راهکارهایی برای جلوگیری از اتلاف انرژی و مصرف بهینه گاز-بخش دوم
تلف کردن تصاعدی گاز در غفلت بخش خـانگی
کنترل دمای منزل بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد، بستن در اتاق‌هایی که استفاده نمی‌شود و خاموش‌کردن وسایل گرمایشی موجود در این اتاق‌ها از جمله راهکارهای کاهش مصرف گاز است.
امسال بر اساس مصوبه جدید هیئت‌وزیران تعرفه گاز بخش خانگی تغییر کرده و بهای پرداختی مشترکانی که مصرف گاز آنها بالاست در مقاطعی چندبرابر افزایش‌یافته است.
تذکر داده شده: «مشترکانی که خارج از اصول مصرف بهینه، گاز استفاده می‌کنند منتظر افزایش هزینه قبوض گاز خود باشند.»
میزان مصرف مشترکان خانگی به ۱۲ پله تقسیم شده و مشترکانی که مصرف پایینی دارند، گازبهای آنها نسبت به سال گذشته تغییری نخواهد کرد، مشترکانی که زیر ۲۰۰ مترمکعب گاز مصرف کنند گازبها پرداخت نمی‌کنند و گاز مصرفی آنها رایگان است.
اما آیا تنها با اهرم افزایش بهای گاز میتوان مصرف را بهینه کرد و دست‌کم اضطراب قطعی گاز را از گُرده صنایع برداشت؟
جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «ایران از جمله کشورهایی است که مصرف انرژی در آن بهینه نیست، از این رو فرهنگ‌‌سازی در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با اشاره به مصرف بالای انرژی به‌ویژه گاز در ایران ادامه می‌دهد: «متأسفانه مصرف انرژی در ایران بهینه نیست و باید در این زمینه فرهنگ‌‌سازی کنیم.»
وی می‌افزاید: «باید از راه‌های مختلف از هدررفت انرژی و مصرف بیش از حد در این حوزه بکاهیم و به کشور کمک کنیم، هرقدر صرفه‌جویی از سوی مردم انجام شود، پایداری شبکه گاز افزایش خواهد یافت.»
قادری تصریح می‌کند: «اصلاح الگوی مصرف نیازمند راهکارهایی است تا همه افراد جامعه الزام رفتارهای اصلاح مصرف را احساس کنند و به‌تدریج این اصلاح نهادینه و به رفتاری پایدار و سرانجام به فرهنگی در همه عرصه‌های مصرف بدل شود. مصرف بهینه همراه با صرفه‌جویی می‌تواند کشور را در مسیر رشد بهتری در گازرسانی به بخش‌های صنعتی، تجاری و خانگی قرار دهد.»
لطفاً یک درجه وسایل گرمایشی را کم کنید!
در حالی کمبود گاز در کشور و جایگزینی آن با سوخت مایع در نیروگاه‌ها باعث آلودگی هوا در تهران و کلان‌شهرها شده که بر اساس آمار، روزانه ۶۴ میلیون مترمکعب گاز معادل تولید ۲.۳ فاز پارس جنوبی در بخش‌های مختلف هدر می‌رود.
آبان 99 علی مبینی دهکردی مدیرعامل شرکت بهینه‌‌سازی مصرف سوخت هشدار داد: «اگر رشد معادل ۳ درصد سالانه را برای مصرف گاز در کشور لحاظ کنیم، در ۲۰ سال آینده باید سالانه ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز وارد کنیم.»
بهروز حسینیان یک مهندس ساختمان درباره دلایل اتلاف انرژی گاز در بخش خانگی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «ساختمان‌ها در ایران سنتی هستند و بی‌نهایت انرژی گرمایی به هدر می‌دهند. انرژی ارزان باعث شده مردم به سمت مدرن کردن شیشه‌ها و دیوارها در ساختمان مثلاً دوجداره کردن یا استفاده از لایه عایق نروند. هنوز در بسیاری از منازل از شومینه استفاده می‌شود.»
مهرانه صفی‌یاری یک خانه‌دار می‌گوید: «بچه‌ها اصلاً حاضر به پوشیدن لباس بافتنی در خانه نیستند. اغلب بخاری را روی درجه بالا می‌گذاریم و به دلیل ترس از مرگ خاموش لای پنجره اتاق را باز می‌کنیم!»
رسول سهرابی یک کارمند می‌گوید: «وسایل گرمایشی در محیط کار ما فرسوده بوده و تنها دو درجه روشن و خاموش دارند. اغلب اوقات محیط کار ما با بالا بودن درجه حرارت وسایل گرمایشی تبدیل به خط استوا می‌شود و درگیری بر سر باز و بسته نگه‌داشتن پنجره همیشه دلیل کدورت بین همکاران است.»
اصغر سردابی یک کارشناس شرکت گاز برایمان توضیح می‌دهد: «مردم می‌توانند بدون آنکه از رفاه خود کم کنند و با اعمال روش‌های ساده به مدیریت مصرف برق کمک کنند. کاهش تنها یک‌درجه‌ای دمای محیط کار و منزل ۷۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی در مصرف گاز به همراه خواهد داشت.»
زنگ خطر قطعی گاز
مرتضی زمانیان کارشناس اقتصادی درخصوص افزایش مصرف گاز و محدودیت‌های گازرسانی تبیین می‌کند: «بیش از ۵۰ درصد کد‌های ملی اختصاص‌یافته به کنتور‌ها، کد‌های قابل‌اعتماد نیستند و مابقی نیز مشخص نیست که چند درصد مربوط به کسی است که در آن ساختمان ساکن است. در بخش خانوار نیز تعداد کنتور‌های خانگی کمتر از ۱۴ میلیون است که هر دو خانوار یک کنتور دارند.»
وی می‌افزاید: «حتی اگر در مورد صنایع بزرگ قیمت‌ها، افزایش پیدا کند بهتر از این است که گازشان قطع شود، همان‌طور که انتظار می‌رود به نظر نمی‌آید جریمه‌هایی که به خانوار‌های پرمصرف وضع می‌شود، جدی باشد که بتواند شوک عجیب‌وغریبی را وارد کند. البته این جریمه‌ها خیلی بالا نخواهد بود، اما به نظر می‌رسد که می‌توانیم در یک بازه میان‌مدت بر روی منافع حاصل از صرفه‌جویی حساب باز کنیم.»
این کارشناس اقتصادی در ادامه می‌گوید: «در برخی از ماه‌ها تراز گاز منفی است و تا سال ۱۴۰۴ متوسط تراز در کل کشور منفی می‌شود به طور متوسط میتوان گفت در تمام روز‌ها تولید کمتر از مصرف است و ما احتمالاً به سمت قطعی‌های گسترده پیش می‌رویم و این یک آلارم خطرناک است.»
وی خاطرنشان می‌کند: «باید از بسترهای موجود استفاده کرد، وقتی فشار مصرف گاز بیشتر شود دیگر نمی‌توان مسئله را این‌گونه حل کرد، مسئله یارانه‌های انرژی مسئله اجتماعی است و به نظر می‌آید راهکارهای مختلفی وجود دارد برای اینکه بتوانیم مشکل را با کمک خود مردم حل کنیم.»
تداوم افزایش مصرف نگران‌کننده است
محمدرضا جولایی مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز نیز تاکید می‌کند: «نسبت به پارسال در همین زمان، حدود ۵۰ میلیون مترمکعب در روز، افزایش مصرف در بخش خانگی را تجربه کردیم که معادل تولید دو فاز پارس جنوبی است.»
وی می‌افزاید: «تمهیداتی را می‌اندیشیم تا ناترازی اتفاق نیفتد و بتوانیم با ابزار‌ها و امکاناتی که داریم، شبکه را حفظ کنیم. تداوم افزایش مصرف، نگران‌کننده است و این می‌تواند بر روی نحوه توزیع گاز تأثیر بگذارد.»
جولایی در ادامه با استناد به آمار موجود بیان می‌کند: «روزانه حدود یک میلیارد مترمکعب گاز را تصفیه و وارد خطوط می‌کنیم، اما مصرف آن باید به‌نوعی باشد که بتواند پاسخگوی مردم و صنعت باشد.»
مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز با اشاره به اینکه در دو هفته گذشته (اوایل آذرماه 1400) با توجه به سرد شدن نسبی هوا، مصارف گاز در بخش‌های خانگی و تجاری، افزایش‌یافته است، ادامه می‌دهد: در ۲۴ ساعت گذشته (اول آذرماه)
۵۲۰ میلیون مترمکعب بخش خانگی مصرف کرده است. ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز به شبکه سراسری تزریق می‌کنیم و به‌عنوان گاز شیرین وارد شبکه می‌شود که ۵۲۰ میلیون آن بخش خانگی است و مابقی مربوط به صنایع و نیروگاه‌ها می‌شود، تمام تلاشمان این است که این رقم را در حد ۸۳۰ میلیون مترمکعب نگه داریم چون توان منابع گازی ما در همین حد است.»
آشنایی با راهکارهای فوری
برای کاهش مصرف گاز در خانه‌ها
با توجه به کمبود روزانه 160 میلیون مترمکعبی گاز در کشور به نظر می‌رسد که در صورت توجه نکردن مصرف‌کنندگان خانگی بر صرفه‌جویی هر چه بیشتر در مصرف گاز، با مشکلات جدی رو‌به‌رو شویم. ازاین‌رو توجه به راهکارها برای کاهش مصرف بخش خانگی از گام‌های اولیه رفع این کمبود و کمک به بخش صنایع باشد.
مسعود دلیری یک کارشناس مصرف بهینه در حوزه گاز می‌گوید: «استفاده از پوشش مناسب، استفاده از پرده‌های ضخیم، استفاده از شیرهای ترموستاتیک و رعایت دمای رفاه (18 تا 21 درجه) و پوشش مناسب موتورخانه‌ها و تعمیرات لازم در آنها به عنوان بخشی از راه‌های مصرف بهینه گاز توصیه می‌شود. البته راهکارهای زیادی برای صرفه‌جویی در مصرف گاز وجود دارد؛ از دوجداره و عایق کردن در و پنجره‌ها گرفته تا نصب پرده‌های ضخیم و قطور و... که برخی از آنها نیازمند تغییرات ساختاری و اساسی در ساختمان و فضای زندگی شماست و وقتی این راه‌ها را می‌شنوید، این تغییرات برایتان مشکل و گاه ناممکن به نظر می‌رسد، اما برای کوتاه کردن زمان و کمک به کاهش مصرف راه‌های فوری و ساده‌تری هم هست.»
وی در ادامه درباره برخی از راهکارهای ساده و فوری کاهش اتلاف انرژی در خانه توضیح می‌دهد: «بهتر است صرفه‌جویی را از ساده‌ترین راه‌ها شروع کنید. با کم‌کردن دمای خانه و پوشیدن لباس گرم می‌توانید در مصرف گاز صرفه‌جویی قابل‌توجهی کنید؛ یعنی با کم‌کردن فقط یک درجه از دمای خانه، می‌توانید هزینه‌هایی را که صرف گرمایش منزل می‌شود تا پنج درصد کاهش دهید. نصب پرده‌های کاملاً چین‌دار که پنجره را کاملاً بپوشاند، می‌تواند جلوی اتلاف حرارت را به مقدار زیادی بگیرد. این پرده‌ها در فصل تابستان نیز جلوی تابش خورشید را می‌گیرند و به خنک نگه‌داشتن داخل ساختمان کمک شایانی می‌کنند؛ به‌ویژه اگر آستر براق داشته باشند. به‌اندازه بودن و نصب صحیح پرده بسیار مهم است. پرده باید طوری باشد که هوا نتواند پشت آن آزادانه حرکت کند. برای این کار میتوان فاصله ریل پرده تا دیوار را با چیزی مانند تخته پر کرد یا گیره‌ها را طوری به پرده زد که خود پرده تا دیوار تا ادامه پیدا کند. همچنین میتوان پایین پرده را با وسیله‌ای بر روی دیوار ثابت کرد.»
وی درباره ضرورت استفاده از پنجره‌های دوجداره در ساختمان می‌گوید: « یک پنجره با شیشه تک جداره تقریباً 10 برابر یک دیوار عایق‌کاری‌شده هم‌اندازه خود تلفات حرارتی دارد. برای کاستن از مشکلات ناشی از پنجره‌ها، میتوان از راه‌های مختلف یک‌لایه هوای ساکن بین محیط داخل و خارج ایجاد کرد، با انجام این کار تلفات حرارتی پنجره به نصف کاهش می‌یابد. برای ایجاد این لایه هوا راه‌های مختلفی وجود دارد. برای دوجداره کردن پنجره یک جداره موجود میتوان یک‌لایه دیگر از شیشه یا اکریلیک شفاف دیگر روی آن نصب کرد و فضای بین آنها را کاملاً درزبندی کرد. در این فضا باید مقداری ماده جاذب رطوبت قرارداد تا رطوبت این فضا را کاملاً بگیرد. عایق‌های ویژه پنجره هم گزینه مناسب دیگری برای کاهش مصرف انرژی هستند. این عایق‌ها را که به شکل برچسب‌های شفاف ساخته می‌شوند به‌راحتی میتوان بر روی شیشه پنجره‌ها چسباند و بخشی از خواص پنجره‌های دوجداره را در آنها به وجود آورد. این برچسب‌ها باعث می‌شوند ورود گرما در تابستان تا 80 درصد کاهش پیدا کند. علاوه بر این انواع کم‌تابش این محصولات (Low-E) قادرند تلفات حرارتی و زمستانی را نیز تا 30 درصد کاهش دهند.»
این کارشناس مصرف بهینه گاز راه‌حل ساده‌تری هم ارائه می‌دهد و می‌گوید: «راه دیگر برای بالابردن کارایی پنجره‌های موجود، نصب ورقه‌های پلاستیکی شفاف بر روی پنجره‌ها است. این ورقه‌های شفاف را میتوان توسط چسب‌های دوطرفه طوری به شیشه چسباند که چند میلیمتر با آن فاصله داشته باشند. کار ساده‌تری که میتوان انجام داد این است که در چند هفته از سال که هوا خیلی سرد است، بر روی پنجره‌ها نایلون کشید و دورتادور آن را با چسب نواری پهن چسباند. با این کار در درجه اول شرایط آسایش بالاتری برای ساکنین ایجاد می‌شود و در کنار آن در مصرف سوخت نیز صرفه‌جویی می‌شود. یکی از راه‌های صرفه‌جویی سوخت در فصل زمستان، بستن کامل درهای منزل و حتی اتاق‌هاست. اگر اتاق سردی دارید که داخل آن بخاری یا هیچ وسیله گرمازایی روشن نیست، باید در طول زمستان در آن را ببندید تا از ورود سرما به داخل خانه‌تان جلوگیری کنید.»