کرونا و مسئله عدالت (نگاه)
سید محمد امین‌آبادی
کرونا، زمانی که در اواخر دسامبر 2019(دی 1398) در«ووهان» چین شناسایی شد؛ تصور بر این بود که ویروسی دموکرات است و همه را به یک اندازه درگیر می‌کند چرا که برای این ویروس موقعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی افراد فرقی نداشت. اما خیلی زود مشخص شد که عبارت «کرونا یک ویروس دموکرات است» باید به عبارت «کرونا در شرایط برابر یک ویروس دموکرات است» تغییر کند. چرا که گزارش‌ها نشان می‌داد نابرابری در دسترسی مناسب به خدمات بهداشتی و درمانی تأثیر غیرقابل انکاری بر میزان مبتلایان و فوتی‌ها ناشی از کرونا دارد و کسانی که به لحاظ موقعیت اجتماعی و شغلی در طبقات پایین جوامع قرار دارند بیشتر در معرض ابتلا به کرونا هستند و در صورت ابتلا نیز به دلیل اینکه از دسترسی برابری به داروهای درمانی و خدمات پزشکی برخوردار نیستند و یا هزینه درمان و خرید دارو را ندارند بیشتر در معرض فوت ناشی از کرونا هستند. این واقعیت تلخ غیر از کشورهای جهان سوم در کشورهای صنعتی و پیشرفته نیز خود را نشان داد.
به‌عنوان مثال در آمریکا اخبار، گزارش‌ها و آمارهای ارائه شده در مراکز خبری، علمی و پژوهشی این کشور به وضوح ثابت می‌کند که کرونا جامعه سیاهان و رنگین پوستان این کشور را به شدت از خود متأثر کرده و میزان مبتلایان و فوتی‌های کرونا در بین اقلیت‌های قومی و نژادی این کشور بسیار بالاست.
از زمان اعلام خبر کشف واکسن در سال 2020 میلادی به نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، نابرابری در دسترسی به واکسن کرونا نیز اضافه شد.به‌طوری که همزمان با تولید انبوه واکسن در شرکت‌های دارویی اخبار و گزارش‌های زیادی نیز منتشر شد که نشان می‌داد کشورهای ثروتمند با خرید و احتکار حجم بالایی از واکسن کرونای تولید شده عملاًً دسترسی کشورهای فقیر را به واکسن مسدود کرده‌اند. متأسفانه علی‌رغم هشدارهای سازمان جهانی بهداشت آپارتاید واکسن و زیاده‌خواهی کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند در سال 2021 میلادی نیز متوقف نشد.
سازمان عفو بین‌الملل طی هفته جاری در گزارشی با اذعان به بی‌عدالتی گسترده در توزیع واکسن کرونا اعلام کرد «در حدود ۱۱ میلیارد دُز واکسن در طی همه‌گیری کرونا تولید شده است، اما شرکت‌های داروسازی کمتر از یک درصد از این واکسن‌ها را در اختیار کشورهای فقیر قرار داده‌اند.» براساس این گزارش« تنها ۷ درصد از مردم در کشورهای فقیر یک دُز واکسن دریافت کرده‌اند.این درحالی است که همزمان با افزایش موارد ابتلا به کرونا در ۱۲۰ کشور تزریق دُز تقویتی واکسن کرونا آغاز شده است. مقامات سازمان بهداشت جهانی نیز بر این باورند که تزریق دوز‌های سوم و چهارم بی‌عدالتی در دریافت واکسن را تشدید می‌کند. به اذعان کارشناسان بی‌عدالتی در توزیع واکسن یکی از دلایل اصلی شیوع گونه‌های جدید کرونا و از جمله اُمیکرون و افزایش مبتلایان در سال گذشته میلادی بود. براساس گزارش‌های جدید اُمیکرون تقریبا در اروپا و آمریکا به سویه غالب تبدیل شده است و آمار مبتلاها نیز در آمریکا از یک میلیون نفر مبتلا در روز گذشته است. «اُمیکرون» برای اولین‌بار از قاره آفریقا شیوع پیدا کرد و به گفته سازمان بهداشت جهانی اگر کشورهای آفریقایی به واکسن کرونا دسترستی عادلانه‌ای داشتند امروز ما شاهد این سویه نبودیم.
اُمیکرون نشان داد که اگر فکری به حال توزیع عادلانه واکسن کرونا نشود جهان در سال 2022 نیز همچنان شاهد جهش‌های جدید در ویروس کرونا خواهد بود. رئیس سازمان بهداشت جهانی نیز در سخنرانی خود به مناسبت آغاز سال نو میلادی با اذعان به این مسئله اعلام کرد «باور دارد که اگر در سال جدید میلادی واکسن‌های موجود به‌صورت عادلانه بین مردم در سراسر جهان توزیع شود سال 2022 میلادی سال پایان همه‌گیری کرونا خواهد بود». در واقع می‌توان به این جمع‌بندی رسید که واکسن در صورتی می‌تواند به عامل موثری برای مقابله با ویروس کرونا تبدیل شود که همه مردم جهان دسترسی عادلانه‌ای به آن داشته باشند و تا زمانی که این مهم حاصل نشود بعید به‌نظر می‌رسد که بشر بتواند حریف این ویروس شود.