فضیلت نافله‌ شب و نافله‌ ظهر
کانَ فی وَصیَّهًِْ النَّبِیِّ (صَلَّى‌اللهُ‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ) لِعَلیٍّ(ع) [اَن قالَ: یا عَلیُّ] ... وَ عَلَیکَ‌ بِصَلاهًِْ اللَیلِ وَ عَلَیکَ‌ بِصَلاهًِْ اللَیلِ وَ عَلَیکَ‌ بِصَلاهًِْ اللَیلِ وَ عَلَیکَ بِصَلاهًِْ الزَّوالِ وَ عَلَیکَ بِصَلاهًِْ الزَّوالِ وَ عَلَیکَ بِصَلاهًِْ الزَّوَال.(۱)
وصیّتی که پیغمبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند این بود که ایشان فرمود: بر تو باد به [خواندن] نماز شب، بر تو باد به [خواندن] نماز شب، بر تو باد به [خواندن] نماز شب، بر تو باد به [خواندن نافله‌] نماز ظهر، بر تو باد به [خواندن نافله‌] نماز ظهر، بر تو باد به [خواندن نافله‌] نماز ظهر.
***
- کانَ فی وَصیَّهًِْ النَّبِیِّ(ص) لِعَلیٍّ(ع) : وَعَلَیکَ‌ بِصَلاهًِْ اللَیلِ وَ عَلَیکَ‌ بِصَلاهًِْ اللَیلِ وَ عَلَیکَ‌ بِصَلاهًِْ اللَیل؛
حضرت سه مرتبه تکرار می‌فرمایند این جمله را که نافله‌ شب را حتماً بجا بیاور. خصوصیّاتی در این بلند شدن در نیمه‌ شب - سحر - و عبادت کردن و توجّه کردن وجود دارد که در هیچ‌یک از نمازهای
۲۴ ساعتِ شبانه‌روز، این خصوصیّات وجود ندارد؛ لذاست که تأکید شده است، حضرت هم در اینجا سه مرتبه به امیرالمؤمنین این را تأکید می‌کنند که حتماً نماز شب را بجا بیاورید. از قول مرحوم آقای حاج میرزا علی آقای قاضی
(رضوان‌الله‌علیه) نقل کرده‌اند که آن اوایل که مرحوم آقای طباطبائی رفته بودند نجف و با ایشان آشنا شده بودند، ایشان می‌گفتند در راه با آقای طباطبائی برخورد کردند و [ایشان را] دیدند، گفتند که آقا جان، یا پسرم! اگر دنیا می‌خواهی نماز شب بخوان، اگر آخرت می‌خواهی نماز شب بخوان؛ یعنی اوّلین توصیه‌ مرحوم حاج میرزا علی آقای قاضی به یک شاگرد برگزیده‌ و برجسته هم همین بود که نماز شب [بخوان]. دوستان، به‌خصوص افرادی که بنیه‌ جوانی دارند، باید این را مراعات کنند؛ این خصوصیّتِ بسیار مهم را رعایت کنند، نماز شب را نگذارند ترک بشود؛ یعنی رفتار با نماز شب باید مثل نماز فریضه باشد. حالا اگر یک وقت جوری شد که انسان نتوانست و خسته بود و نشد، هیچ؛ امّا مادامی که قادر است و می‌تواند و محذور مهمّی و اضطراری ندارد، حتماً مقیّد باشد به اینکه نماز شب را بجا بیاورد؛ این را بایستی همه رعایت کنند.
- وَ عَلَیکَ بِصَلاهًِْ الزَّوالِ وَ عَلَیکَ بِصَلاهًِْ الزَّوالِ وَ عَلَیکَ بِصَلاهًِْ الزَّوَال؛
سه مرتبه هم فرمودند «صلاهًْ زوال». به نظر می‌رسد به قرینه‌ «صلاهًْ اللیل» که قبلاً فرمودند، مراد نافله‌ ظهر است نه نماز ظهر. نماز ظهر که فریضه و واجب است؛ این تأکیدی که کرده‌اند مربوط به نافله ظهر است. اینجا هم مرحوم آقای قاضی(رض) در یکی از مکتوباتی که به بعضی از تلامذه‌(شاگردان) خودشان دارند، روی نافله‌ ظهر خیلی تکیه می‌کنند، می‌فرمایند که این «صلاهًْ الاوّابین» است؛ این تعبیر مرحوم آقای قاضی است که نافله‌ ظهر «صلاهًْ الاوّابین» است، که خیلی اهمّیّت دارد و جزو نوافل بسیار مهم است.
شرح حدیث در ابتدای درس خارج فقه، 1392/01/18
______________________
۱) کافی، ج ۸، ص ۷۹.
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب