالات را حل کند. وی این اطمینان را می‌دهد که پاسخ سؤالات را به‌درستی حل خواهد کرد و عنوان می‌کند که هزینه پاسخ به آزمون را قبل از آغاز امتحان دریافت می‌کند.
فردی دیگر که آگهی تدریس فیزیک منتشر کرده می‌گوید در امتحان نیز شرکت می‌کند و با دریافت اطلاعات آزمون می‌تواند در موعد مقرر، آنلاین و در امتحان حاضر شود. دانشجوی دیگری که خود امتحان دارد آگهی منتشر کرده تا نیروی کمکی برای خود بیابد. وی که امتحان روانشناسی دارد حاضر است ۵۰۰ هزار تومان برای رفع اشکال پرداخت کند.
با یک حساب سرانگشتی در این ایام حدود ۸۰ درصد افرادی که در سایت (...) آگهی تدریس خصوصی داده‌اند حاضرند در شب امتحان نیز مشارکتی فعال داشته باشند و با توجه به سوابق گذشته سوءاستفادها از پلتفرم‌های اینچنینی در فضای مجازی، کسانی که به‌صورت علنی قصد شرکت در آزمون‌های دیگران را دارند، به صراحت آگهی «شب امتحان» منتشر می‌کنند.
این یک قسمت ماجراست چراکه موارد متعددی از تخلف در بستر سایت‌های اینچنینی شامل (...)، (...) و... گزارش شده که کلاهبرداران علی‌رغم اخذ وجوه از مردم، خدمات خود را ارائه نداده‌اند. این در حالی است که اصل این کار تخلف است و چنانچه فردی در این فرآیند، مبلغی بپردازد و به اصطلاح خدمتی دریافت نکند، حتی امکان شکایت نیز ندارد چون مرتکب تخلف شده است.
البته سایت (...) انتشار این آگهی‌ها را ناشی از اشتباه ربات تشخیص محتوا می‌داند و عنوان می‌کند که اگر افراد گزارش تخلف دهند آگهی برداشته می‌شود، با این حال حجم آگهی‌های منتشر شده آن‌قدر زیاد است که نمی‌توان تک تک آنها را گزارش داد، از طرفی چند نفر ممکن است که چنین گزارشی را به متصدیان سایت ارائه دهند؟ به نظر می‌رسد که (...) و سایت‌های مشابه باید در زمینه پشتیبانی و بررسی محتوای آگهی‌ها دقت بیش‌تری به خرج دهد.
افزون بر این، مدیران سایت (...) معتقدند که اگر تخلفی در ظاهر آگهی‌ها وجود نداشته باشد و شخص آگهی‌دهنده، تخلفی را در خارج از این بستر مرتکب شود، از جهت قانونی، اتهامی متوجه آنها نیست کما اینکه در مورد ارائه دهندگان خدمات تلفن همراه، همین قاعده ساری و جاری است. این در حالی است که تخلفات در داخل این بستر در حال انجام است نه خارج از آن و کمترین ضرری که مدیران (...) به بنیان‌های علمی کشور وارد می‌کنند، دامن زدن به سطحی شدن علم، تسهیل فرآیند تخلف در آزمون‌ها و در نهایت، وارد آمدن ضربات جبران‌ناپذیر به جامعه علمی کشور خواهد بود.
گروه‌های حل سؤالات در شبکه‌های مختلف اجتماعی نیز حضوری فعال دارند و از هم‌اندیشی‌های گروهی تا حل سؤالات به‌صورت انحصاری دیده می‌شود. حتی دیده شده که ربات‌هایی برای حل سؤالات نیز ساخته شده است! دانشجویان با استفاده از این ربات‌ها می‌توانند درخواست خود را ثبت کنند و فرد مورد نظر به آنها معرفی می‌شود تا سؤالات را حل کند.
یکی از افرادی که در پیام رسان (...) تبلیغ می‌کند، مدعی است می‌تواند در امتحان‌های ریاضی، فیزیک، ادبیات و زبان شرکت کند. او برای هماهنگی از متقاضیان می‌خواهد که به صورت خصوصی به وی پیام بدهند. این فرد برای هر صفحه تایپ شده ۲۰ هزار تومان دریافت می‌کند.
برخی نیز در گروه‌های حل سؤال از امتحان خود عکس می‌گیرند و به گروه ارسال می‌کنند تا افراد به آنها درخصوصی پاسخ دهند. برخی از سایت‌هایی که ویدیوهای آموزشی منتشر می‌کنند ویدیوی آموزش تقلب را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. در سایت (...) ویدیوهایی به چشم می‌خورد که انواع تقلب را به مخاطبان آموزش می‌دهند. در فایل‌هایی که نمایش داده می‌شود به دانشجویان آموخته می‌شود که چطور می‌توانند در فایل‌های پی‌دی‌اف در کمترین زمان ممکن موضوعات مورد نظر خود را بیابند. همچنین چگونگی استفاده از نرم‌افزارهای مختلف برای تقلب آموزش داده می‌شود.
نرخ شرکت در امتحانات نیز متفاوت است؛ از مبالغ پایین برای دروس عمومی و تستی تا مبالغ بالا برای دروس تخصصی و تشریحی قیمت‌گذاری شده است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که بسته به نوع و سطح آزمون، قیمت‌ها از زیر ۱۰ هزار تومان تا حدود ۵۰۰ هزار تومان برای هر امتحان متغیر است.
این در حالی است که بسیاری از دانشگاه‌ها مصادیق تخلف یا تقلب در آزمون مجازی را منتشر کرده‌اند. از منظر دانشگاه‌ها انتشار یا ارسال سؤالات یا پاسخنامه آزمون به دیگری در فضای مجازی، کپی‌برداری و استفاده از سؤالات یا پاسخنامه آزمون در گروه‌ها و صفحات اجتماعی، استفاده چند نفر از یک آدرس مشابه اینترنتی، خرید و فروش پاسخ‌ها، قطع عمدی آزمون‌های آنلاین، استفاده از جملات و عبارت‌های دانلود شده از اینترنت و ورود همزمان دانشجو از دو دستگاه مصداق تخلف یا تقلب در امتحان است.
از طرفی ماده ۵۴۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مجازات تقلب در امتحان را در نظر گرفته است. بر این اساس «هر کس به‌جای داوطلب اصلی هریک از آزمون‌ها اعم از کنکور ورودی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، دانش‌سراها، مراکز تربیت‌معلم، اعزام دانشجو به خارج از کشور یا امتحانات داخلی و نهایی واحدهای مزبور یا امتحانات دبیرستان‌ها، مدارس راهنمایی و هنرستان‌ها و... در جلسه امتحان شرکت نماید، حسب‌مورد مرتکب و داوطلب علاوه‌بر مجازات اداری و انتظامی به دویست هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
به نقل از خبرگزاری آنا؛ البته تاکنون هرگاه تخلفی مشاهده شده به پلیس فتا اطلاع داده شده تا اقدامات لازم را انجام دهند و بر اساس اعلام پلیس فتا؛ «درج آگهی شرکت در آزمون به‌جای فردی دیگر تخلف آشکار است و قطعاً پلیس با آن برخورد خواهد کرد، به همین دلیل نیز هشدار به اندک افرادی که ممکن است چنین تصمیمی داشته باشند این است که از انجام چنین کاری صرف‌نظر کنند چراکه در صورت اطلاع پلیس یا شکایت افراد، حتماً با آنها برخورد خواهد شد.»
اما به نظر می‌رسد که با وجود امتحانات مجازی، مصادیق تخلف و ماده ۵۴۱ کم‌تر مورد استفاده قرار گیرد و نیاز است که قوانین جدید با بازدارندگی کافی وضع شوند چراکه در بسیاری از امور، جزای در نظر گرفته می‌تواند از وقوع جرم پیشگیری کند.