kayhan.ir

کد خبر: ۲۳۱۱۰۷
تاریخ انتشار : ۰۹ آذر ۱۴۰۰ - ۲۱:۱۶
به مناسبت نخستین سالگرد شهادت دکتر محسن فخری‌زاده

«فخر ایران» که بود و چه کرد؟

سال گذشته در چنین روزهایی بود که دانشمند پر افتخار کشورمان دکتر «محسن فخری زاده» توسط عوامل سرویس‌های جاسوسی بیگانه، به شکل ناجوانمردانه‌ای به شهادت رسید. اینک در سالگرد شهادت آن دانشمند والامقام، نگاهی به کارنامه دانشگاهی، علمی و تحقیقاتی آن شهید خالی از لطف نخواهد بود.

شهید دکتر محسن فخری‌زاده را به حق می‌توان یکی از برجسته‌ترین سربازان گمنام امام زمان (عج) در حوزه دفاعی و هسته‌ای دانست که کارنامه‌اش مملو از دستاوردهای بزرگ و کم نظیر برای کشور است. طبیعتا به علت جایگاه و نوع فعالیت شهید فخری زاده،
بسیاری از مصادیق و دستاوردهایی که در چند دهه فعالیت مدیریتی و علمی، موجبات به نتیجه رسیدن آنها را فراهم کرده، قابل بیان و تشریح نباشد اما می‌توان برخی از آنها را به طور خلاصه اشاره کرد.
آنطور که دوستان با سابقه شهید بیان می‌دارند، دکتر فخری زاده لیسانس خود را در گرایش هسته‌ای اخذ کرده و سپس فوق لیسانس خود را در دانشگاه صنعتی اصفهان گذرانده و به عنوان مدیر بخش علمی تحقیقاتی مشغول به کار شده بود. در عین حال، علاوه‌بر فعالیت‌های تحقیقاتی، در دوران دفاع مقدس نیز جزو رزمندگان غرب و جنوب کشور بوده و در عملیات‌های مهمی چون رمضان شرکت داشته است.
ادامه تحصیل دکتر فخری زاده نیز به در حوزه هسته‌ای بوده و در این مقطع، وی در زمینه آشکار‌سازی تابش هسته‌ای و کشف کیهانی به تحقیق پرداخته بود که می‌تواند قدرت راکتورهای هسته‌ای را اندازه گیری و کشف کند.
از جمله اقدامات مهم ایشان در بخش هسته‌ای، طراحی و پیاده ‌سازی «پدافند هسته‌ای» بود. به طور مرسوم بخش‌های هسته‌ای و نیروهای مسلح هر کشوری دارای این بخش هستند که بتوانند برابر احتمالی حملات شیمیایی و هسته‌ای کشورهای دیگر، اقدامات موثر و سریع پدافندی انجام دهند که با توجه به دشمنی برخی دارندگان سلاح هسته‌ای با کشورمان، این موضوع برای ایران اهمیت ویژه‌تری داشت. اما این کار نیازمند زیرساخت‌‌ها و طراحی‌های علمی جدی و عمیق بود که شهید فخری‌زاده در این زمینه گام‌های بلندی برداشت و زیرساخت‌‌های پدافند هسته‌‌ای کشور را به نحو احسن ایجاد کرد.
اما پس از سالها همکاری با سازمان انرژی اتمی و به سرانجام رساندن تحقیقات و طرح‌های مختلف، دکتر فخری زاده طرحی ویژه و موثر را در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برعهده گرفته بود که علت انتخاب آن شهید را می‌توان در قدرت بالای مدیریتی و اعتماد ویژه نظام، علاقه وافر و تخصص در طرح‌های نوین و تحقیقات علمی جدید و همچنین توانمندی
کم نظیر در همکاری با جوانان دانشگاهی و کارشناسان با انگیزه و متخصص صنعت دفاعی خلاصه کرد. اینچنین بود که نهال تازه برآمده‌ای به نام بخش نوآوری و تحقیقات دفاعی در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، با نقشه راه و برنامه‌ریزی شهید فخری‌زاده، تبدیل به نهادی موثر، پویا و با خروجی‌های برجسته به نام سازمان پژوهش و نوآوری ‌های دفاعی موسوم به «سپند» شد.
به طور خلاصه، می‌توان مهم‌ترین وظایف و خروجی‌های سازمان سپند را، انجام تحقیقات در حوزه علوم و فناوری دفاعی آینده، انواع اکتشاف فناوری‌ها در حوزه‌های نظامی و ایجاد و توسعه فناوری‌های مقابله با تهدیدات نوین و نوظهور در حوزه‌های خاص معرفی کرد که نتایج و دستاوردهای آن منجر به تولید محصولات یا فناوری‌های خاصی شده که در تامین امنیت کشور و افزایش قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران نقش ویژه و مهمی ایفا کرده و می‌کند.
از دل همین وظایف و سرفصل‌ها بود که ده‌ها شرکت دانش بنیان و گروه‌های شکل گرفته در دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور، در رشته‌ها و مصادیق متنوع جذب و دعوت به همکاری با سپند شدند و در دهه 90، انبوهی از کارگروه‌ها و میزهای تخصصی در این سازمان و مجموعه‌های مرتبط با آن، برای تحقق ایده‌های جوانان و متخصصان دانشگاهی کشور شکل گرفت و تقویت شد به‌گونه‌ای که از ۴۸ دانشگاه و
سه هزار شرکت دانش بنیانی که با وزارت دفاع همکاری می‌کنند، بخش عمده‌ای از آن طرف مشورت و همکاری سازمان پژوهش و نوآوری‌‌های دفاعی به ریاست دکتر فخری‌زاده بودند به گونه‌ای که می‌توان او را فرمانده و رئیس‌اولین DARPA جهان اسلام معرفی کرد.
حتی تعداد قابل توجهی از متخصصان و افراد تحصیل‌کرده در دانشگاه‌های مختلف کشور که می‌بایست بر حسب قانون، به خدمت سربازی اعزام شوند، با استفاده از تسهیلات قانونی این سازمان و ارائه طرح‌ها و ایده‌های دفاعی و فناورانه خود، از کسری خدمت طولانی و همکاری علمی با این مجموعه به‌جای حضور در مراکز نظامی بهره‌مند شدند. تنوع کارگروه‌ها و حوزه‌هایی که شهید فخری‌زاده برای ارتقاء توان دفاعی و رفع نیازهای کشور، در سپند طراحی کرده بود آن‌قدر فراوان و جامع بود که از علوم اجتماعی تا مهندسی مکانیک، هوافضا، مهندسی مواد، برق و رایانه و همچنین پلیمر و بیوتکنولوژی را دربر‌می‌گرفت. شاید یکی از مشهورترین طرح‌های شهید فخری‌زاده که بخشی از نتایج آن آشکار و بسیاری از این طرح، همچنان ناشناخته است، ساخت لیزرهای خاص پدافندی است که می‌تواند انواع مهاجمان در هوا از جمله پهپادهای دشمن را هدف قرار دهد؛ دستاوردی که تنها معدودی از کشورهای برجسته دنیا به آن دست یافته‌اند.
یکی از موضوعات مهم پیرامون دکتر فخری‌زاده، نقش ویژه آن شهید در کمک به کاهش اثرات شیوع ویروس کرونا در کشورمان بود. علاوه‌بر این سؤال که ایشان در چه بخش‌هایی از مقابله با ویروس کرونا نقش داشته‌اند، شاید این سؤال پیش آید که ارتباط کرونا با مجموعه‌ای که شهید فخری زاده مدیریت می‌کردند، چیست؟ در پاسخ به سؤال اول باید گفت ایشان و مجموعه سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع، به عنوان یکی از اولین سازمان‌ها در زمینه پاندمی کووید19 به یاری نظام سلامت کشور شتافت و با تولید اولین کیت ایرانی تشخیص کرونا که از نظر کیفی و فناوری در سطح استانداردهای روز دنیا قرار دارد، نام ایران را در زمره معدود تولیدکنندگان این کیت پیشرفته ثبت کرد.
علاوه‌بر آن، تلاش شبانه‌روزی شهید فخری‌‌زاده برای ساخت واکسن کرونا نیز بی‌‌سرانجام نماند و واکسن «فخرا» به‌عنوان دستاورد علمی آن شهید و همکارانش، سرانجام به مرحله تولید انبوه رسید و نام ایران را در کنار معدود کشورهای تولیدکننده واکسن‌های ضدکرونا قرار‌داد.
مجموعه محدودیت‌های کشور ناشی از تحریم دارویی و پزشکی، سازمان سپند را برآن داشت تا با ساخت چنین آزمایشگاه‌های مجهز چه به صورت سیار و چه به صورت ثابت، این نقطه ضعف مهم کشور را پوشش دهد در حالی که تا دو سال پیش از چنین توانایی در کشور برخوردار نبودیم و بسیاری از نهادهای علمی جهان، دستیابی کشورمان با این فناوری و امکانات بدون کمک خارجی را با دیده شک و تردید بررسی می‌کردند چراکه فناوری این آزمایشگاه‌‌ها، جزو موارد تحریمی است و از همین رو امکان دسترسی به این امکانات از سوی کشورهای صاحب این فناوری به ایران داده نمی‌‌شد که مدیریت و توان علمی دکتر فخری زاده، این سد بزرگ را شکست.
در کنار همه ویژگی‌های مدیریتی و علمی دکتر فخری زاده که موجب شده بود سازمان‌های جاسوسی و اطلاعاتی همچون موساد به دنبال شهادت و حذف ایشان باشند.
به نقل از مشرق؛ او از طبعی لطیف و روحیه‌ای سرشار از قریحه شعر و علاقمندی به فلسفه بهره می‌برد که هر زمان فراغتی حاصل می‌شد، بی‌ادعا و خالصانه به جلسات و محافل شعر و ادب و نشست علاقه‌مندان به فلسفه و هنر می‌شتافت. دکتر فخری زاده
علی‌رغم جدیت و حساسیت ویژه به امور نظامی و فناوری‌های دفاعی، در حوزه فلسفه و ادبیات فارسی نیز حاذق بود و حافظ‌شناسی او زبانزد بسیاری از نزدیکان و افراد برجسته در حوزه ادبیات بوده و هست.
همان چیزی که او را اشبه‌الناس به شهید چمران و سردار بزرگ حاج حسن طهرانی مقدم می‌کرد؛ فرمانده و دانشمندی گمنام و بزرگ اما با روحی سرشار از ذوق و قریحه معنوی و عرفانی. شاید روزی مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های ایشان برای مخاطبان منتشر شود تا مردم این شهید والامقام را بیش از پیش
بشناسند.