کاهش قیمت لوازم خانگی داخلی در سایه تقویت زیرساخت‌ها
گالیا توانگر
شما وقتی کالای داخلی را مصرف می‌کنید، به کارگر ایرانی دارید کمک می‌کنید، اشتغال ایجاد می‌کنید، به سرمایه‌ی ایرانی هم دارید کمک می‌کنید، رشد و نمو ایجاد می‌کنید. این فرهنگ غلطی است- که متأسفانه در بخش‌هایی از ما حاکم است- که مصنوعات خارجی را مصرف کنیم؛ این به ضرر دنیای ماست، به ضرر پیشرفت ماست، به ضرر آینده ماست. همه مسئولیت دارند؛ دولت هم مسئولیت دارد، باید از تولید ملی حمایت کند، تولید ملی را تقویت کند. شما باید کالای ایرانی بخواهید. این افتخار نیست؛ این تفاخر غلطی است که ما مارک‌های خارجی را در پوشاکمان، در وسائل منزلمان، در مبلمانمان، در امور روزمره‌مان، در خوراکی‌هامان ترجیح بدهیم به مارک‌های داخلی؛ در حالی که تولید داخلی در خیلی از موارد بسیار بهتر است.
(بیانات رهبر معظم انقلاب در حرم رضوی 1391)
رفع معضل بروکراسی حاکم بر امر واردات کالا و قطعات و لزوم ثبت‌نام در سامانه‌های متعدد جهت انجام واردات قطعات و مواد اولیه، ضرورت مشارکت تشکل‌های بخش خصوصی، شناسایی قوانین بازدارنده و بخشنامه‌های متناقض و مزاحم محیط کسب و کار در ستاد تسهیل و حمایت ویژه و عملی از صادرات لوازم خانگی از طریق شروع مجدد پرداخت جوایز صادراتی متناسب با میزان ارزش افزوده از جمله درخواست تولیدکنندگان لوازم خانگی از وزیر صنعت است.
همچنین ایجاد شرایط مناسب جهت تاییدیه بدهی‌های بانکی بنگاه‌های تولیدی لوازم خانگی و قطعات وابسته و نیز لزوم رفع و لغو قوانین و مقررات ناکارآمد به همراه استمرار تأمین مواد اولیه خطوط تولید به خصوص مواد اولیه وارداتی از دیگر خواسته‌های فعالان صنعت لوازم خانگی از وزیر صنعت است.
رشد و توسعه اقتصادی، ارتباطات بین‌المللی، بهبود شاخص‌های اقتصادی، مشارکت تشکل‌ها و بنگاه‌ها و همچنین رفع تحریم‌ها از جمله محورهای پیشنهادات ارائه شده در بخش کلان با تمرکز بر اسناد بالادستی است.
دغدغه‌های تولیدکنندگان لوازم خانگی
محمد ذوالقدر یک تولیدکننده لوازم خانگی درباره دغدغه‌های عرصه تولید می‌گوید: «دستیابی به کیفیت مطلوب و رقابت پذیر در صنعت لوازم خانگی مستلزم دستیابی به تکنولوژی مدرن است و امیدواریم که وزارت صمت و دولت کمک کنند تا بتوانیم کار انتقال تکنولوژی و تأمین ماشین‌آلات و ابزارهای پیشرفته در کارخانه‌ها را محقق کنیم و در نهایت با منابع انسانی خبره‌ای که در اختیار داریم به خروجی موثری به نام کیفیت رقابت‌پذیر و با راندمان بالا دست یابیم.»
وی تاکید می‌کند: «لازمه یک تولید باکیفیت و رقابتی، داشتن ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، امکان خرید مواد اولیه با قیمت ارزان و مناسب، نیروی کار بامهارت و توانمند و همچنین انرژی ارزان است، اما متاسفانه تولیدکنندگان داخلی در این زمینه‌ها دغدغه‌های زیادی دارند به خصوص که نرخ انرژی و نیروی کار هم با افزایش فزاینده مواجه است و تأمین مواد اولیه از کارخانه‌های داخلی با توجه به اینکه معاملات را در بورس بدون لحاظ کردن قیمت‌های منطقی انجام می‌دهند و بر اساس شرایط رقابتی نیست.»
ضرورت نظارت دقیق بر قیمت کالاها
همزمان با ممنوعیت واردات
محمدرضا حیدری کارشناس ارشد مسائل اقتصادی می‌گوید: «فرض بر این است که قیمت کالاهای داخلی تابع سیاست‌های وزارت صمت باشد، چرا که ممکن است دلالان بخواهند از فرصتی که به وجود آمده سوءاستفاده کنند.»
وی درباره آسیب‌های واردات لوازم خانگی توضیح می‌دهد: «برای کشوری که تحریم شده و از طرف غرب و هم‌پیمانانش تحت فشار اقتصادی است،
هر نوع وارداتی که مستلزم تأمین ارز باشد و به خروج ارز منجر شود به ضررش تمام می‌شود.»
عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در ادامه می‌افزاید: «طبیعتا واردات از کشورهایی مثل کره جنوبی که هم پیمان غرب است و با این کشورها در تحریم ایران همراهی داشته منطقی نیست.»
وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به این دلایل چرا در این سال‌ها واردات داشته‌ایم، علت را سیاست‌های غلط دولت‌های اخیر دانسته و می‌گوید: «خود کشورهای توسعه‌یافته مثل کره، سال‌ها برنامه‌ریزی کردند که از طریق تعرفه‌های وارداتی بالاتر و حمایت‌های گسترده سخت و نرم از صنایع داخلی‌شان به سطحی از تولید و تکنولوژی، اشتغال و ارزش افزوده دست پیدا کنند.»
حیدری در ادامه می‌افزاید: «قیمت تمام‌شده پایین‌تر، اجازه نمی‌دهد صنعت لوازم خانگی داخلی پا بگیرد. برای حل این مسئله، باید حمایت از صنعت لوازم خانگی را تشدید کرد.»
وی درباره توان تولید کمی و کیفی ایران در تولید لوازم خانگی خاطرنشان می‌کند: «ما حتما زمینه و توان تولید را داریم، هر چقدر ما به شرکت‌های دانش‌بنیان بها بدهیم و روی ارتباط بین دانشگاه، صنعت و اصلاح الگوی مصرف کار کنیم، زودتر به خودکفایی می‌رسیم.»
حیدری عنوان می‌کند: «وقتی ما در صنایع پیشرفته‌تر و های‌تک مثل نانوتکنولوژی، صنایع هسته‌ای و سلول‌های بنیادی و بسیاری از تکنولوژی‌های بالاتر تولیدات داریم، دلیلی ندارد که در لوازم خانگی نتوانیم تولید داشته باشیم.»
کارشناس ارشد مسائل اقتصادی جلب اعتماد مردم را اقدام اساسی در این زمینه برمی‌شمرد و می‌گوید: «برندهای معتبری داشتیم که متاسفانه به دلیل سوء‌تدبیرها و خصوصی‌‌سازی‌های نادرست، گرفتار تعطیلی شدند.»
وی با تاکید بر حمایت حداکثری نهادهای مختلف دولتی تصریح می‌کند: «مجلس باید قانون حمایت حداکثری از تولید ملی را به‌روزرسانی کند و دولت باید آن را به نحو احسن اجرایی کرده و نگذارد این قانون دور بخورد. قوه قضائیه نیز باید از حقوق مالکیت دفاع کرده و با تعطیلی آنها،
ترک فعل‌ها و بی‌عملی‌های دولت و مسببین آن برخورد کند. وزارت صمت و نهادهای دیگری هم که موظف به حمایت‌اند باید نظارت کنند تا کوتاهی نشود.»
عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در پایان پیرامون نقش وزارت صمت در کنترل شرایط پیش‌رو می‌گوید: «فرض بر این است که قیمت کالاهای داخلی تابع سیاست‌های وزارت صمت باشد چرا که ممکن است دلالان بخواهند از فرصتی که به وجود آمده سوءاستفاده کنند، لذا اگر وزارت صمت نظارت موثری بر روی میزان تولید و قیمت نداشته باشد، افزایش قیمت را خواهیم داشت، اما انتظار می‌رود که با نظارت وزارت صمت این اتفاق نیفتد.»
اهمیت کنترل قیمت‌ها
و جلوگیری از گران فروشی
در این شرایط، یکی از مسائلی که بیم می‌رود با بسته شدن درهای کشور به روی واردات لوازم خانگی تقویت شود، رشد بی‌حساب و کتاب قیمت تولیدات داخلی و یکه تازی کارخانه‌های ایرانی در عرضه و قیمت گذاری محصولاتشان است. از این رو ضروری است تا دستگاه‌های ناظر بیش از پیش به وظیفه کنترلی خود عمل کرده و مانع از متضرر شدن مصرف کنندگان شوند.
کیوان گردان، مدیرکل دفتر صنایع فلزی و
لوازم خانگی وزارت صنعت در این مورد معتقد است: «در صنعت لوازم خانگی قیمت‌ها دستوری نیست، اما سازمان حمایت فرمولی در سامانه ۱۲۴ برای قیمت‌ها دارد تا با قیمت‌های نامتعارف برخورد کند.»
وی با بیان اینکه اکنون این موضوع رعایت می‌شود و قیمت‌ها متعارف است، می‌افزاید: «دلیل رفتن شرکت‌های خارجی پس از اعمال تحریم‌ها، عدم سرمایه‌گذاری آنها در کشورمان بود، زیرا سرمایه‌گذاری را بخش خصوصی ایرانی انجام داده بود.»
گردان با بیان اینکه اکنون محصولات تولیدکنندگان لوازم خانگی ایرانی قابل رقابت با محصولات مشابه دیگر در دنیا بوده و از فناوری بالایی برخوردار است، می‌گوید: «با رفتن کُره‌ای‌ها، نشان‌های تجاری داخلی ایجاد شد. البته از موضوعات مهمی که در پی آن هستیم، ساخت اجزاء و قطعات لوازم خانگی نشان‌های خارجی در داخل است که در این باره زمینه برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد.»
تولید بالا، قیمت را هم رقابتی می‌کند
جعفر قادری، نایب‌رئیس‌کمیسیون جهش تولید مجلس نظری متفاوت دارد و معتقد است: «قیمت‌گذاری محصولات لوازم خانگی، انگیزه تولیدکننده را از بین می‌برد، زیرا زمانی که تولیدکننده وارد بازار می‌شود مجبور است کیفیت خود را افزایش دهد و رقابت، تضمین‌کننده کیفیت است.»
وی با بیان اینکه حدود ۵۰۰ تولیدکننده لوازم
خانگی در کشور داریم، می‌افزاید: «به دلیل حجم بالای تقاضا در کشور و رقابت بین تولیدکنندگان، افزون بر افزایش کیفیت محصولات، قیمت‌ها نیز رقابتی خواهد شد.»
قادری می‌گوید: «شرکت‌های لوازم خانگی داخلی به شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شده و از نظر کمیت و کیفیت بهبود یافته‌اند.»
وی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از قطعات لوازم خانگی در داخل تولید می‌شود، ادامه می‌دهد: «هم صنعت فولاد و هم صنایع پتروشیمی نیاز‌های صنایع لوازم خانگی را تأمین می‌کنند.»
به گفته نایب‌رئیس کمیسیون جهش تولید مجلس، اکنون ۲۵ شرکت تولیدکننده یخچال و 8 شرکت تولیدکننده تلویزیون در کشور فعالند و دانشگاه‌ها نیز وارد حوزه صنایع لوازم خانگی شده‌اند.
قادری در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «باید مسیری که در صنایع نظامی و هوا فضا طی شده است در بخش لوازم خانگی دنبال شود و شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی به سمت دانش‌بنیان شدن یا استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان حرکت کنند. در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان در پارک‌های علم و فناوری به حوزه‌هایی وارد شده‌اند که تصور آن سخت است. بنابراین صنایع لوازم خانگی با اتکا بر این شرکت‌ها می‌توانند مشکلات خود را رفع کنند. با توجه به برنامه‌های معاونت علمی ریاست جمهوری و قرارداد‌های شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی با دانشگاه‌ها، آینده روشنی در مقابل صنعت لوازم خانگی قرار دارد. با توجه به سرمایه‌گذاری که در بخش بالادستی صنایع لوازم خانگی انجام شده است، هر روز در صنایع پتروشیمی رده‌های جدیدی از محصولات تولید می‌شود که به کیفیت لوازم خانگی می‌افزاید.»
نایب‌رئیس کمیسیون جهش تولید مجلس در پایان می‌گوید: «در موضوع سرمایه‌گذاری باید جهت‌گیری به بخش‌های پایین دستی صنعت لوازم خانگی باشد، زیرا سرمایه‌گذاری چندانی در این بخش انجام نشده است. با توجه به اینکه اکنون بخش قابل توجهی از مواد اولیه صنایع پایین‌دستی لوازم خانگی وارد می‌شود، سرمایه‌گذاری در این بخش موجب می‌شود تولیدکنندگان نیاز خود را از بازار داخلی تأمین کنند.»
تقویت کالاهای تولید داخل
از نظر کیفی و کمّی
کیومرث سرمدی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «باید سیاست ما به نحوی باشد که تولیدات داخلی به لحاظ کیفیت و کمیت تقویت شوند.»
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در رابطه با ممنوعیت واردات کالاهای خارجی، اظهار می‌دارد: «به هر جهت ما باید به سمتی حرکت کنیم و سیاست ما باید به نحوی باشد که تولیدات داخلی‌مان هم به لحاظ کیفیت و هم از نظر کمیت تقویت شوند.»
وی در ادامه تصریح می‌کند: «اینکه ما به خودکفایی برسیم و تولیدات ما ویژگی‌هایی که بیان کردم را داشته باشد، به سمتی حرکت می‌کنیم که اعتماد مردم به کالای داخلی هم از نظر کیفیت و هم کمیت بالا می‌رود و طبیعتا این امر تولید داخلی را تقویت می‌کند که در نتیجه این مسئله باعث ایجاد بازار کار می‌شود.»
نماینده مردم اسدآباد در مجلس شورای اسلامی در ادامه می‌گوید: «اگر تولید داخلی کیفیت کافی نداشته باشد و مجبور به واردات تولیدات خارجی شویم، با توجه به وضعیت ارزی کشور که الان مشکلاتی داریم، خروج ارز برای ما مسئله است. بنابراین با توجه به نرخ بیکاری که در کشور داریم، باید پتانسیلی که برای تولید در داخل کشور داریم را تقویت کنیم.»
سرمدی یادآور می‌شود: «دستور مقام معظم رهبری
در بحث ممانعت از ورود بعضی از کالاهای خارجی نیز در همین راستا است که موجب تقویت تولید داخلی و کاهش جوانان بیکار ما خواهد شد.»