kayhan.ir

کد خبر: ۲۳۰۰۷۴
تاریخ انتشار : ۲۴ آبان ۱۴۰۰ - ۲۲:۰۰

بیزینس اینسایدر: موضع ایران درباره برجام محکم است(خبر ویژه)

یک پایگاه خبری آمریکایی، عمل نکردن بایدن به وعده خود را از موانع مهم احیای برجام برشمرد.


پایگاه خبری «بیزینس اینسایدر» در گزارشی نوشت: علیرغم وعده‌های گوناکون بایدن مبنی بر اینکه احیای توافق برجام یکی از اولویت‌های دولت وی است، در عمل چنین چیزی را شاهد نبوده‌ایم.
هفته گذشته، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران «علی باقری کنی» اعلام کرد که ایران از تاریخ 29 نوامبر سال جاری میلادی، مذاکرات هسته‌ای با غرب را از سر خواهد گرفت. این در حالی است که بیش از چهار ماه از آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای ایران و طرف‌های بین‌المللی برجام در وین می‌گذرد. 
این وقفه طولانی در کنارِ تفاسیر متفاوتی که ایران و آمریکا از مواضعِ مذاکراتی خود دارند، سؤال‌های زیادی را در این رابطه ایجاد کرده که آیا اساسا برجام احیا شدنی است یا خیر؟
در ماه‌های گذشته، ایران به‌دلیل جابه‌جایی دولت در این کشور، تا حدی در روند مذاکرات ایجاد وقفه کرده است. در این رابطه عده‌ای معتقدند که تیم سیاست خارجی دولت «ابراهیم رئیسی» در حال بررسی وضعیت و تعریف راهبردهای خاص خود جهت شرکت در مذاکرات هسته‌ای بوده است. از سویی، برخی مخالفان ایران نیز بر این باورند که ایران عملا با ایجاد وقفه در روند مذاکرات، توانمندی‌های هسته‌ای خود را بیش از پیش توسعه بخشیده است. این مسائل موجب شده‌اند تا زنگ خطر برای آمریکا و شرکای اروپایی آن به صدا درآید زیرا آنها انتظار داشته‌اند که روند مذاکرات با ایران در مسئله برجام، خیلی زود به نتیجه برسد و بار دیگر محدودیت‌های گسترده‌ای بر برنامه اتمی ایران تحمیل شود.
با این همه، هنوز هم ایران و آمریکا در مورد مسائل کلیدی با یکدیگر اختلاف نظر دارند که از جمله آنها می‌توان به اینکه: کدام کشور ابتدا باید به تعهدات برجامی خود بازگردد؟، مسئله لغو تحریم‌ها علیه ایران، بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران، اعطای تضمین‌های طولانی مدت جهت حراست از ماهیت توافق برجام، و همچنین ادعاهای آمریکا جهت انجام مذاکرات گسترده‌تر با ایران در مورد مسائلی ورای توافق برجام(نظیر توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران) ‌اشاره کرد. 
ایران در رابطه با این موضوع که چه کشوری باید ابتدا به توافق برجام بازگردد، موضعی کاملا محکم و ثابت دارد. تهران خواهان آن است که واشنگتن نخستین گام را بردارد و تمامی تحریم‌هایی را که علیه ایران از سال 2018 میلادی وضع شده‌اند، لغو کند. هنگامی که لغو تحریم‌ها از منظر ایران راستی‌آزمایی شود، ایران نیز اعلام کرده که بار دیگر به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت. این موضعِ ایران ناشی از درسی است که این کشور در چهارچوب توافق برجام آن را فراگرفته است. ایران بلافاصله پس از انعقاد برجام، به تعهدات خود عمل کرد اما با این حال با گذشت زمان متوجه شد که طرف‌های غربی در عمل به تعهدات خود و لغو تحریم‌ها علیه این کشور، به درستی عمل نمی‌کنند. امری که حامل آسیب‌هایی جدی برای ایران بوده است. 
موضوع دیگر، مسئله ارائه تضمین‌های لازم در این رابطه است. تهران قویا مایل است تا در برابر هرگونه خروج احتمالی مجدد دولت آمریکا از چهارچوب توافق برجام، موانعی را ایجاد کند تا از بروز شوک‌های جدید در آینده به اقتصاد خود جلوگیری کند. از این رو، قویا از دولت بایدن می‌خواهد تا تضمین‌های لازم مبنی بر اینکه آمریکا، در آینده از توافق برجام خارج نخواهد شد را به ایران ارائه کند. 
با این حال، دولت بایدن اعلام کرده که قادر نیست به جایِ دولت‌های آتی آمریکا در این رابطه تضمینی بدهد. عجیب آنکه حتی اخیرا برخی منابع خبری گزارش داده‌اند که دولت بایدن از دادنِ این تعهد که در دوران حضور خود در قدرت نیز از نقض توافق برجام خودداری خواهد کرد هم طفره رفته است(حتی به فرضِ تبعیت ایران از مفاد توافق برجام). این مسئله در نوع خود نقشی جدی در بن‌بستِ ایجاد شده کنونی در رابطه با احیای توافق برجام بازی می‌کند. 
باید توجه داشت که برنامه هسته‌ای ایران به نحو قابل ملاحظه‌ای پیشرفت کرده است. در ژانویه 2021، در پیِ تصویب قانونی از سوی مجلس ایران(قانونی که پس از ترور «محسن فخری زاده» دانشمند هسته‌ای ایران تصویب شد)، تهران غنی‌سازی اورانیوم در سطح 20‌درصدی را آغاز کرد. پس از انجام خرابکاری در تاسیسات اتمی نطنزِ ایران در ماه آپریل، تهران سطح غنی‌سازی خود را به بیش از 60 درصد رساند. بر اساس اخبار و اطلاعات مختلف، تا روز 30 ماه آگوست سال جاری میلادی، ایران 2441 کیلوگرم اورانیوم غنی شده در اختیار داشته که این میزان به مراتب بالاتر از 202.7 کیلوگرمی است که در قالب توافق برجام برای ایران تعیین شده است.  جدای از این‌ها، مسئله بازرسی‌های آژانس از تاسیسات هسته‌ای ایران نیز به یک چالش جدی و اساسی تبدیل شده است. ایران در شرایط کنونی تا حد زیادی سطح دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات اتمی خود را محدود کرده و مثلا اجازه دسترسی بازرسان به تاسیسات تولید سانتریفیوژ «تسا» کرج را نمی‌دهد. اضافه بر این، تهران بر این باور است که با توجه به عقب‌نشینی دولت بایدن از افغانستان و طرح انتقادات گسترده از آن در کنگره آمریکا و همچنین ناتوانی بایدن در تصویب «لایحه زیرساخت‌های مدنظر خود برای آمریکا، شخص رئیس‌جمهور آمریکا چندان مایل نیست که جهت حراست از توافق برجام دست به سرمایه‌گذاری سیاسیِ چندانی بزند. درست به دلیل همین موضعِ ضعیف دولت بایدن در آمریکاست که ایران سعی دارد تا جای ممکن از فرصت استفاده کرده و امتیازهای لازم را از آن بگیرد. 
از طرفی باید توجه داشت که علی‌رغم وعده‌های گوناگون بایدن مبنی بر اینکه احیای توافق برجام یکی از اولویت‌های اساسی دولت وی است، در عمل یک‌چنین چیزی را شاهد نبوده‌ایم. همین رویکرد بایدن عملا موجب شده احیای توافق برجام با تاخیر رو به رو شود و حتی با تنش‌های قابل توجهی نیز همراه گردد. 
بایدن عملا از ترس انتقادات گسترده از وی در کنگره آمریکا، از طرح مشوق‌های کافی و لازم به ایران جهت احیای برجام خودداری می‌کند. بایدن حتی از اعطای کمک‌های انسان دوستانه به ایران در بحبوحه پاندمی ویروس کرونا نیز خودداری کرد. امری که عملا نمودی از تداوم «کارزار فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه ایران در دولت بایدن بوده است و در نوع خود بر شدت بدبینی ایران به آمریکا افزوده است.