خدا به همه نعمت می‌دهد و به برخی‌ها که در صراط مستقیم هستند نعمت ویژه‌ای می‌دهد که شامل نبوت و ولایت الهی است. (حمد، آیات 6 و 7)
هرکسی باید با استفاده درست از نعمت، شکر آن را به‌جا آورد. (نمل، آيه 19؛ احقاف، آیه 15) این‌گونه است که بر ظرفیت وجودی انسان و نعمت افزوده می‌شود. (ابراهیم، آیه 7)
اما اگر از نعمت‌های خدا به‌درستی استفاده نکند و به یک معنا کفر فکری را با کفران عملی درآمیزد، نتیجه آن خواهد بود که هم نعمت از کف برود و هم در تنگنای روحی قرار گیرد. (رعد، آیه 11؛ انفال، آیه 53)
خدا اگر نعمتی چون قدرت و ثروت به انسان داد باید از خدا بترسد که از برای دفاع از مظلوم استفاده کند نه ظالم، چنانکه حضرت موسی(ع) می‌فرماید: پروردگارا! به‌خاطر قدرت و نیرویی که به من عطا کردی، هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم شد. (قصص، آيه 17)
هرگونه سوءاستفاده از نعمت ممنوع است و انسان باید از خدا بترسد به‌ویژه کسانی که از نعمت دانایی و توانایی‌های خاص برخوردار هستند. این ترس از خدا در دل اولیای الهی نسبت به مردم عادی بیشتر است، زیرا آنان از عاقبت سوءاستفاده و کفران نعمت آگاهند. (مائده، آیه 23)