تاروپود پوشــاک داخلی درهم‌تنیده با مشــکلات
گالیا توانگر
این افتخار نیست، این تفاخر غلطی است که ما مارک‌های خارجی را در پوشاک و وسایل منزل و مبلمان و امور روزمره و خوراکی‌ها به مارک‌های داخلی ترجیح دهیم، درحالی‌که تولید داخلی در بسیاری موارد بسیار بهتر است.
من شنیدم پوشاک داخلی را که در بسیاری از شهرستان‌ها تولید می‌شود، می‌برند و مارک داخلی می‌زنند و می‌فروشند. درصورتی‌که همین‌جا اگر بفروشند ممکن است خریدار ایرانی رغبت نکند، اما چون مارک فرانسوی دارد خریدار ایرانی هم پوشاک را هم کت‌وشلوار را و هم دوخت را انتخاب می‌کند که این غلط است. (بیانات رهبر معظم انقلاب در آغاز سال 1397)
صنف پوشاک پس از شیوع ویروس کرونا بیشترین آسیب را متحمل شد. پس از شیوع ویروس کرونا در اواخر سال ۹۸ صنف پوشاک کشور تا مرز ورشکستگی پیش رفت. تعطیلی واحدهای فروش و به‌هم‌خوردن وضعیت بازار تمام اصناف کشور را تحت تأثیر قرارداد، اما به نظر می‌رسید که فعالان پوشاک بیش از دیگر صنوف مورد بی‌مهری قرار گرفتند.
در شرایط فعلی که شیوع ویروس کرونا نسبتاً مدیریت شده و واکسیناسیون سراسری نیز سرعت بیشتری گرفته این صنف نیز به شرایط معمولی خود نزدیک شده است. مهرماه 1400 نیز اولین نمایشگاه زنجیره پوشاک کشور در سایت نمایشگاهی شهر آفتاب افتتاح شد تا برای نخستین‌بار تولیدکنندگان پوشاک در سرتاسر زنجیره از نزدیک با توانمندی‌ها و نیاز‌های یکدیگر آشنا شوند.
قیمت‌های نجومی، پیش‌روی خانواده‌ها
وارد مغازه می‌شود تا قیمت‌ها را رصد کند، اما در بدو ورد با دیدن اتیکت قیمت‌ها درجا خشکش می‌زند. یک کاپشن بادی نزدیک به دو میلیون تومان برچسب قیمت دارد. زیر لب با خودش می‌گوید: «بهتر است اول به فکر بچه‌ها باشم.» و رد ردیف کاپشن‌های بچه‌گانه را می‌گیرد. برچسب قیمت‌ها در آن بخش از فروشگاه هم گوی سبقت را از کاپشن‌های بزرگسال ربوده است.
فرشته رحیمی نیا یک‌خانه دار به گزارشگر کیهان می‌گوید: «با حقوق کارگری خیلی شق‌القمر کنیم، بتوانیم برای بچه‌ها لباس گرم تهیه کنیم. پول دو تا کاپشن برای فرزندان نوجوانم دست‌کم هرکدام یک میلیون و نیم آب می‌خورد.»
از وی می‌پرسم: «قصد ندارید از هنرهای خانگی برای تهیه پوشاک زمستانی بچه‌ها بهره بگیرید؟ هنرهایی که پیش‌تر بسیار رونق داشتند و حالا نسل جدید گویی به کل به آنها پشت
کرده‌اند.»
وی پاسخ می‌دهد: «می‌خواستم برای دخترم امسال یک پالتو ببافم، اما با کلاف کاموا از قرار هر کلاف 15 تا 20 هزار تومان هزینه‌اش سر به فلک می‌گذارد و در این شرایط لباس گرم آماده ارزان‌تر تمام می‌شود.»
ضرورت برپایی
نمایشگاه‌های پوشاک داخلی
سعید ممبینی رئیس اتاق اصناف ایران با تاکید بر ضرورت نمایشگاه‌های پوشاک داخلی می‌گوید: «اصولاً برگزاری رویدادها، مخصوصاً رویداد‌های تخصصی که فعالان زنجیره ارزش کالا در آن مشارکت می‌کنند، اهداف متعددی را دنبال می‌کند. اولین اثر برگزاری رویداد‌های نمایشگاهی ایجاد ارتباط میان عوامل مختلفی که در زنجیره ارزش تأثیرگذار هستند، به شمار می‌رود.»
وی در ادامه به برگزاری اولین نمایشگاه پوشاک که مهرماه 1400 در شهر نمایشگاهی آفتاب افتتاح شد، اشاره کرده و می‌گوید: «ویژگی خوبی که برگزاری این رویداد داشت این بود که از طراحان مد و لباس نیز استفاده شده بود. ما در حوزه پوشاک و البسه در شرایط خاص و حساسی به سر می‌بریم؛ چرا که حدود دو سال است که تمام دنیا درگیر شرایط و چالش‌های پس از شیوع ویروس کرونا شده و از آنجایی‌که مراودات، سفر‌ها و مهمانی‌های مردم کم شده صنف پوشاک بیشترین آسیب را متحمل شده است.»
رئیس اتاق اصناف ایران در ادامه می‌گوید: «برگزاری اولین نمایشگاه پوشاک در شرایط امروزی موجب شد تا تولیدکنندگان این صنف به این باور برسند که می‌توانند کالا‌هایی با ارزش صادراتی بالا تولید کنند. اگر تولیدکنندگان این باور را عملی کنند ما ظرف مدت کوتاهی عقب‌ماندگی دوساله‌ای که شیوع ویروس کرونا به ما تحمیل کرد را جبران خواهیم کرد. از طرفی با گشایشی که در وضعیت مراودات اجتماعی در حال شکل‌گیری است دیگر کشور‌ها نیز احتمالاً پوشاک خود را با قیمت‌هایی ارزان‌تر به بازار جهانی عرضه خواهند کرد تا بتوانند بازار ازدست‌رفته خود را پیدا کنند.»
ممبینی می‌افزاید: «استراتژی‌های مدیریت، بازاریابی و مواردی از این قبیل نیز در خلال برگزاری رویداد‌های تخصصی نمود پیدا می‌کند.»
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وضعیت کنونی اصناف کشور اشاره کرده و می‌گوید: «با توجه به شرایطی که امروزه به وجود آمده، روابط و ارتباطات مردم با یکدیگر بهتر شده است؛ اما نباید فراموش کنیم بخش اعظمی از آسیبی که به پیکره کسب‌وکارهای کشورمان وارد شده ناشی از عوامل مختلفی مانند تحریم‌ها، تورم، افزایش نرخ ارز و دیگر موارد بوده و تأثیر بسیاری از این موارد همچنان باقی‌مانده است؛ بنابراین این تورم تحمیل شده به بدنه اقتصادی کشور توان فعالیت و رقابت فعالان را در صحنه‌های صنفی و اقتصادی کم کرده است که دولت باید این موارد را حتماً در اولویت قرار دهد.»
مقصر، خرده قاچاقچی‌ها هستند؟!
محمود عابدینی یک فروشنده پوشاک بچه‌گانه تولید داخل صراحتاً می‌گوید: «ما هرچقدر هم بدویم، فروش پوشاک قاچاق از ما پیشی می‌گیرد. خیلی‌ها در فضای مجازی به‌راحتی مشغول فروش پوشاک خارجی و قاچاق هستند.»
وی در ادامه می‌گوید: «هر پوشاک قاچاق و یا نامتعارفی که در مرحله عرضه جلوی آن گرفته می‌شود از طریق دست‌فروشان و یا فروشگاه‌های فضای مجازی به خریداران عرضه می‌شود که این اتفاق در سایه نظارت کم‌رنگ دستگاه‌های نظارتی بر فروشگاه‌های اینترنتی صورت می‌گیرد.»
این فروشنده در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اگرچه گفته می‌شود فضای مجازی بستر اشتغال برای تعداد زیادی شده است؛ اما بیشتر این مشاغل به‌خاطر فروش کالای قاچاق، اشتغال کسانی که در زمینه تولید داخلی فعالیت می‌کنند را به خطر انداخته و به نابودی کشانده است.»
اما مهران مجد یک فروشنده پوشاک در فضای مجازی می‌گوید: «اگر کمک فضای مجازی نبود، من در شرایط کرونا نمی‌توانستم حتی یکی از چک‌هایم را پاس کنم و الان باید روانه زندان می‌شدم. باید نظارت گمرکی و قانونی بر ورود پوشاک اصلاح گردد، نه اینکه بر گلوی فروشنده فشار آورد.»
وی در ادامه با گلایه می‌گوید: «باید جلوی دست‌های پنهان قاچاق البسه گرفته شود، واقعاً چقدر یک خرده قاچاقچی مرزی می‌تواند لباس وارد کند که همه مسئله را معطوف به بار قاچاق مختصر او کنیم؟»
بازگشت مجدد البسه قاچاق به بازار
در سایه بی‌توجهی
بهرام شهریاری نایب‌رئیس اتحادیه صنف تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران از بازگشت مجدد و رشد میزان البسه قاچاق در بازار نسبت به نیمه نخست سال ۱۴۰۰ خبر می‌دهد.
وی به آخرین وضعیت بازار پوشاک و حضور البسه قاچاق در این بازار اشاره کرده و می‌گوید: «در حال حاضر هیچ آمار دقیقی برای میزان پوشاک قاچاق در بازار وجود ندارد و در عین‌حال کسی هم جرأت ندارد آماری را بیان کند، چرا که متولی آمار کالای قاچاق، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز است و اگر اکنون آماری را بیان کنم، بعد باید به مسئولین این ستاد جواب پس بدهم.»
نایب‌رئیس اتحادیه صنف تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران می‌افزاید: «بر اساس بررسی‌های انجام‌شده از وضعیت بازار پوشاک، میزان البسه قاچاق موجود در بازار نسبت به اوایل سال ۱۴۰۰ افزایش چشمگیری داشته و به نظر می‌رسد، مسئولین نسبت به این مسئله کمی بی‌توجهی شده‌اند.»
وی در ادامه به روش‌های ورود پوشاک قاچاق اشاره کرده و در تشریح این مسئله توضیح می‌دهد: «در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا و کاهش سفر‌های خارجی، میزان واردات غیرقانونی پوشاک از طریق روش مسافری از دیگر کشور‌ها به‌ویژه ترکیه کاهش چشمگیری داشته و با فروکش شدن کرونا و افزایش ترکیه امکان دارد این روش به‌مانند گذشته قوت بگیرد. عمده این اجناس از طریق پیج‌های فروشگاهی شبکه مجازی اینستاگرام سفارش و فروخته شده و پس از ورود به ایران آن را تحویل مشتری می‌دهند؛ در حال حاضر عمده پوشاک قاچاق فقط از طریق دو روش «کوله‌باری» و «ته لنجی» انجام می‌شود و حتی سهم به خصوصی در میزان ورود کالای قاچاق به کشور دارند.»
شهریاری با بیان اینکه واردات پوشاک با برند خارجی هنوز ممنوع است، خاطرنشان می‌کند: «علی‌رغم این ممنوعیت، البسه قاچاق با برند خارجی مجدد وارد بازار پوشاک شده و در این مدت تولیدکنندگان حاضر در صنف پوشاک به دلیل این دست از محصولات غیرقانونی به سرنوشت ورشکستی و یا تعدیل نیرو دچار شده‌اند.»
نایب‌رئیس اتحادیه صنف تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران می‌افزاید: «البته باید خاطرنشان کرد که کرونا و وضعیت فعلی اقتصاد کشور هم در شرایط بازار پوشاک بی‌تأثیر نیست و اکنون مشکلات فعالان حاضر در صنف پوشاک خود را نشان می‌دهد.»
وی در انتقاد از عملکرد وزارت صمت و دیگر نهادهای حاکمیتی پیرامون حمایت از واحدهای تولیدکننده پوشاک می‌گوید: «در حال حاضر واردات لباس هم به‌مانند لوازم‌خانگی هم ممنوع اعلام شد، اما تفاوت امر در این است که در این مدت وزارت صمت و دستگاه‌های ذی‌ربط توجه ویژه‌ای نسبت به صنعت لوازم خانگی داشته، نسبت به پوشاک کشور بی‌توجه بوده‌اند.»
شهریاری در پایان تاکید می‌کند: «در حقیقت آقایان هنوز به فکر پوشاک نیستند و هنوز نوبت توجه به صنعت پوشاک نیست و یا اینکه صنایع دیگر از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ چرا که وزیر صمت حتی یک جلسه هم با فعالان حاضر در صنعت پوشاک نداشته‌اند.»
بساط 30 متری دست‌فروشان!
عدم درآمد کافی و ناتوانی در اجاره واحدهای تجاری برای عرضه پوشاک عامل این اتفاق است و در ماه‌های گذشته بسیاری از ظرفیت مراکز تجاری خالی بلااستفاده مانده است.
میراسماعیل صدیق رئیس اتحادیه صنف پوشاک فروشان کرج می‌گوید: «حدود 4500 واحد جوازدار در سطح شهر کرج مبادرت به عرضه پوشاک می‌کند و متأسفانه آسیب‌پذیرترین قشر در میان صنوف محسوب می‌شوند.»
وی می‌افزاید: «متأسفانه به دلایل مختلف کاسبی در حال حاضر برای کسبه رضایتمندی کافی لازم را به همراه ندارد و برخی از فعالان این بازار به‌اجبار همچنان به این کار مشغول‌اند.»
صدیق ادامه می‌دهد: «یکی از عمده مشکلات این صنف بساط‌گستران هستند که عملاً برای عرضه‌کنندگان پوشاک ایجاد مشکل کرده‌اند و بدون پرداخت عوارض معابر شهر را به اشغال درآورده‌اند و این در حالی است که بساط 30 متری همه‌روزه و داشتن دستگاه کارت‌خوان و کارت ویزیت دست‌فروشی محسوب نمی‌شود و تضییع حقوق کسبه است.»
رئیس اتحادیه صنف پوشاک فروشان کرج تصریح می‌کند: «متأسفانه این افراد به شکل غیرقانونی در سطح شهر فعالیت دارند و حمایت برخی جریانات مافیایی و برخی افراد را هم در کنار خود دارند.»