امین‌الاسلام تهرانی
انتخابات همراه باحاشیه و اعتراض عراق یکشنبه 18 مهر برگزار شد و با اعلام اولیه نتایج، اعتراض‌ها نیز آغاز و شائبه‌هایی نسبت به صحت این انتخابات از طرف گروه‌های مختلف از جمله مقاومت عراق مطرح شد. حتی صحبت از دستکاری انتخابات توسط کشورهای خارجی چون امارات نیز به میان آمد. اعتراض هم در سطح احزاب و نخبگان سیاسی و هم در سطح مردمی گاهی به شکل تظاهرات ادامه داشت تا اینکه روز جمعه 14 آبان اعتراضات مردمی بالا گرفت و با برخورد خشن نیروهای امنیتی به خشونت کشیده شد و حدود 4 کشته و 200 زخمی برجا گذاشت. عراق در این التهاب بود که ناگهان یکشنبه پیش اتفاقی تمام ذهن‌ها را از این وقایع مهم منحرف کرد: «ماجرای ترور نافرجام نخست‌وزیر عراق»؛ طوری که آن مسائل دیگر به حاشیه رفت.
شرح ماجرا
آغاز ماجرا این‌گونه بود که برخی رسانه‌های عراقی بامداد یکشنبه (۷ نوامبر-16 آبان) از شنیده‌شدن صدای تیراندازی و انفجار در منطقه سبز بغداد خبر دادند. «صابرین نیوز» نوشت: «آژیرهای خطر در داخل سفارت آمریکا در بغداد به صدا درآمده و تعداد زیادی نیروی امنیتی در داخل و اطراف دروازه‌های منطقه سبز مستقر شده‌اند.» سپس خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع امنیتی در عراق گزارش داد که در نزدیکی منزل «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر این کشور در منطقه سبز هدف حمله هوایی قرار گرفته است. دقایقی بعد اما گروه موسوم به «گروه رسانه‌ای امنیتی عراق» در بیانیه‌ای اعلام کرد که منزل نخست‌وزیر عراق با یک فروند پهپاد انفجاری هدف سوءقصد قرار گرفته اما این تلاش ناکام مانده و الکاظمی در سلامت کامل است. به گفته منابع مطلع، الکاظمی در زمان حمله به اقامتگاه وی، در منزل نبوده است. برخی منابع همچنین از یک راکت منفجر نشده از پشت‌بام محل سکونت مصطفی الکاظمی در منطقه سبز بغداد خبر دادند که کشف و خنثی شد.
اما شرح ماجرا از زبان مقامات رسمی؛ وزارت کشور عراق با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، مصطفی الکاظمی در این حمله جان سالم به در برده و حال وی خوب است اما تعدادی از محافظان او زخمی شدند. در بیانیه مذکور آمده است، تلاش برای ترور نخست‌وزیر این کشور از طریق سه پهپاد صورت گرفت که دو پهپاد توسط نیروهای امنیتی ساقط شد و این پهپادها اندازه مختلفی داشتند. سرتیپ «سعد معن» مدیر روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت کشور عراق تأکید کرد که هدف قراردادن نخست وزیر اقدامی تروریستی و مردود است. به گزارش فارس، معن تصریح کرد که پهپاد سومی به منزل الکاظمی حمله کرد اما آسیبی به وی نرسیده است. وزارت کشور عراق در بیانیه خود همچنین اعلام کرد، تحقیقات درخصوص ابهامات این حادثه آغاز شده است.
«یحیی رسول»، سخنگوی فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق همان روز یکشنبه اعلام کرد که مقامات این کشور تحقیقات برای مشخص شدن جزئیات سوء قصد به جان نخست‌وزیر این کشور و مکان به پرواز درآمدن پهپاد مهاجم را آغاز کرده‌اند. از سوی دیگر، منبعی در عراق اعلام کرد، مصطفی الکاظمی با فرماندهان امنیتی نشست فوق‌العاده‌ای را به منظور پیگیری تحقیقات درخصوص تلاش برای ترور وی برگزار کرد.
«تحسین الخفاجی»، سخنگوی فرماندهی عملیات مشترک عراق نیز گفت که تحقیقات فنی مشترکی میان وزارت دفاع، وزارت کشور و نیروهای پدافند هوایی و همچنین سفارت آمریکا برای مشخص شدن مسیر حرکت پهپاد انتحاری و نقش سامانه پدافندی «سی‌رام» برای محافظت از ساختمان سفارت واشنگتن وجود دارد تا جزئیات این تلاش ناکام مشخص شود. الخفاجی ادامه داد: «وضعیت منطقه سبز عادی است و همه فعالیت‌شان را از سر گرفته‌اند و هیچ چیز نگران‌کننده‌ای برای شهروندان وجود ندارد.»
واکنش‌های داخلی
نخست‌وزیر عراق در اولین واکنش بعد از حمله به اقامتگاه وی، در توئیتی نوشت: «من جانفدای عراق و مردم عراق بودم و هستم، موشک‌های خیانت، مؤمنان را دلسرد نمی‌کند و استواری و عزم نیروهای امنیتی قهرمان ما برای حفظ امنیت مردم نمی‌لرزد. الحمدلله در میان مردمم حالم خوب است و به خاطر عراق همه را به آرامش و خویشتنداری دعوت می‌کنم.» بعدتر او گفت: می‌دانم این اقدام کار کیست اما نامی از عاملان نیاورد!
«برهم صالح»، رئیس‌جمهوری عراق در صفحه کاربری خود در توئیتر نوشت، حمله تروریستی که مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور را هدف قرار‌داد، اقدامی خطرناک و جنایتی شنیع علیه عراق به شمار می‌آید. وی در ادامه افزود، باید در برابر اخلالگران امنیت کشور و سلامت مردم، موضعی یکپارچه اتخاذ شود. وی همچنین تصریح کرد: «نمی‌توانیم قبول کنیم عراق به سمت آشوب و هرج و مرج کشیده شود و علیه قانون اساسی کودتا صورت بگیرد.»
«مقتدی صدر»، رهبر جریان صدر عراق در توئیتی نوشت: «عملیات تروریستی که نخست‌وزیر را هدف قرار‌داد، هدف قراردادن واضح و آشکار عراق و مردمش و امنیت و ثبات آن و بازگشت به حالت آشوب است تا گروه‌های غیردولتی بر عراق سیطره یابند و عراق تحت آشوب، خشونت و تروریسم و خطرات و مداخله‌های خارجی زندگی کند.» وی گفت: «ارتش و نیروهای امنیتی قهرمان ما باید زمام امور را در دست بگیرند تا عراق قدرتمند شود.»
«عمار حکیم»، رهبر جریان حکمت ملی عراق و رئیس‌ائتلاف نیروهای ملی تاکید کرد، هدف قراردادن منزل مصطفی الکاظمی یک اقدام محکوم شدنی است، زیرا باعث بحرانی شدن اوضاع، به خطر افتادن هیبت دولت و بدنام کردن عراق در افکار عمومی جهان می‌شود.
اما واکنش گروه‌های مقاومت عراق؛ «قیس الخزعلی»، دبیرکل عصائب اهل الحق عراق در واکنش به ترور ناموفق مصطفی الکاظمی توئیت کرد: «پس از اینکه تصاویر انفجار رخ داده در منزل آقای نخست‌وزیر را دیدیم و اطمینان یافتیم که این انفجار تلفاتی نداشته، اکنون تحقیق درباره این انفجار توسط یک کمیته فنی، متخصص و مورد اعتماد را برای کشف علت و ابعاد مختلف این اتفاق ضروری می‌دانیم چراکه این انفجار اصلا تصادفی و مانند آن نبوده و یک هدف‌گیری واقعی بوده و ما صراحتا این اقدام را محکوم می‌کنیم.»
«ابوعلی العسکری» مسئول امنیتی «کتائب حزب‌الله» عراق، در صحت خبر سوءقصد به جان نخست‌وزیر عراق ابراز تردید کرد. ابوعلی در مطلب کوتاهی در کانال تلگرامی خود، سوءقصد را نمایشی خواند. وی نوشت: «ایفای نقش قربانی[بودن] از شیوه‌های نخ‌نمایی است که دیگر به تاریخ پیوسته. بنا بر اطلاعات موثق ما، در عراق هیچ کسی حتی تمایلی ندارد برای هدف قراردادن منزل نخست‌وزیر سابق، یک پهپاد خرج کند [ضرر کند].» العسکری نوشت: «اگر کسی بخواهد به این موجودِ فیس‌بوکی آسیب برساند، راه‌های کم‌هزینه‌تر و مطمئن‌تر بسیاری برای رسیدن به آن وجود دارد.» مسئول امنیتی کتائب حزب‌الله عراق ادامه داد: «مسخره است که او ملت را به خویشتنداری و آرامش دعوت می‌کند، معلوم نیست چه کسی ممکن است نگران او شود یا کنترل خود را از دست دهد؟! خدا لعنت کند خودش را و آنکه او را تأیید کرد [تا نخست‌وزیر شود].»
«هادی العامری»، رئیس‌ائتلاف الفتح و معاون نیروهای مقاوت مردمی عراق، حشدالشعبی، نیز به این موضوع واکنش نشان داد و تلاش برای ترور نخست‌وزیر این کشور را محکوم کرد و هشدار داد که طرف سومی پشت این ترور است. بعدتر عصائب الحق هم همین موضع را گرفت.
هیئت هماهنگ‌کننده گروه‌های مقاومت عراق نیز حمله به منزل نخست‌وزیر عراق را محکوم کرد و خواستار تشکیل کمیته فنی ویژه با مشارکت حشدالشعبی برای تحقیق در این حادثه و اعلام نتایج آن شد. در بیانیه هیئت هماهنگی گروه‌های مقاومت عراق آمده است: «ما تأکید می‌کنیم که این [حمله به منزل نخست‌وزیر] با اشتیاق ما برای ساختن کشور عراق از زمان سقوط دیکتاتوری از سال ۲۰۰۳ تا کنون سازگار نیست. ما کسانی هستیم که برای حفظ و دفاع از این مملکت، کاروان‌هایی از شهدا تقدیم کردیم... عاملان این اقدام، به دنبال برهم زدن برگ‌ها و قواعد بازی هستند به ویژه که این هیئت اکیداً خواهان تحقیق عادلانه درخصوص قاتلان شهدای تظاهرات مسالمت‌آمیز روز جمعه گذشته در بغداد است. ایجاد چنین حادثه‌ای مانع از پافشاری ما بر ضرورت مجازات عاملان قتل تظاهرات‌کنندگان مسالمت‌جو نمی‌شود.»
واکنش‌های خارجی
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران یکشنبه در پی این سوءقصد، بر موضع ثابت و مستمر جمهوری اسلامی ایران در حمایت از ثبات، امنیت و آرامش در عراق تأکید کرد. وی ضمن درخواست هوشیاری همگان نسبت به توطئه‌هایی که امنیت و پیشرفت عراق را هدف قرار‌داده است، این‌گونه حوادث را در راستای منافع طرف‌هایی خواند که طی ۱۸ سال گذشته به ثبات، امنیت، استقلال و تمامیت ارضی عراق تعرض کرده و با ایجاد گروه‌های تروریستی و فتنه‌انگیزی، در پی دستیابی به اهداف شوم منطقه‌ای خود بوده‌اند. «علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان نیز در توئیتی در واکنش به سوءقصد به جان مصطفی الکاظمی نوشت: «سوءقصد به جان نخست‌وزیر عراق فتنه جدیدی است که رد آن را باید در اتاق‌های فکر خارجی جست‌وجو کرد که از سال‌ها قبل با ایجاد و پشتیبانی گروه‌های تروریستی و اشغال این کشور، جز ناامنی، ایجاد اختلاف و بی‌ثباتی، ارمغانی برای مردم مظلوم عراق نداشته‌اند.»
«نجیب میقاتی»، نخست‌وزیر لبنان با الکاظمی تماس تلفنی برقرار کرد تا از سلامتی وی اطمینان حاصل کند و ابراز امیدواری کرد که امنیت و ثبات عراق پایدار باشد. وزارت خارجه عربستان در بیانیه‌ای اعلام کرد، این اقدام تروریستی بزدلانه علیه الکاظمی را محکوم می‌کند و در مقابله با همه تروریست‌هایی که بیهوده برای ممانعت از تحکیم امنیت و ثبات عراق و رشد و شکوفایی آن تلاش می‌کنند، در کنار ملت و دولت این کشور ایستاده است. «عبدالفتاح سیسی»، رئیس‌جمهوری مصر هم ضمن محکومیت این اقدام تروریستی از همه طرف‌های عراقی و گروه‌های سیاسی خواست آرام بوده، خشونت را کنار گذاشته و برای حفظ امنیت کشور متحد باشند. وزارت خارجه کویت هم ضمن محکومیت این تلاش نافرجام برای ترور الکاظمی اعلام کرد، باور دارد که عراقی‌ها به کسی که برای کشور و اتحادشان بد بخواهد، فرصتی نمی‌دهند. همچنین وزارت خارجه امارات هم این اقدام «تروریستی» را محکوم و تاکید کرد که چنین اقداماتی امنیت و ثبات کشور برادر عراق را هدف قرار می‌دهد و با ارزش‌ها و اصول اخلاقی و انسانی مغایرت دارد. «نایف فلاح مبارک الحجرف»، دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس در بیانیه‌ای این تلاش نافرجام را محکوم کرد و گفت، این اقدامات جنایتکارانه علیه امنیت و ثبات عراق که جزو اولین کشورهای عضو شوراست، رد می‌کند و...
ابهامات
اما چرا این حادثه مشکوک می‌نماید؟ از همان آغاز برخی رسانه‌های نزدیک به سعودی انگشت اتهام را به سوی جریان مقاومت عراق گرفتند در حالی که هرگونه ناامنی و بی‌ثباتی در عراق به طور قطع با منافع جریان‌های مقاومت که برای ایجاد امنیت در این کشور ده‌ها شهید و جانباز تقدیم کرده‌اند، در تضاد است. واکنش سریع برخی عناصر، رسانه‌ها و گروه‌های غرب‌گرا به رخداد حمله پهپادی به منزل الکاظمی و متهم‌‌سازی گروه‌های مقاومت به دست داشتن در این اقدام، موضوعی است که ابهامات این رخداد مشکوک را بیش‌تر می‌کند، به ویژه اینکه اظهارات و اظهارنظرهایی از این دست در رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز بازتاب گسترده‌ای داشته است.
معترضین به نتایج انتخابات در عراق تاکنون به صورت مسالمت‌آمیز درخواست‌های خود را مطرح کرده‌اند اما با حمله نیروهای امنیتی و کشته و زخمی شدن گروهی از مردم در تظاهرات روز جمعه مشخص شد که برخی حاضر به شنیدن اعتراض آرام مردم نیستند و به آن با گلوله پاسخ می‌دهند. اما این حمله کذایی تمام مسئله انتخابات را تحت شعاع قرار می‌دهد. همچنین در حالی که کمیته حقیقت‌یاب برای بررسی رخدادهای خونین روز جمعه در بغداد تشکیل شده و در تلاش برای شناسایی آمرین و عاملین کشتار معترضان است، رخداد حمله به اقامتگاه نخست‌وزیر عراق به طور قطع موجب به حاشیه رفتن وقایع روز جمعه و نادیده انگاشتن مطالبات معترضان به نتیجه انتخابات خواهد شد و نمی‌تواند منفعتی برای آنان به دنبال داشته باشد.
در کنار موارد ذکر شده عدم فعالیت پدافند آمریکایی «سی‌رام» که در سفارت این کشور در بغداد مستقر بوده و با کوچکترین تحرکی در آسمان پایتخت عراق فعال شده و واکنش نشان می‌دهد نیز از موضوعاتی است که به ابهامات موجود در این رخداد دامن می‌زند. تمام این دلایل، شائبه نمایشی بودن این حمله را تقویت می‌کند و ادعاهای مسئول امنیتی کتائب حزب‌الله را در ذهن پررنگ‌تر می‌کند.
پهپادهای فرانسوی!
«کاظم حاج» کارشناس امور امنیتی و سیاسی در انهای هفته‌ای که با این حمله آغاز شده بود در گفت‌و‌گو با شبکه عراقی «دجله» درباره پهپادهایی که خانه نخست‌وزیر عراق را هدف قرار‌دادند، جزئیاتی ارائه کرد. بر اساس گزارش پایگاه خبری «نانو نیوز» به نقل از شبکه دجله، این کارشناس عراقی با اشاره به ویژگی‌های پهپاد مذکور و قدرت آن در حمل راکت، گفت که این پهپادها ساخت فرانسه هستند. به گزارش فارس، این وبگاه عراقی در گزارشی دیگر، نوشت: «پهپادها از یک پایگاه آمریکایی نزدیک به خانه کاظمی به پرواز در آمده‌اند.»