جرعه های معرفت - شرح حدیث معصومین(ع) در کلام رهبر انقلاب
نافع‌ترین ورع
عن حمران بن اعین عن الصادق(ع): وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ لاَ وَرَعَ أَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحَارِمِ اَللَّهِ وَ اَلْكَفِّ عَنْ أَذَى اَلْمُؤْمِنِينَ وَ اِغْتِيَابِهِمْ؛ بدان که هیچ ورع و پرهیزکاری مفیدتر و سودمندتر از این نیست که از محارم الهی پرهیز شود و از اذیت کردن مؤمنین و غیبت کردن آنها خودداری شود.(1)
ورع به معنای اجتناب کردن، پرهیز کردن از هر چیزی است. فرض کنید که کسی از لذّات دنیوی پرهیز می‌کند، لذّات مباح، لذّات حلال، از غذای خوب، از لباس خوب، از منظره خوب پرهیز می‌کند، این ورع است. یا فرض بفرمایید که از اموال مشتبه پرهیز می‌کند، این ورع است. همه اینها خوب است، یعنی پرهیز در حد اعتدال از همین ظواهر و لذّات و تمتعات دنیوی فی نفسه چیز بسیار خوبی است اگر به حد افراط نرسد. لکن یک ورع هست که از همه اینها بالاتر است و آن ورع از محارم الله است. ورع از گناه. بعضی هستند که مستحبات را به جا می‌آورند، واجبات را به جا نمی‌آورند. از بعضی از مکروهات صرف نظر می‌کنند اما از برخی از محرمات اجتناب نمی‌کنند، این چه فایده‌ای دارد؟
پس، از همه ورع‌ها بالاتر، از همه اجتناب‌هایی که انسان می‌تواند بکند و فضیلت هم دارد، بسیاری از این اجتناب‌ها دارای فضیلت است، برگزیدگان و اولیاء و اصفیاء از این اجتناب‌ها می‌کنند. لکن آنچه که از همه اینها بالاتر است و مقدم بر همه اینهاست و اساس کار آن هست اجتناب از گناه است، گناه صریح. یک چیزی که صریحاً حرام شرعی است، انسان از این اجتناب بکند.این ورع از همه نافع‌تر است. ما گفتیم افضل اما این تعبیر روایت انفع است. یعنی این بیشتر به دردت می‌خورد. و الا اگر چنانچه ورع‌های دیگر را انجام دادی اما از محارم الله اجتناب نکردی آنها به دردت نمی‌خورد، برایت نافع نیست یا بسیار کم نفع است، کم فایده است.
- والکفّ عن اذی المؤمنین؛
این هم یکی دیگر است. حالا این شاید یا ذکر خاص بعد از عام است به خاطر بیان اهمیت این امر. یا مراد از محارم الله همین گناهان متعارف و معمول و رایج بین مردم است و این را بالخصوص در کنار آن ذکر می‌کند.
- واغتیابهم؛
باز آزار مؤمنان را که به طور عام بود یک خاصی به دنبالش می‌آورد و آن اغتیاب است، غیبت کردن. کأنه از انواع مختلف آزار مؤمنین غیبت کردن از اینها بالاتر است.
شرح حدیث در ابتدای درس خارج فقه، ۱۳۹۲/۱۰/۲۸
1) الكافي(ط- الإسلاميهًْ)، ج8، ص244، ح338.
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب