پرسش:
آیا برای تبلیغ و حفظ دین و نظام‌های حکومت دینی جایز است از هر وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف مورد نظر استفاده کنیم؟
پاسخ:
هدف مقدس و وسیله مقدس
یکی از مسایلی که از سیره رسول‌الله(ص) و ائمه معصومین(ع) باید آ‌موخت. کیفیت استخدام وسیله است. انسان اولا باید در اهداف خودش مسلمان باشد، یعنی هدفش مقدس و عالی و الهی باشد و ثانیا باید در استخدام وسیله برای رسیدن به همان اهداف هم واقعا مسلمان باشد. به طور طبیعی بعضی از مردم از نظر هدف مسلمان نیستند، یعنی در زندگی هدفی جز خورد و خوراک و پوشاک و لذت‌گرایی ندارند، تنها هدفی که درباره آن فکر می‌کنند، این است که چگونه زندگی کنند که بیشترین آسایش را کرده باشند. به طور طبیعی این افراد که هدفشان مقدس و عالی نیست برایشان فرقی نمی‌کند از چه وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف لذت‌طلبانه خود استفاده کنند، و لذا هیچ‌گونه محدودیتی برای استخدام وسیله برای رسیدن به اهداف خود ندارند!
یک انسان از آن جهت که انسان است باید ایده‌ای بالاتر از حدود شهوات حیوانی خود داشته باشد، و اگر انسان واقعا مسلمان باشد، تمام اهداف او در یک کلمه خلاصه می‌شود و آن قرب خدا و رضایت حضرت حق است. در مرحله بعد انسان برای اهداف پاک و مقدس و عالی خودش به ناچار از وسایلی باید استفاده کند. مسئله‌ای که در اینجا مطرح است این است که آیا فقط همین کافی است که اهداف انسان الهی، مقدس و انسانی باشد و اگر هدف الهی بود دیگر وسیله فرق نمی‌کند و از هر وسیله‌ای برای رسیدن به آن هدف مقدس می‌توان استفاده کرد؟ در واقع فرض این است که هدف ما هدف مقدسی است، آیا برای هدف مقدس از هر وسیله ولو وسایل نامقدس و پلید و زشت می‌توان برای رسیدن به هدف مقدس استفاده کرد؟ یا نه برای هدف مقدس از وسیله مقدس باید برای رسیدن به هدف مقدس استفاده کرد، نه از وسیله نامقدس و پلید. هرگز انبیاء و ائمه معصومین(ع) در سیره و روش خودشان برای رسیدن به حق از باطل استفاده نمی‌کردند و فقط برای رسیدن به حق هم از خود استفاده می‌کردند.
عدم جواز دروغ، جعل حدیث و بهتان
برای رسیدن به هدف مقدس
اگر من بخواهم کاری را نه برای خودم بلکه برای دین خدا انجام بدهم، در این صورت آیا جایز است از هر وسیله‌ای استفاده کنم؟ مثلا برای ساختن مسجد و گرم شدن مجالس عزاداری امام حسین(ع) یا وادار ساختن مردم به یک حرکت اجتماعی به نام دین آیا جایز است از روش دروغ، جعل حدیث، خواب و یا استفاده از سایر وسایل نامشروع و نامقدس استفاده کنیم؟ قطعا پاسخ در اینجا منفی است زیرا هرگز انبیاء و ائمه معصومین(ع) در سیره و روش خود برای رسیدن به اهداف مقدس از روش‌ها و وسایل باطل و نامقدس استفاده نمی‌کرده‌اند.
تفسیر نادرست از یک روایت
در زمینه اهل بدعت حدیثی داریم که در ضمن آن آمده است که هرگاه اهل بدعت را دیدید «فباهتوهم» (کافی، ج2، ص375) باهتوهم از ماده بهت است و این ماده در دو مورد به کار رفته است؛ یکی در مورد مبهوت کردن، محکوم کردن و متحیر ساختن که در خود قرآن کریم هم آمده است که حضرت ابراهیم با آن جبار زمان خودش که مباحثه کرد در نهایت امر «فبهت الذی کفر» (بقره-185) او در مقابل منطق ابراهیم (ع) مبهوت شد، محکوم و درمانده شد. و دیگر در مورد بهتان یعنی دروغ جعل کردن که می‌دانیم در آیه «سبحانک هذا بهتان عظیم»(نور- 16) بهتان عظیم یعنی دروغ بزرگ. شیخ انصاری تصریح می‌کند که معنای اینکه اگر با اهل بدعت روبرو شدید «باهتوهم» یعنی بامنطق قوی با آنها روبرو شوید، مبهوتشان کنید، آنچنان که ابراهیم(ع) با جبار زمان خودش نمرود مباحثه کرد و مبهوتش کرد.
« فبهت‌الذی کفر» یعنی بر اهل بدعت با منطق وارد بشوید تا مردم بفهمند این‌ها اهل بدعت هستند و دروغ می‌گویند، با آنها مباحثه کنید و محکومشان نمایید. عده‌ای از این حدیث این طور استفاده کرده‌اند که اگر اهل بدعت را دیدید دیگر دروغ گفتن جایز است. هر نسبتی می‌خواهید به اینها بدهید، هر دروغی را می‌خواهید ببندید! یعنی برای کوبیدن اهل بدعت که یک هدف مقدس است از این وسیله نامقدس یعنی دروغ و بهتان استفاده کنید که این امر دایره‌اش وسیعتر هم می‌شود!